Plankton nedir? Bitkisel plankton sağlığa yararlı mıdır? Kanser tedavisinde yeri var mı?

Plankton nedir?

Plankton, suda bulunan, hareket yeteneği akıntıya bağımlı olan canlılara verilen genel isimdir. Genellikle mikroskobik boyutta ve tek hücreli oldukları varsayılsa da denizanaları veya kopmuş yosunlar da okyanus bilimciler tarafından plankton olarak tanımlanır.

Bitkisel plankton nedir?

Planktonların iki çeşit türü bulunmaktadır: Bu türler hayvansal ve bitkisel planktonlar şeklinde sıralanır. Biyologlar tarafından, türlere ayrılan planktonlara ayrı isimler verilmiştir. Bu bağlamda bitkisel özellikteki planktonlar fitoplankton, hayvansal özellik gösterenler ise zooplankton olarak adlandırılmıştır.

Bitkisel plankton 5,000 çeşitten oluşan bir tür mikroalgdır. Bu mikroskobik tek hücreli bitkiler göllerin yanı sıra okyanuslarda da büyür ve balinaların, denizanalarının ve salyangozların temel gıdasıdır. Tıpkı kara bitkileri gibi plankton bitkiler de karbondioksit alıp, oksijen verir ve mineralleri hayvanların yararlanabileceği biçime dönüştürür.

Dünya çapında denizlerde ve okyanuslarda hızlı yosunlaşma nedeni ile bitki planktonların sağlığa zararlı olduğunu duymuş olabilirsiniz. Buna karşın bitki planktonu dozunda alınırsa yararlı olabileceği de düşünülür.

Okyanus ürünleri ve yiyecekleri, hızlı bir şekilde sağlıklı yaşamın bir üyesi olarak sunulmaya devam ediyor. İlgi eskiden yağlı balıklara iken artık deniz yosunlarına döndü ve şimdi sahnede bu küçük canlılar fitoplanktonlar, yani bitki planktonları var. Örnek olarak yeni nesil birçok gıda takviyesinin içeriğinde bitki planktonlarının yer aldığını gururla duyurmakta.

Bitki plankton takviyesi üreten firmalara göre bitki planktonlarında bulunan antioksidan ve antiinflamatuar bileşimleri kanser, kalp-damar, uyku, sağlıklı cilt, beyin, göz, karaciğer, kan şekeri, enerji ve daha birçok konuda yararlı olduğunu savunmakta.

-İlgili konu: Antioksidanlar kanseri öldürmüyor, tetikliyor

Sağlıkla ilgili olan bazı web siteleri bitki plankton takviyelerin mucizevi etkileri hakkında da kanser riskini azalttığı, ruh halini iyileştirdiği, hücreleri yenilediği ve vücuda detoks etkisi olduğu gibi iddialarda bulunmaktadır. Bitki planktonları hakkında heyecan verici iddialar öne sürülüyor ama bu iddiaları doğrulayan yeterli bilimsel kanıta ulaşmak pek mümkün görünmüyor. Öne sürülen bu iddiaları biraz daha detaylı inceleyelim.

Bitki planktonun besin değeri nedir?

Bitki planktonu ve deniz algleri değerli birçok besin içermektedir, bu türden türe değişmektedir.

En çok araştırmanın olduğu konu hangi besinler hangi cinslerde bulunmakta ve o besinleri hangi şartlar altında özel gıda takviyesi üretimi için uygun olur. Omega-3 bitki planktonları özel kılan ana faktördür. Çoklu doymamış yağlar için iyi bir kaynaktır.

Balıkların iyi bir omega 3 kaynağı olma sebebi de bitki planktonları ve benzeri canlılar ile beslenmeleridir. İnsan vücudu bu temel yağ asitlerinden yeterince üretemediği için bunları içeren gıdalar tüketmek zorundadır. İnsanların şu an yeterince omega 3 almadığı öne sürülrek omega 3 içeren gıda takviyelerine karşı bir talep oluşturmuştur. Bitki planktonları ucuz bir şekilde omega 3 elde etmek için bir kaynak olabilir diye düşünülür.

Beta karoten ve omega 3’ün yanı sıra bitki planktonları karotemoid, E vitamini, antioksidan, çeşitli aminoasitler, protein, bitki sterolleri, çeşitli mineraller ve birçok başka bileşenden oluşmaktadır. 

- İlgili konu: Beta-Karoten ve Kanser

Fitoplanktonların tıbbi amaçla kullanımıyla ilgili herhangi bir araştırma var mı?

Plankton bitkiler hakkında çok araştırma var, ancak araştırmaların çoğu deniz biyolojisiyle ilgilidir. Araştırmaların çoğu, küresel ısınma ve denizlerin aşırı yosunlaşmasının çevresel ve insan sağlığı üzerine olumsuz etkilene dairdir. Olası faydaları ile ilgili çok az araştırma söz konusudur.

Bitki planktonları bağışıklık sistemini geliştirir mi?

Biyoaktif deniz peptitlerinin bir kısmının bağışıklık dengeleyici ve uyarıcı özellikleri olduğu biliniyor. Ancak yalnız bitki planktonları değil, binlerce bitki plankton çeşidi arasında sadece 1-2 tanesinin bu özelliği olduğu ve bundan dolayı bitki planktonlarının bağışıklığı güçlendirdiğini söylemek yanlış olur.

Bitki planktonları için karbonhidrat kaynağı olan laminarum adlı bileşenin bağışıklık artırıcı özelliğe sahip olduğu görülmektedir. Bitki plankton takviyelerinin insan veya hayvan üzerinde bağışıklık ölçen deneyeler yapılmadığı için bu alandaki etki tamamen spekülatiftir.

Bitki planktonlarin bağışıklığı artırdığını kesin olarak söyleyebilmek için daha çok araştırmaya ihtiyaç vardır.

Bitki planktonları kanserden korur mu?

Yazının başında anlattığımız gibi, çeşitli makaleleri spesifik olarak deniz biyoaktif maddelerin anti-kanser ve anti-proliferatif potansiyel özelliklerini ele almışlardır. Bazı araştırmacılar, anti-kanser aktivitesini, özellikle bitki planktonlarında bulunan bazı karotenoidlere bağlamaktadır. Buna karşın karotenoidlerin ve antioksidanların aşırı/takviye olarak alındığında kanserden korumak yerine kanseri tetikleyebileceğine dair de çok sayıda çalışma mevcuttur.

İlk araştırmalar, bitki planktonlarının anti-kanser özelliğine sahip bazı bileşikler vaat edebildiğini göstermektedir. Ancak laboratuvar ortamındaki çalışmalar insanlar üzerinde yapılan çalışmalarla bir tutulamaz. Bu nedenle fazla araştırmaya ve insan çalışmasına ihtiyaç vardır.

Bitki planktonlarının detoks özelliği var mı?

Bitki planktonları kendilerini ve etraflarındaki suyu nasıl detoksifiye ettiği yani toksik ve sağlığa zararlı birtakım maddelerden arındırdığı yapılan çalışmalar sonucu görülmüştür. Detoksifikasyon bilim dünyasında çok farklı bakış açılarıyla tartışılan bir kavramdır. Genel olarak detoksifikasyon tartışmaları cıva gibi aşırı ağır metalleri vücuttan arındırdığı konusunda hemfikirdirler. Bitki planktonlarının vücudu sağlıksız olan bileşiklerden kurtarabileceğine, vücuttan atıkları temizlemeye yardımcı olan serbest radikalleri ve lifleri nötralize edebilen antioksidanlar olduklarına dair yaklaşımlar tehlikeli olabilir. Çünkü bitki planktonları okyanuslardan topladıkları ağır metalleri tutuyorlar ve takviye amacıyla alındığında bu doğrudan insan vücuduna geçiyor. Takviye olarak kullanılan bitki planktonlarının insan vücudunu detoksifikasyonunu araştıran hiç bir araştırma bulunmamıştır. Bu nedenle detoks etkisi olduğu fikrini destekleyemeyiz.

Hücre yenilenmesine yardımcı olur mu?

Hücresel yenilenme (rejenerasyon), vücudun hücreleri onardığı ve değiştirdiği süreçtir.

Bir grup olarak deniz canlılarının sayısız ve çeşitli antioksidanlar içeriği nedeniyle reaktif oksidan türlerinin (“radikaller” veya “serbest radikaller”) zarar görmesini önlemeye yardımcı olacağı varsayılabilir. Bu, serbest radikaller ile tehdit edilen hücreleri koruyabilir.

Ancak, fitoplanktonun insan hücrelerini yenileyip yenilemediğine dair hiçbir araştırma bulunmamaktadır. Kanıtlanmamış amaçlı kullanımlara dikkat etmek faydalı olacaktır.

Sonuç

"Sanılan" faydalarına bakılırsa bitki planktonları ve diğer deniz bitkilerinin kullanımında bir artış görmeye devam edeceğiz. Endişe verici olan ise okyanus suyunun artan sıcaklığıdır. Çünkü sıcaklığı artan okyanuslar bitki planktonlarının gelişimini baskılayarak insanların ihtiyacı olan omega 3 kaynaklarının azalmasına neden olur. Bitki planktonu takviyesi almayı düşünürseniz aradığınız veya vadedilen faydanın gerçeklikle uyuşmayabileceğini akılda tutmak faydalı olacaktır.

İlgili Konular

Bitkisel ilaçla tedavi fitoterapi ve kanseri önleme - hayal mi, gerçek mi?

Krill yağı nedir? Balık yağından farkları ve sağlık etkileri nelerdir?

Homeopati (sulandırılmış tıp) uzmanları tutuklandı - Çalışmalarının sahte olduğu anlaşıldı