Yeni tip koronavirüse bağlı gelişen COVID-19 hastalığı bize birçok yeni kelime ve terim tanıttı: örneğin "sosyal mesafe" ve "toplum kaynaklı" gibi. Fakat bu kelimeler tam olarak ne anlama geliyor?
"Epidemi" ve "pandemi" arasındaki fark nedir? "izolasyon" ve "öz-karantina" ne olacak? Peki "eğriyi düzleştirmek" ne anlama geliyor?
Herkesin merak ettiği koronavirüsle ilgili terimler
Asemptomatik: Hastalık belirtisi göstermeme. En yaygın COVID-19 semptomları (belirtileri) ateş, öksürük ve nefes darlığıdır, ancak herhangi bir belirti göstermeden bulaşıcı olabilirsiniz. Hatta COVID-19 yayılımında en önemli faktör asemptomatik / sessiz taşıyıcılardır.
Bulaşıcı: Bulaşıcı veya bir kişiden diğerine geçirilebilen. COVID-19'un öncelikle enfekte olmuş bir kişiyle doğrudan temas yoluyla, öksürük veya hapşırma sırasında havaya püskürtülen mikroskobik damlacıkların solunması veya kontamine (virüs bulaşmış) bir yüzeye dokunulması ve ardından kişinin gözlerine, burnuna veya ağzına dokunulmasıyla yayıldığı düşünülmektedir.
Coronavirus (koronavirüs): İnsanlarda hastalığa neden olan bir tür mikroskobik organizma. "Corona" kelimesi, virüsün yüzeyinde bulunan ve bilim adamlarının elektron mikroskobu ile incelediğinde bir taca benzediğini düşündüğü küçük sivri uçları ifade eder. Aşağıda, koronavirüsün yapısına dair tıbbi illüstrasyon görülebilir.
COVID-19: Yeni tip koronavirüsün yol açtığı hastalığın adı. COronaVIrus Disease kelimelerine atıfta bulunmanın kısa bir yolu olarak Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ) tarafından duyurulmuştur. Buna neden olan koronavirün bilimsel ismi ise SARS-CoV-2'dir.
Eğriyi düzleştirme: Koronavirüsün yayılmasını yavaşlatma ve enfekte olmuş bireylerin sayısında dramatik bir artışı önleme girişimi. Sosyal mesafeler uygulamak, gereksiz seyahatlerden kaçınmak ve temel önlemler almak suretiyle sağlıklı bireyler hastalığın yayılmasını yavaşlatmaya yardımcı olabilir - ya da "eğriyi düzleştirebilir".
Epidemi: Bir coğrafi bölgeden diğerine yayılmış bir salgınlar kümesi. Yani bir salgının kontrol dışına çıktığını ifade eder.
İnkübasyon (kuluçka) süresi: Enfekte bir kişinin maruz kaldıktan sonra hastalık belirtileri göstermeye başlaması için geçen süre. Koronavirüs durumunda, kuluçka süresinin iki gün ile iki hafta arasında olduğu ve ortalamaların semptomların ortaya çıkmasından beş gün önce olduğu düşünülmektedir.
İzolasyon: Hastalık yayılmasını önlemek için hasta olan birini sağlıklı bireylerden ayırma uygulaması. Stratejiler, iyileşme döneminde kendini tek bir odaya almayı ve bulaşma tehlikesi geçene kadar kamuya açık olmamayı içerir.
Karantina: Sağlıklı görünen ancak COVID-19 gibi bulaşıcı bir hastalığa maruz kalmış olabilecek insanları izole etme uygulaması. Karantinalar kişisel olarak uygulanabilir veya devlet tarafından zorunlu tutulabilir.
Kendini karantinaya alma: Kamusal yaşama dönmenin güvenli olduğu düşünülene kadar kendinizi başkalarından soyutlama uygulaması. COVID-19 durumunda, virüse maruz kalabileceğinden şüphelenen kişilerin 14 gün boyunca kendi karantinaya almaları gerekir.
Kişisel Koruyucu Ekipman (KKE): İşyerinde hastalık veya yaralanmaya neden olabilecek tehlikelere maruz kalmayı en aza indirecek şekilde takılan ekipman.
Bakınız: Tıbbi maske çeşitleri – Koronavirüsten korunmada maskeler etkili mi? Hangisi seçilmeli?
Pandemi: Çok sayıda insana bulaşan yeni bulaşıcı bir hastalığın dünya çapında yayılması. Dünya Sağlık Örgütü COVID-19'u 11 Mart 2020'de resmen bir pandemi ilan etti.
Salgın (outbreak): Nispeten küçük bir coğrafi alanda belirli bir hastalığın vaka sayısında ani bir artış. COVID-19'un Çin'deki Hubei Eyaleti'ne ait Wuhan şehrinden kaynaklandığı düşünülmektedir.
SARS-CoV-2: Genetik dizilenmesi yapıldıktan sonra bu yeni korona virüsün, SARS korona virüsü ile %80 derecede benzediği ortaya çıktı. Bu sebeple ismi değiştirildi. Açılımı ise şu şekilde: Severe Acute Respiratory Syndrome CoronaVirus-2. Bu virüsün ismidir, hastalığın değil.
Semptom (belirti): Belirli bir patojen tarafından enfekte olduğunu gösteren herhangi bir görünür hastalık belirtisi. Tipik COVID-19 semptomları ateş, öksürük ve nefes darlığıdır.
Sosyal mesafe: Diğer insanlardan en az 2 metre uzakta durma, kalabalıktan ve toplantılardan kaçınma ve hastalığın yayılmasını azaltmak için tüm gereksiz seyahatleri sınırlama veya iptal etme uygulaması.
Aşağıda videografide, COVID-19 hastalığının yayılmasına, sosyal temastan kaçınmanın ve kaçınmamanın etkisi görülebilir:
Şüpheli COVID-19: COVID-19 semptomları sergileyen ve şu anda test sonuçlarını bekleyen bir hastayı ifade eder.
Tarama: Birisinin belirli bir hastalık veya durum için test edilip edilmeyeceğini belirlemek için tıbbi personel tarafından sorulan temel bir dizi soru. Koronavirüs durumunda tarama, ateşinizi ölçmeyi ve COVID-19 doğrulanmış veya şüphesi olan birine olası maruz kalma ile ilgili soruları içerebilir.
Test: Birisinin belirli bir durumu olup olmadığını veya belirli bir bulaşıcı hastalığa maruz kalıp kalmadığını belirlemek için kan, idrar, tükürük, mukus veya başka bir vücut sıvısı kullanma pratiği. COVID-19 durumunda, hastalar önce test edilmeleri gerekip gerekmediğini belirlemek için taramaya tabi tutulmalıdır.
Bakınız: Koronavirüs testi nasıl yapılır? PCR ve hızlı tanı test çeşitleri nelerdir?
Toplum kaynaklı: Birinin koronavirüs enfeksiyonunun kaynağı bilinmediğinde kullanılır. COVID-19 durumunda, bunun nedeni, son zamanlarda yüksek riskli bir bölgeye seyahat veya COVID-19 doğrulanmış veya şüphesi olan birine maruz kalmak değildir.
Sonuç
Özellikle bir halk sağlığı tehdidi ile ilgili olduklarında, bu tür terimleri öğrenmek ve anlamak gerçekten önemlidir. Sonuçta, "sosyal mesafenin" gerçekten ne anlama geldiğini bile bilmiyorsanız, bunu nasıl yapmanız beklenebilir? * Aşağıdaki infografik poster, yeni tip koronavirüse bağlı gelişen COVID-19 hastalığının, akciğerleri nasıl etkilediğini oldukça kapsamlı ve anlaşılır bir şekilde şematize etmektedir.
