Covid-19 hastalığına neden olan SARS-CoV-2 adlı koronavirüsün yeni bir alt varyantı olan XBB.1.5 giderek yayılmaya ve endişe kaynağı olmaya başladı. Bu varyant, Omicron varyantından türemiş ve dünya genelinde yaygın hale gelmeye başlamıştır.
XBB.1.5’in neden olduğu Covid-19 hastalığının belirtilerinin, önceki Omicron varyantlarının belirtilerine benzer olması beklenmektedir, ancak bu konuda net hüküm vermek için henüz erkendir. Çoğu insan soğuk algınlığı benzeri belirtiler yaşamaktadır.
XBB.1.5, Daha Önceki Varyantlardan Daha Bulaşıcı veya Tehlikeli mi?
XBB.1.5, Eylül 2022'de İngiltere'de yayılmaya başlayan ve sağlık otoriteleri tarafından "endişe verici varyant" olarak sınıflandırılmayan XBB varyantından türemiştir.
XBB, vücudun bağışıklık sisteminden kaçmayı sağlayan bir mutasyona sahipti, ancak bu özellik aynı zamanda virüsün, insan hücrelerine bulaşma yeteneğini azaltıyordu.
Bilim insanları, XBB.1.5'in hücrelere bağlanmayı tekrar sağlarken aynı zamanda bağışıklığı atlatmayı sürdüren F486P adında yeni bir mutasyona sahip olduğunu bildirdi. Bu nedenle daha kolay yayılmaktadır. Bu evrimsel değişiklikler, vücudun kendi savunma mekanizmalarını atlatmayı arayan virüs için "atılması gereke adımlar" gibidir.
Dünya Sağlık Örgütü'nden (DSÖ) bilim insanları, XBB.1.5'in şimdiye kadar görülen diğer alt varyantlardan daha yüksek bir "çoğalma avantajı" olduğunu doğruladılar. Ancak bunun daha önceki Omicron varyantlarından daha ciddi veya zararlı olduğuna dair bir gösterge bulunmadığını belirttiler. DSÖ, bu varyantın hastalar üzerindeki etkisini öğrenmek için laboratuvar çalışmaları, hastane verileri ve enfeksiyon oranlarını dikkatle izleyeceğini açıkladı.
Nereden Yayılıyor?
XBB.1.5, ABD'de Covid vakalarının yüzde 40'ının nedeni haline geldi ve hızla diğer Omicron varyantlarını geçerek önde gelen varyant oldu. Ayrıca, XBB.1.5'in Birleşik Krallık'taki Covid vakalarının yüzde 25'i oluşturmaya başladı, birkaç hafta sonra daha yaygın hale gelebilir. Ülkemizde ise XBB.1.5’in ne kadar yaygın olduğuna dair henüz net bir verimiz bulunmuyor.
XBB.1.5'in yayılması durumunda daha fazla hastane yatışının olacağı öngörülmektedir. Buna karşın Covid aşısı yaptırmış olmak XBB.1.5'e karşı da avantaj sağlar. Ancak aşıdan daha az yararlanım gösteren ve bağışıklık sistemi zayıf olan riskli grubu etkileme ihtimali olduğu bilinmelidir.
Bunun yanı sıra XBB.1.5, Omicron’a kıyasla daha ılımlı bir hastalığa yol açıyor denemez ve mevcut Omicron varyantlarına göre daha fazla hastane yatışına ve ölümlere neden olmayacağı belirtilmektedir.
Çin’den mi ABD’den mi?
XBB.1.5'in Çin'den çıkma olasılığına karşın, aslında ABD'den çıktığı düşünülmektedir. Son olarak XBB.1.5 varyantı hakkında hala öğrenilecek çok şey olduğunu kabul etmemize rağmen, yüksek aşılama oranı olan ülkelerde büyük sorunlar yaratmayacağı öngörülmektedir. Bunun yanı sıra asıl endişe, etkili aşılama oranının düşük ve uzun süreli karantina nedeniyle doğal bağışıklık oranının da az olan ülkeler, özellikle Çin’dir. Bu nedenle, Çin'in enfeksiyon geçiren kişilerle ilgili gerçek klinik bilgileri paylaşması çok önemlidir.
