Kanserden kaynaklı yaşam kayıplarının yüzde 90'ı metastaz sebebiyle meydana gelir. Kanserin metastaz yapmasının engellemesi, hem yaşam sürelerinde artışa hem de primer (ana) tümörlerin daha etkili bir şekilde tedavi etmesini sağlayabilir. Kasım 2018 de Nature dergisinde yayımlanan çalışmada, kanser hücrelerinin hareket mekanizmalarının ilaçla hedef alındığında metastazın önlendiği keşfedildi. Bu gelişme, yeni nesil metastaz engelleyici tedavilerin geliştirilmesine olanak sağlayabilir.
Metastaz, oldukça karmaşık süreçlerden oluşmaktadır. Komşu hücrelere göç etme sırasında hem tümör hücresinde hem de tümör mikroçevresinde belirgin değişiklikler meydana gelmektedir. Normal şartlarda, çoğu hücre temasla yönlendirme adı verilen olayla ekstrasellüler matriks (hücreler arası ortam) boyunca hareket etmektedir. Bu durum genellikle yara iyileşmesinde ve organların yenilenmesinde görülür. Temasla yönlendirme kanser hücrelerinde de görülmekte ve metastaz yapmalarında yardımcı olmaktadır. Bu durumu kanser hücrelerinin göç etmesi için açılan otoyollar olarak düşünebiliriz.
Temasla yönlendirme mekanizmasının aşırı aktif olduğu kanser hastalarında yaşam süresinin düşük olduğu tespit edilmiştir.
Araştırmada, kanser hücrelerinin diğer dokulara göç etmek için kullandığı yolları nasıl tanımladığı ve takip ettiği, gerçeğe yakın 2 boyutlu tümör mikroçevreleri oluşturularak incelenmiştir.
Böylelikle, hızlı bir şekilde yüzlerce hücre hareketini kontrol edilebilen yapay bir tümör mikroçevresi test edildi. Aynı zamanda kanser hücrelerinin hareketi gerçek zamanlı görüntülendi. Araştırmacılar daha sonra, ilaçlar kullanarak kanser hücrelerinin hareketini sağlayan mekanizmaları hedef aldılar. Metastaz baskılayıcı ilaç kullanımı sonrasında, kanser hücrelerinin göç ettikleri yollardan saptıkları ve metastaz yapamadıkları görüldü.
Aşağıdaki videoda, meme kanseri hücrelerine hareket mekanizmalarını hedef alan ilaçlarla müdahale edilmesi ve sonrasındaki değişiklikler gösterilmektedir. Kanser hücrelerinin, metastaz yapamadıkları ve akış hareketine geçtikleri görülmüştür.
Peki bu çalışma bize ne ifade ediyor?
• Metastaza karşı etkili tedavilerin geliştirilmesini sağlayacak önemli bir çalışmadır.
• Kanser hücre hareketlerinin bu sistemlerde hızlı bir şekilde incelenmesi, kişiye özel tedavilerin geliştirilmesini sağlayabilir.
• Önemle vurgulamak gerekir ki, bu çalışma preklinik deneylerin (insan deneyleri öncesi çalışmaların) ilk sonuçlarını içermektedir. İnsan klinik araştırmalarıyla yöntemin geçerliliğinin kanıtlanması gerekmektedir.
*
- Kemik metastazı nedir? Kanserler neden kemiğe metastaz yapar, nasıl tedavi edilir?
