Mitomisin Nedir?
Mitomisin, Streptomyces caespitosus olarak adlandırılan bir tür toprak mantarından elde edilen anti-tümör özellikli, antibiyotik yapısında bir kemoterapi ilacıdır. Mitomisin, DNA çapraz bağları üreterek DNA sentezini baskılar ve sonunda hücre çoğalmasını durdurarak hücre ölümüne neden olur; alkilize edici kemoterapi sınıfında değerlendirilir. Genel olarak kanser hücreleri sağlıklı hücrelere göre daha hızlı ve daha az hata düzeltimi ile bölündükleri için bu hasara karşı daha duyarlıdırlar. Bu hücre hasarı, vücudunuzdaki kanser hücrelerinin büyümesini yavaşlatır veya durdurur.
Bu ilaç için hem “mitomisin” hem de “mitomisin-c” etken madde adları kullanılmaktadır. Ülkemizde ilk Sağlık Bakanlığı ruhsatını 2012 yılında almıştır; damardan uygulanan MITOMYCIN-C KYOWA ve MİSİNTU kutu adları ile kemoterapi olarak piyasada bulunabilmektedir. ABD’de ise Jelmyto adı ile bir jel formu da piyasada bulunmaktadır.
UroGen ürünü olan Jelmyto, FDA (ABD Gıda ve İlaç İdaresi) tarafından düşük dereceli üst üriner sistem kanseri tedavisinde birinci basamak tedavisi olarak 15 Nisan 2020’de onaylanmıştır. Jelmyto, mesane içine ve idrar yolarına jel olarak uygulanan bir ilaçtır. Dönüm noktası niteliğindeki bu onay, Jelmyto’nun bu nadir ve tedavisi zor kansere sahip hastalar için etkili, böbrek koruyucu bir seçenek sunduğunu gösteren faz 3 OLYMPUS adlı klinik araştırmasından alınan olumlu sonuçlara dayanmaktadır.
Mesane içi uygulanan steril hidrojelden oluşan Jelmyto, idrar yolu dokusunun mitomisine daha uzun süre maruz kalmasını sağlamak ve böylece tümörlerin cerrahi olmayan yollarla tedavisini sağlamak amacıyla tasarlanmıştır.
Düşük dereceli üst üriner sistem ürotelyal kanser, üst üriner sistem, üreterler ve böbreklerin toplayıcı sisteminden kaynaklanabilen nadir bir kanser türüdür (mesane ve böbrekler dışındaki idrar yolalrı). ABD’de yaklaşık olarak yılda 6,000 – 7,000 yeni veya nükseden düşük dereceli üst üriner sistem ürotelyal kanser tanısı konmaktadır; ülkemiz içinse bu idrar yolarına özgü kanser istatistik verisi bulunmamaktadır.
İdrar yolu sisteminin karmaşık anatomisi nedeniyle tedavisi zor bir durum olan bu kanserde mevcut tedavi standardı, birçok ameliyatı içermektedir. Ayrıca çoğu hasta, renal pelvis (böbrek toplayıcı sistem), üreter (böbrek ve mesane arasındaki kanallar) ve mesane kılıfının çıkarılmasını içeren radikal bir nefroüreterektomiye ihtiyaç duyar.
Tedavi maalesef ki bu kanser türünün en sık 70 yaş ve üstü hastalarda teşhis edilmesinden dolayı daha da karmaşık hale gelmektedir. Bu hastalarda zaten böbrek fonksiyonu tehlikeye girmiş olabilir ve büyük bir ameliyatın sonucu olarak daha fazla komplikasyonlar yaşayabilirler.
Jelmyto, azalan böbrek fonksiyonu ve diğer komplikasyonlarla ilişkili olan radikal nefroüreterektomi ile tedavi gerektirebilecek hastalar için ameliyatsız yeni bir tedavi yaklaşımı sunmaktadır. Bu yeni minimal invaziv, böbrek koruyucu tedavi, düşük dereceli üst üriner sistem ürotelyal kanserinin tedavi şeklini değiştirme ve hastaların ameliyat ve böbrek kaybı ile ilişkili uzun vadeli komplikasyonlardan kaçınmasına yardımcı olma potansiyeline sahiptir.
Düşük dereceli üst üriner sistem ürotelyal kanserinin tedavisinde on yıldan fazladır çok az ilerleme olmuştur ve bu yeni seçenek, genellikle nüksetme ve böbreğin alınmasını içeren büyük ameliyatlarla karşı karşıya kalan hastalar için yeni standart tedaviyi oluşturmaktadır.
Çığır Açan Tedavi – OLYMPUS Çalışması Bulguları
FDA onayı, Jelmyto’nun üst üriner sistem ürotelyal kanserine sahip yetişkin hastalarda klinik olarak önemli derecede hastalığı tedavi etmeyi sağladığını gösteren faz III OLYMPUS klinik çalışmasından elde edilen sonuçlara dayanmaktadır.
Çalışma bulgularının detayları şu şekildedir;
- Tanı anında cerrahi olarak çıkarılamayacağı düşünülen hasta alt grubunda tam yanıt %58’di.
- Devamlılığın değerlendirilmesi için 12 aylık zaman diliminde, 19 hastada tam yanıt devam etti, 7’sinde hastalık tekrarladı ve 9 hastada 12 aylık yanıt süresi boyunca izlenmeye devam edildi.
- En sık (≥20) bildirilen yan etkiler; üreter obstrüksiyon, yan ağrısı, idrar yolu enfeksiyonu, hematüri, böbrek fonksiyon bozukluğu, yorgunluk, bulantı, karın ağrısı, dizüri (idrar yaparken ağrı), kusma. Bu yan etkilerin çoğu, hafif ile orta dereceliydi ve iyi bilinen tedaviler kullanılarak yönetilebilirlerdi. Tedaviye bağlı olarak herhangi bir yaşam kaybı meydana gelmedi.
Çalışma, ABD ve İsrail’den 74 klinik hastayı içermektedir. İdrar yoluna yerleştirilen standart bir kateter yolu ile uygulanan 6 haftalık Jelmyto ile tedavi edilen katılımcılara, son tedaviden 4 ila 6 hafta sonra çalışmanın birincil son noktası olan tam yanıtı değerlendirildi. Bu değerlendirme için, kanseri saptamak için idrardan elde edilen hücrelerin standart bir mikroskobik testi olan üreteroskopi ve yıkama sitolojisini içeriyordu. Tam yanıt elde eden hastalar daha sonra Jelmyto ile yanıtın devamlılığını belirlemek için 12 aya kadar takip edildi.
İlaç, bir üroloji uzmanı tarafından doğrudan nefrostomi tüpüne veya üriner katetere verilen bir jel formülündedir. Mavi renkteki bu ilaç, idrarınızın mavi-yeşil renk almasına yol açabilir. Bu, beklenen bir durumdur ve her dozdan sonra bir veya iki gün sürebilir. Sık veya ağrılı idrara çıkma gibi başka idrar belirtileriniz de varsa, sağlık ekiplerine başvurunuz.
Damardan Mitomisin Kemoterapisi Nasıl Kullanılır?
Ülkemizde bulunan mitomisin, intravenöz (IV, bir damar içine) infüzyonla verilir. Dozaj ve program, kişinin boyuna-kilosuna, kanser tipine ve uygulama şekline göre belirlenir.
Mitomisin, vezikan bir ilaçtır ve damardan uygulandığı sırada, ekstravasazyon (damar dışına sızma) riski için çok dikkatli olunmalıdır. Eğitimli personel tarafından dikkatli ve doğru bir şekilde uygulandığında bile yanma ve ağrı hissine neden olabilir. İlacın enjeksiyon bölgesindeki damardan sızarak ciddi olabilecek doku hasarına yol açabilme riski bulunmaktadır. Enjeksiyon sıradında veya sonrasında, herhangi bir zaman da enjeksiyon bölgesinde kızarıklık, şişlik veya ağrı olması halinde, acilen sağlık personelini bilgilendirmelisiniz. Sağlık personeli tarafından herhangi bir talimat verilmediği sürece bölgeye hiçbir şey uygulamayınız.
Aşağıda vezikan potansiyellerine göre kemoterapiler listelenmiştir:
IV Mitomisin Uygulama Dozu Nedir?
Mitomisin için önerilen doz aralığı 4-10 mg (0.06- 0.15 mg/kg) olup diğer ilaçlarla kombinasyon şeklinde ya da kemik iliği yenilenmesine bağlı olarak 1-6 haftalık intervalle uygulanır.
Kombinasyon tedavisinde genel doz şeması 10 mg /m2 vücut yüzey alanı şeklindedir ve doz ihtiyaç duyulduğunda tekrarlanır. Tek başına ya da kombinasyon tedavisinde dozun 40-80 mg (0.58- 1.2 mg/kg) olarak uygulanmasıyla yeterli cevap sağlanmıştır. Daha yüksek doz rejimi 2 mg/ kg olarak toplam kümülatif doz şeklinde tek başına ya da kombinasyon olarak da uygulanabilir.
IV Mitomisinin En Yaygın Görülen Yan Etkilerden Bazıları
Enfeksiyon ve Beyaz Kan Hücresi Sayısının Düşmesi (Lökopeni veya Nötropeni)
İlaç, beyaz kan hücresi sayısında azalma olsun ya da olmasın, yaşamı tehdit eden enfeksiyonlara neden olabilir. Beyaz kan hücreleri (BKH) enfeksiyonla savaşmak için önemlidir. Tedavi sürecinde BKH sayısı düşebilir ve bu da enfeksiyona yakalanma riskini artırabilir. Ateşiniz yüksekse (38 °C'den fazla), boğaz ağrınız veya soğuk algınlığınız varsa, nefes darlığı yaşıyorsanız, öksürük, idrar yaparken yanma hissi veya geçmeyen bir ağrı gibi şikayetlere sahipseniz hemen bir uzmana başvurunuz.
Enfeksiyonu Önlemeye Yönelik Öneriler
- Hem ilacı kullanan bireyin hem de ziyaretçilerinin ellerini yıkaması, enfeksiyonun yayılmasını önlemenin en iyi yoludur.
- Büyük kalabalıklardan ve hasta olan insanlardan kaçınmak da bu süreçte oldukça önemlidir (örn: soğuk algınlığı, ateşi veya öksürüğü olanlar veya bu belirtileri yaşayanlardan).
- Bahçenizde çalışırken, uzun pantolonlar ve eldivenler dahil koruyucu giysiler giyin.
- Evcil hayvan atıklarına ellemeyin.
- Vücudunuzdaki tüm kesikleri veya çizikleri temiz tutun.
- Günlük duş alın veya banyo yapın ve ağız bakımınızı aksatmayın.
- Manikür veya pedikür yaptırmayın. Takma tırnak takmayın. Oje kullanabilirsiniz.
- Diş tedavisi için randevu veya işlem detaylarını planlamadan önce onkoloji uzmanına danışın.
- Aşı yaptırmadan veya sizinle yaşan birisi aşı yaptırmadan önce onkoloji uzmanına danışın.
Kırmızı Kan Hücresi Sayısının Düşmesi (Anemi)
Kırmızı kan hücreleri, vücutta dokulara oksijen taşımaktan sorumludur. Kırmızı hücre sayısı düşük olduğunda, kişi kendini yorgun veya zayıf hissedebilir. Herhangi bir nefes darlığı, nefes almada zorluk veya göğsünüzde ağrı hissederseniz, hemen bir uzmana başvurunuz. Kırmız kan hücresi sayısının çok düşmesi sonucu, kan nakli almanız gerekebilir.
Trombosit Sayısının Düşmesi (Trombositopeni)
Trombositler kanın pıhtılaşmasına yardımcı olur, bu nedenle trombosit sayısının düşmesi kanama riskini artırmaktadır. Burun ve diş eti kanaması, idrarınızda ya da dışkınızda kan olması gibi durumlara ek olarak aşırı morarma gibi problemler yaşıyorsanız hemen bir uzmana başvurunuz. Trombosit sayısının çok düşmesi durumda, trombosit transfüzyonu almanız gerekebilir.
- Jilet kullanmayın (elektrikli jilet daha iyi bir seçenek).
- Yaralanma veya kanama ile sonuçlanabilecek spor ve aktivitelerden kaçının.
- Motrin/Advil (ibuprofen), Aleve (naproxen), Celebrex (celecoxib) gibi anti inflamatuvar ilaçlar (NSAID’ler), Aspirin (salisik asit), non-sterodial vb. ilaçları, kanama riskini tamamı ile artırdığından dolayı kullanmayın. Tedavi sırasında bu ajanların ve tüm reçetesiz satılan ilaçların/takviyelerin kullanımıyla ilgili olarak muhakkak sağlık personeline danışın.
- Diş ipi veya kürdan kullanmayın ve dişlerinizi fırçalamak için yumuşak kıllı bir diş fırçası tercih edin.
Hemolitik Üremik Sendrom (HÜS)
Mitomisin, ayrıca kırmızı kan hücrelerini yok eden, kan damarlarına zarar veren ve böbrek yetmezliğine yol açabilen Hemolitik Üremik Sendrom (HUS) adı verilen nadir bir sendroma da neden olabilir. Sağlık personeliniz, mitomisin ile tedavi olduğunuz süre boyunca sizi HÜS belirtileri açısından izleyecektir. Olağandışı morarma veya kanamanız varsa veya idrar çıkışınızda bir azalma fark ederseniz hemen bir uzmana başvurunuz.
Daha Az Görülen Yan Etkiler
Mitomisin ile tedavi sürecinde ayrıca daha az meydana gelen yan etkiler de vardır ancak bunlar da önemli yan etkilerdir.
Akciğerde Anormallikler
Nadir durumlarda ilaç, akciğer problemlerine yol açabilir ve bu durum, tedavi sırasında veya tedaviden aylar veya yıllar sonra gelişebilir. Nefes darlığı, kuru ve balgamsız öksürük, ateş, hırıltılı solunum veya nefes almada zorluk çekiyorsanız hemen bir sağlık uzmanına başvurmalısınız.
Kalp Problemleri
Mitomisin, konjestif kalp yetmezliği, kısıtlayıcı kardiyomiyopati, kalp fonksiyonunun azalması ve kalp krizi gibi önceden var olan kalp problemlerine neden olabilir veya bu durumların kötüleşmesine yol açabilir. Ani kilo alma veya ayak bileklerinde ya da bacaklarınızda şişme gözlemlediğinde hemen bir sağlık personeline başvurmalısınız. Göğüs ağrısı veya basıncı, sol kolda, sırtta veya çenede ağrı, terleme, nefes darlığı, soğuk soğuk terleme, mide bulantısı veya baş dönmesi durumlarında derhal acil servise başvurunuz.
Üreme Konusunda Kaygılar
Doğmamış bir çocuğun bu ilaca maruz kalması, doğum kusurlarına neden olabilir. Bu nedenle siz veya eşiniz bu ilaç ile tedavi gördüğü sürece çocuk sahibi olmanız tavsiye edilmez. Tedavi sırasında etkili doğum kontrolü uygulanması gereklidir. Kadınların menopoz dönemine girmiş olması veya erkeklerin sperm üretmediğine inanıyor olsa bile, yine de gebelik söz konusu olabildiği unutulmamalıdır. İlacın kullanımında emzirme konusunda ise emzirmeden önce uzmana başvurmanız önerilmektedir.
