Plazma Transfüzyon Tedavisi – FDA Kritik Hastaların İçin, İyileşen COVID-19'luların Kanının Kullanılmasına İzin Verdi

ABD Gıda ve İlaç İdaresi (FDA), devam eden COVID-19 salgını için deneysel tedavilerin kullanımına ilişkin kurallarını güncelledi. Buna göre, yeni tip koronavirüsün yol açtığı hastalık COVID-19 nedeniyle hastanın yaşamı ciddi veya doğrudan tehdit altında kaldığı durumlarda "iyileşmiş hastanın plazması", sadece kritik hastalarda eksperimental (deneysel) olarak kullanılabilecek. Ancak bu uygulamanın sadece vaka bazında ve özel durumda kullanılması koşuluyla "izin" verildiği, fakat COVID-19 tedavisi olarak henüz onaylanmadığı vurgulandı. FDA, sınırlı durumlarda kullanıma izin vermiş olsa da, iyileşmiş hasta plazmasının yüksek etkinlikte tedavi için yapılan araştırmalara katkı sağlayabileceğini düşünüyor.

Bu konuda klinik çalışmalar henüz tamamlanmamış olmamasına rağmen, FDA bu geçici izni, mevcut halk sağlığı tehdidi ve COVID-19'le mücadele kapsamında vermiştir. Bununla birlikte, iyileşmiş olan hastalardan plazma kullanımı ile ilgili klinik öncesi ve klinik çalışmalar devam etmektedir. Mevcuttaki çalışmalara göre, iyileşen hasta plazmasının yani tip koronavirüse (SARS-CoV-2) karşı gerçekten etkili olabileceğine dair bazı umut verici işaretler vardır.

Plazma, insan kanının kırmızı kan hücreleri dışında kalan sıvı kısmıdır ve özel yöntemle kırmızı kan hücrelerinden ayrıştırılarak elde edilir. Plazma, özellikle vücudun bağışıklık sistemi yanıtına katkıda çok önemli rolü olan antikorları içerir ve sağlığımız için çok önemli bir kan bileşenidir. Plazma kullanımı, bir hastaya doğrudan transfüzyon / kan nakli (kan veya kan ürünlerinin başka kişilere damar yoluyla verilmesi) yoluyla yapılmaktadır.

Virüs nedeniyle hasta olan, ancak sonra iyileşen insanlarda tipik olarak virüse karşı bir bağışıklık gelişir. Bağışıklık süresi değişken olabilir. Bir suçiçeği hastalığındaki gibi uzun süreli de olabilir veya gripte (influenza) olduğu gibi kısa süreli bağışıklık ta olabilir. Teoride, antikorları zaten geliştirmiş olan bir kişiden alarak, bunları bağışıklık sistemi kendi üretecek kadar iyi bir iş yapmayan bir hastaya aktarmak mümkün olmalıdır.

H1N1 gribi, SARS ve MERS salgınlarına karşı dahil olmak üzere önceki salgınlarda bazı durumlarda iyileşmiş hastaların plazma transfüzyonları kullanılmıştı.

COVID-19'a karşı plazmanın kullanımı ile ilgili olarak bir çalışma sonucu paylaşılmıştır. Buna göre yakın zamanda, ciddi düzeyde COVID-19 enfeksiyonu olan 10 hastaya, COVID-19 hastalığından iyileşmiş kişilerden plazma transferi yapılmıştır. Bu çalışmada, 10 vakanın beşinde, antikor seviyesinin transfüzyondan hemen sonra “hızla arttığını” (diğer dört hastanın zaten yüksek seviyede antikorları olduğunu ve bu durumun devam ettiğini) gözlenmiştir. Bir hafta içerisinde, yedi hastada virüs saptanmamıştır.

Bu sonuçlar resmi bir klinik çalışma olarak değerlendirilmemekle birlikte, klinik uygulamadaki diğer küçük ölçekli araştırmalar benzer sonuçlarla benzerlik göstermiştir.

New York Valisi Andrew Cuomo, devlet sağlık kurumlarının bu hafta bir iyileşmiş hastadan plazma denemesine başlayacağını duyurdu. FDA Direktörü Dr. Stephen ise geçtiğimiz hafta Beyaz Saray’da koronavirüs ile ilgili bilgilendirme toplantısında yaptığı konuşmada, sonuçların erken dönem için umut vaat edici olduğunu söyledi.

Bazı çalışmaların erken sonuçları, plazma transfüzyonlarının proflaksi (proflaksi: sağlıklı insanlara hastalığa yakalanmadan önce yapılan önleyici tıbbi uygulama) için kullanıldığında etkili olabileceğini göstermiştir. Ancak FDA henüz pratikte böyle bir kullanımı önermemektedir.

İyileşmiş hastadan plazma tedavisi bahsettiğimiz gibi yeni bir şey değildir. Diğer tedavilere göre nispeten güvenli olma avantajına da sahiptir. Ancak, plazma verecek olan kişinin artık aktif virüs taşımadığı mutlaka doğrulanmalıdır.

Ülkemizde de koruyucu ve tedavi amaçlı COVID-19'a özgü plazma transfüzyon tedavisinin klinik çalışma kapsamında Nisan ayında başlayacağı duyurulmuştur.

Her tedavi önerisinde olduğu gibi, bu tedavinin de onaylanması ve genel kullanım için önerilmesi için çok fazla test ve araştırma gerekmektedir. Bu salgın sırasında etkin tedaviye ulaşmak için halen birçok çalışma devam etmektedir. Bu gibi çalışmaların henüz kesin sonuçları ortaya konmasa da hastalara umut vaat etmesi açısından önemlidir.