Koronavirüs COVID-19 İstatistikleri – Dünya ve Türkiye
* - Son dakika koronavirüs bilimsel gelişmeler *
Yeni koronavirüs hakkında önemli terimler
- Wuhan virüsü: virüs ilk çıktığı an basında yer aldığı isimdir. Çin bu ismin ortadan kaldırılması için epey çaba göstermiştir.
- 2019-ncov: "2019 novel coronavirus"tür. Wuhan virüsü'nün ilk ve geçici bilimsel ismidir.
- SARS-CoV-2: virüsün genetik dizilenmesi yapıldıktan sonra bu yeni korona virüsün, SARS korona virüsü ile %80 derecede benzediği ortaya çıktı. Bu sebeple ismi değiştirildi. Açılımı ise şu şekilde: Severe Acute Respiratory Syndrome CoronaVirus-2. Bu virüsün ismidir, hastalığın değil.
- COVID-19: Yeni koronavirüse bağlı hastalığın adıdır. CoronaVirus Disease 2019 açılımına sahip olan, SARS-CoV-2 bulaştıktan sonra oluşan hastalığın ismidir. SARS-CoV-2 virüsüne yakalanıp bu hastalığı geçirmeyebilirsiniz. Belirti-bulgu göstermeden atlatan çok kişi var.
Bu yüzden dünya genelinde durum bu kadar kritik ve yaşadığımız çağın en büyük krizine dönüştü... Eğer herkes çalışmak ve temel ihtiyaçları temin etmek için sokağa çıkmak dışında evde kalma politikasına sıkı bir şekilde uygulamazsa, salgın aylar sürecek mecburi ev hapsine dönüşebilir ve ülkemizdeki vakalar katlanarak artabilir. Bu yüzden temizliğe dikkat edin, sosyal mesafeyi koruyun ve maske takın!
Yeni koronavirüs (SARS-CoV-2);
- Oldukça bulaştırıcı (belirtiler başlamadan dahi bulaştırıyor ve hastalığı en çok bu kişiler yayıyor),
- gribe göre daha öldürücü ve
- bağışıklık sistemimizin daha önce hiç karşılaştırmadığı bir virüs.
El yıkarken koronavirüsü ne öldürür? Su ve sabunun avantajı nedir?
COVID-19 enfeksiyonu, "gerçekte" ne kadar öldürücü?
Şimdiye kadar yapılan araştırmalar COVID-19'un gerçek öldürücülüğünün, şu an tanısı doğrulanmış kişilerde hesaplanan %4,7'den 20 kat daha az olabileceğini düşündürmekte. Çünkü halen asemptomatik / belirtisiz çok sayıda COVID-19 hastasına test yapılmıyor. Yani COVID-19'un öldürücülüğü %0,1 - 0,2 arası olabilir. Bu oran, metropollerde, yaşlı nüfusun ağırlıklı olduğu veya tedbirlerde titiz olmayan bölgelerde daha yüksek olabilir. Dünya insanlarının %80'inin 2 yıl içinde bu virüsle karşılaşacağı düşünülürse, yaklaşık 6 milyar kişi enfekte olup, 6 - 12 milyon kişi yaşamını kaybedebilir.
- Dünya genelinde 213 ülkede vaka görüldü (bir kısmı uluslararası tanınmayan)
- 80 yaş üstünde ölüm oranı % 15'ten fazla iken, 50 yaş altında ölüm oranı % 0.4'ten az.
- Belirtilerin başlamasından yaşam kaybına kadar geçen süre: 14 gün (inkübasyon süresi 27 güne kadar uzayabilmekte).
- Hafif / orta şiddetli vaka oranı %80
- 1 kişi ortalama 2.6 kişiye bulaştırıyor; bununla birlikte hastalığı bulaştıran kişi izolasyona alınmazsa 1 kişi 30 gün sonra 400 kişiye kadar bulaştırabilir. R0 dediğimiz bulaşma hızı, influenzadan (mevsimsel grip) yaklaşık 4 kat daha hızlı.
- İlgili konu: COVID-19 için hastaneye yatanların %40'ı 55 yaşından küçük – Biz gençlere bir şey olmaz demeyin!
Öncelikle hatırlatalım
Koronavirüsün en bulaştırıcı olduğu zaman, belirtiler başlamadan önce ve enfeksiyonun başladığı ilk haftadır. Bu nedenle sosyal teması azaltmalı, elleri sık yıkamalı ve test ile vakaları bulup izole etmeliyiz.
COVID-19'dan korunmak için evinden dışarıda herkes maske takmalı
Videonun açıklaması: Kişiden kişiye koronavirüsü bulaşmasının birincil yolu, solunum, hapşırma veya öksürme yoluyla oluşturulan aerosoller veya küçük damlacıklardır. Esas bulaşma yolu damlacıktır, sonra aerosoller sorumlu tutulmaktadır ve bulaşmada aerosollerin rolü de net değildir. Solunum sırasında dışarı verdiğimiz havanın yayılma miktarı, videoda gösterildiği gibi bir yüz maskesi kullanılarak etkili bir şekilde azaltılabilir. Bir kişinin nefes alması ve öksürmesinden kaynaklanan hava akışını görselleştirmek için yukarıdaki videoda bir Schlieren görüntüleme tekniği uygulanmıştır. Bir yüz maskesi kullanarak dışarı verilen hava akışı engellenir ve enfeksiyon riskini etkili bir şekilde azaltır.
Yapılan araştırmalara göre yeni koronavirüs, aerosol içinde 3 saate, karton üstünde 24 saate ve plastik-çelik üstünde de 2-3 güne kadar canlı kalabilir. Bu nedenle koronavirüs salgınından korunmak için en önemli iki önlem şunlardır: ilki, sosyal temastan kaçınmak ve evde kalmak; ikincisi, hijyen kurallarına uymak. COVID-19 belirtileri (ateş, öksürük, solunum sıkıntısı) taşıyan kişi kanser, kalp-damar veya diyabet gibi kronik hastalıklara sahip ise, takibini yapan sağlık ekibi ile iletişime geçmelidir.
Türkiye'de yeni koronavirüs (SARS-CoV-2) testi nerelerde yapılıyor?
Kamu ve özel olmak üzere tüm hastaneler, hastadan numune alabiliyor. Ancak alınan numuneler, test edilmesi için Bakanlığın belirlediği laboratuvarlara gönderiliyor.
SARS-CoV-2 için test edilmeli miyim?
Eskiden son 14 gün içinde riski yüksek ülkelerden gelmiş olan ve ateş, öksürük ve nefes darlığı gibi belirtileri gösteren kişilere test yapılıyordu. Artık yurt dışından gelmiş olmak veya yurt dışında gelen birisiyle temas etmiş olma şartı aranmaksızın, öksürüğünüz varsa sizde virüs olabilir. Bu kategorideki herkese test yapılmalı. Ayrıca hasta ile temas eden tüm sağlık çalışanlarına en azından hızlı tarama antikor testi yapılmalı.
SARS-CoV-2 adlı yeni koronavirüsün tanısı için iki ana çeşit test vardır:
- Polimeraz zincir reaksiyonu (Polymerase Chain Reaction = PCR) ve
- Hızlı tanı testleri
PCR testi, nazofaringeal örnekten (geniz ve burun sürüntüsü) virüs genomunun - ki bu koronavirüs için RNA'dır - tarandığı testlerdir. İşlem 45 - 90 dk arası sürmektedir. Buna moleküler tanı testi de denmektedir.
Hızlı tanı testlerinde ise virüsün antijenleri ya da virüse karşı insan bağışıklık sisteminin geliştirdiği antikorlar taranır. Hızlı tanı testleri hem geniz ve burun sürüntüsünden hem kandan bakılabilir. Geniz ve burun sürüntüsünden bakıldığı zaman aranan şey virüs antijenidir; kandan bakıldığı zaman aranan şey ise virüse karşı gelişen antikorlardır. Şekil 1: Aşağıda, koronavirüs test çeşitleri ve hangi örnekten çalışıldığı görülebilir.
COVID-19 hastalığına neden olan SARS-CoV-2 virüsünün tespiti için "altın standart", yani en doğru sonuç veren PCR'dir. Hızlı tanı testi, şu an uyguladığımız moleküler tanı testlerinden yani PCR testlerden daha az güvenilir olduğu için daha çok tarama testi olarak kullanılacaklar. Şimdiye kadar ülkemizde sadece PCR ile test yapılmıştı, fakat PCR ile bir günde çok fazla sayıda test yapmak mümkün değil. Bu nedenle hızlı tarama testleri devreye alınıyor. Buna göre önce hızlı tanı testi yapılır, pozitif bulunanlara kesin sonuç almak için moleküler test yapılır. Hızlı testler uygulamaya konulunca mümkün olduğunca çok test yapılacak.
İlgili konu: Koronavirüs testi nasıl yapılır? PCR ve hızlı tanı test çeşitleri nelerdir?
Yeni koronavirüsle enfekte kişilerin çoğu, herhangi bir belirti vermeden hastalığı geçiriyor, ama bu dönemde de bulaştırıcı olmaya devam ediyor. Bu nedenle, koronavirüs testi yapılması için semptom görmeyi beklememek gerektiği de ayrı bir gerçek. Fakat şu an sağlık sistemleri bu kadar kişiye test yapacak kapasitede değil. Bu durumda sosyal mesafeyi arttırmanın ve evde kalmanın önemi bir kez daha ortaya çıkıyor!
Koronavirüs ile enfekte olmuş insanlar toplumda, sokaklarda dolaşmaya devam ettiği sürece bu virüsü kontrol altına alabilmemiz mümkün değil. Koronavirüs testi pozitif çıkmış kişiler ile kontak halinde olan herkese, semptom (belirti) gösterip göstermediğine bakılmaksızın test uygulanmalıdır.
Pandemik hastalıklara karşı nasıl önlemler alınır?
Pandemik bir hastalığa karşı ülkelerin alacağı önlemler önemli derecede bir planlama ve koordinasyon gerektirmektedir. Genel bir şekilde özetlemek gerekirse, bir ülke pandemik bir hastalığı kontrol altına alabilmek için uygulayabileceği en etkili çalışma, üç aşamadan oluşan bir plan doğrultusundadır. Bu aşamalar:
- Sınırlama (containment): Bu aşamadaki temel amaç, hastalığın mümkün olduğunca ülke sınırları içerisine yayılmasını önlemektir. Yurtdışı ziyaretçi alımını kısıtlamak ya da hastaları karantina altına almak bu aşamada yapılan uygulamalardır.
- Geciktirme (delay): Bu aşamada, hastalık ülke içine yayılmaya başlamıştır. Hastalığın yayılımını kontrol altına alabilmek için okulların tatil edilmesi, kalabalık ortamlardaki etkinliklerin iptal edilmesi gibi önlemler alınır.
- Hafifletme (mitigation): Söz konusu hastalık artık yerel bir pandemik hastalık halini almıştır. Bu aşamada yapılabilecek en etkili uygulamalar durumu ağır olan hastaların tedavilerine odaklanmak ve toplumsal zararı mümkün olduğunca azaltmaktır.
Türkiye de şu anda "geciktirme" (delay) aşaması tedbirleri uygulamaktadır.
Aşağıda, sadece belirti-bulgu gösterenleri test eden İtalya ile geniş kapsamlı testler yapan Güney Kore'nin karşılaştırması görülebilir. İtalya’da kendini hasta hissetmeyen birçok genç, virüsü etrafa taşıdı. Bu riski şu an ülkemiz için var; Devlet tarafından birçok önlem yürürlüğe konuyor, fakat "hastalık gençleri öldürmüyor" algısı nedeni ile, genç nüfusun bir kısmının, kendilerinin risk altında olmadığını düşünüp serbestçe gezdiğini ve sosyalize olduğunu görülüyor. Aman dikkat, bunu yapmayalım.
Aşamalar arası geçişler için gerekli olan kriterler ülkeden ülkeye değişiklik gösterebilir.
İzolasyon ve karantina nedir? Farkları nelerdir?
Bu terimler genellikle bulaşıcı hastalıkların ortaya çıkmasıyla sık kullanılmaya başlanır. Hayatımıza giren yeni koronavirüs hastalığı (COVID-19) sonrası da birçok yazıda bu terimler kullanılmaya başlandı. Fakat bilimsel olduğunu düşündüğümüz yazılarda bile bazen aynı anlamda kullanıldığı görülüyor. Farklı anlamları olan bu terimlerin ne anlama geldiğine bakalım;
- İzolasyon: bulaşıcı bir hastalığı olan hastaları, hasta olmayanlardan ayırır.
- Karantina: bulaşıcı bir hastalığa maruz kalan insanların hasta olup olmadıklarını görmek için hareketlerini ayırır ve kısıtlar.
- Temel fark: izolasyon, belirli bir hastalıktan enfekte olmuş kişinin, halkı güvende tutmak için halktan ayrılmasıdır. Karantinada belirli bir virüs veya hastalıkla temas ettiğine inanılan bir kişi, gerçekten virüs bulaşmış olup olmadığını görmek için korunan bir ortama yerleştirilir.
Yani, ülkemiz için konuşacak olursak, yurt dışından gelen birisine uygulanması gereken şey, o kişiyi 14 gün boyunca karantina altına almaktır veya kişinin kendisine karantina uygulamasıdır. Ülkeler bu tip salgın ya da pandemilerle mücadele edebilmek için, izolasyon ve karantina merkezleri bulundurmak zorundadır. Bu merkezler birbirinden farklı özellikte farklı konumda olmalıdır…
Karantina kelimesinin dikkat çekici tarihi:
Karantina kelimesinin kökeni İtalyanca, çıkış yeri Venedik. "Quaranta" 40 demek; quarantena.
Venedik Cumhuriyeti, 672 yıl önce, 3 senede Avrupa’nın üçte birini öldüren kara veba salgınına tedbir olarak, gelen gemileri 40 gün açıkta bekletirmiş.
İtalya’da yeni koronavirüs salgını için ilk karantina ilan edilen yer Venedik oldu.
"Tarih tekerrürden ibarettir" ya da "Tarihten ders alamayanlar onu tekrar etmeye mahkumdur" (George Santayana).
Yeni coronavirus enfeksiyonunun belirtileri ve şikayetler nelerdir?
COVID-19 hastaları için bildirilen mevcut belirtiler ateş, öksürük ve nefes alma güçlüğü ile hafif ila şiddetli solunum yolu hastalığını içermektedir. 4 Mart 2020'de öncü bilimsel tıp dergisi NEJM'de yayımlanan "Çin'de Coronavirus Hastalığının Klinik Özellikleri" başlıklı makaleye göre; Laboratuvar onaylı Covid-19 tanısı olan 1099 hastanın gösterdiği belirti ve bulgular şu şekildedir:
- Hastaların ortanca yaşı 47 idi; Hastaların % 41.9'u kadındı.
- Hastaların % 6.1'inde ciddi bir klinik durum gelişti: % 5'i yoğun bakıma yattı, % 2.3'ü mekanik ventilatöre (solunum cihazına) bağlandı ve % 1.4'ü öldü.
- Hastaların sadece % 1.9'unda yaban hayatı ile doğrudan temas öyküsü vardı.
- Hastaların % 72.3'ü, salgının başladığı Wuhan sakinleri ile temas kurmuş ve % 31.3'ü şehri ziyaret etmişti.
- En sık görülen belirtiler ateş (yatış anında % 43.8 ve hastanede yatış sırasında % 88.7) ve öksürük (% 67.8) idi. İshal nadirdi (% 3.8).
- Ortanca kuluçka süresi 4 gündü (çeyrekler arası aralık, 2 ila 7).
- Başvuru sırasında, göğüs bölgesinin bilgisayarlı tomografisinde (BT) buzlu-cam opasitesi en sık rastlanan radyolojik bulgu idi (% 56.4). 877 hastanın 157'sinde radyografik veya BT anormalliği saptanmadı.
- Başvuru sırasında hastaların% 83.2'sinde lenfositopeni (bir çeşit beyaz akyuvar düşüklüğü) mevcuttu.
Journal of Medical Virology'de yayımlanan bir başka Coronavirus ile enfekte ve hastaneye yatırılan 50 bin 466 hastanın analizinde;
- Ateş sıklığı %89.1
- Öksürük %72.2
- Kas ağrısı / yorgunluk %42.5
- ARDS (ani başlayan solunum yetmezliği sendromu) sıklığı %14.8
- Tanıda BT'de (bilgisayarlı tomografi) anormal görüntü oranı %96.6
- Ciddi vaka oranı %18.1
- Ölüm oranı 4.3
Yani ateş, coronavirüs enfeksiyonu nedeni ile hastaneye yatırılan vakalarının neredeyse hepsinde (her 10 vakadan 9'unda) görülmekte.
Coronavirüs (Koronavirüs) nedir?
Coronavirus (koronavirüs veya corona virüs olarak da yazılmakta), lipid zarfa sahip tek zincirli bir RNA virüsüdür. Kuşları ve insanlar dahil memelileri enfekte edebilir ve çoğu zaman nezle gibi hafif üst solunum yolu enfeksiyonlarına sebep olur. Bununla birlikte koronavirüsler daha önce, MERS (Middle East Respiratory Syndrome, Ortadoğu solunum sendromu) ve SARS (Severe Acute Respiratory Syndrome, ciddi akut solunum sendromu) adlı ölümcül enfeksiyonlara da sebep olmuştur.
Bu virüs enfeksiyonuna bağlı pnömoni (zatürre) salgını ilk kez Aralık 2019'da Çin'in Hubei Eyaleti'nin orta kesimindeki Wuhan şehrinde bildirildi. Uzmanlar, salgını Çin'den ve yurt dışına yayılmış yeni bir koronavirüse bağladılar.
Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ), 11 Şubat 2020'de bir açıklama yaparak, yeni korona virüse bağlı hastalığın adını COVID-19 olarak duyurdu.
2019 Novel Coronavirus nedir?
SARS-CoV-2 veya COVID-19, ilk olarak Çin'in Hubei Eyaleti, Wuhan'da tanımlanan yeni bir solunum virüsüdür.
Yeni bir koronavirüs (Coronavirüs) ne demektir?
Yeni bir koronavirüs (SARS-CoV-2), daha önce tanımlanmamış yeni bir koronavirüstür. SARS-CoV-2, insanlar arasında yaygın olarak dolaşan ve soğuk algınlığı gibi hafif hastalığa neden olan koronavirüslerle aynı değildir.
Koronavirüs 229E, NL63, OC43 veya HKU1 tanısı, COVID-19 teşhisi ile aynı değildir. Bunlar farklı virüslerdir ve COVID-19'lu hastalar ortak koronavirüs tanısı olan hastalardan farklı olarak değerlendirilecek ve tedavi görecektir.
"Yeni"den kasıt, virüsün mutasyon geçirmesidir ve bir virüsün mutasyon geçirme ihtimali 10 binde 1'dir. Bu aslında insan vücut hücreleri için de böyledir; ama bizde mutasyon geçiren hücreler ya tamir edilir ya hücre programlı ölüme götürülür ya da çok daha nadir olarak mutasyonlar birikince kanserleşir. Fakat virüslerde bu DNA tamir mekanizmaları yoktur. Yeni coronavirus, mutasyon ile insan hücresine yapışabilir ve dolayısı ile insana bulaşabilir hale gelmiştir.
Yeni koronavirüs, klasik nezle yapan koronavirüsten faklı olarak pnömoni (zatürre) yapabiliyor ve bu pnömoni ARDS'ye (akut solunum yetmezliği sendromu) kadar gidebilir ve öldürücü olabilir. Yeni coronavirus enfeksiyonunun öldürme ihtimali % 2-3 olarak belirlenmiştir; bu oran hastaneye yatırılacak kadar durumu ciddi olanlarda %15 civarındadır.
17 yıl önce yine Çin'den kaynaklanan SARS, dünya genelinde yaklaşık 8000 kişiyi enfekte etmiş ve 800'e yakın kişinin ölümüne sebep olmuştu.
Daha önceki ciddi koronavirüs salgınları SARS % 10-15'lerde, MERS ise %25-30'larda bir öldürücülükle seyretmişti. Bununla birlikte virüs salgınlarında öldürücülük, durumun ciddiyetinin tek belirleyicisi değildir. Örneğin, Ebola virüs enfeksiyonu % 40-50'ye yakın bir yaşam kaybı ile seyreder fakat bu enfeksiyon dünya genelinde yayılmamıştır. Çünkü Ebola bile her insanı enfekte edemez, bunun da sebebi her insanın DNA'sının ve DNA ürünü olan hücre yüzey proteinlerinin farklı olmasıdır. Örneğin koronavirüs, ACE2 adlı hücre yüzey reseptörüne tutunur; eğer DNA'daki kişisel farklılıklar sebebi ile bu reseptörün yapısı farklı ise, o kişiye koronavirüs bulaşmayabilir. AIDS etkeni olan HIV ile temas ettiği halde, bazı kişilere HIV bulaşmamasının sebebi de bu kişisel genetik değişimlerdir.
Yeni koronavirüs (Coronavirüs) salgını nasıl ortaya çıktı (COVID-19'un kaynağı nedir)?
2019-nCoV'un kaynağını belirlemek için yoğun araştırmalar var. Coronavirüsler, insanlar, develer, kediler ve yarasalar da dahil olmak üzere hayvanlar arasında dolaşan hastalıklara neden olan büyük bir virüs ailesidir. Bu virüsün genetik ağacının analizi, virüsün kaynağını bulmak için devam etmektedir.
Çin'de başlayan coronavirus salgını (COVID-19 epidemisi), Çinliler'in yılan ve yarasa gibi vahşi / otantik hayvanları gıda olarak tüketmelerine bağlanmıştır, fakat bu durum net değildir. Normalde yılan ve yarasalarda bulunan coronavırus insanlara bulaşmaz; fakat virusun mutasyon geçirerek insanlara bulaşır hale geldiği düşünülmektedir. Bir diğer ve kısmen spekülatif iddia ise SARS-CoV-2'nin bir laboratuvar virüsü olduğudur. Çin'de virüslerin genetiğini değiştirebilecek ileri düzey laboratuvarlar bulunmaktadır. Buna temel olarak yeni coronavirus genetiğinde diğer virüslerden (örneğin HIV) bazı genetik parçalar bulunduğu iddia edilmektedir.
10 Şubat 2020'de yapılan bir açıklamaya göre, salgının kaynağı Pangolin adlı bir memeli hayvan olabilir:
Pangolinler, Geleneksel Çin Tıbbı'nda afrodizyak / doğal viagra olarak denenmektedir. Güney Çin Argicultural Üniversitesi'nden 2 araştırmacı, coronavirus salgınının olası kaynağı olarak bu hayvanı düşündüklerini ifade ettiler.
İnsanları enfekte etmek için ortaya çıkan bir başka koronavirüs olan SARS, misk kedilerinden gelirken; insanları enfekte etmek için ortaya çıkan başka bir koronavirüs olan MERS, develerden gelmişti.
Coronavirüs (Koronavirüs) nasıl yayılır?
Bu virüs muhtemelen başlangıçta bir hayvan kaynağından ortaya çıktı, ancak şimdi insandan insana yayıldığı netleşti. Kişiden kişiye yayılmanın bir süreklilik içinde olabileceğini unutmamak önemlidir. Virüsü taşıyan kişilerin hastalık belirtileri göstermeden önce virüsü diğer kişilere bulaştırabildiği kesinlik kazandı. Ayrıca hastalık belirtileri kaybolduktan sonra da tahmini 1 hafta kadar bulaştırmaya devam ettiği yönünde uzman görüşleri mevcut. Bazı virüsler oldukça bulaşıcıdır (kızamık gibi), diğer virüsler ise daha az bulaşır. Şu anda, bu virüsün insanlar arasında ne kadar kolay veya sürdürülebilir şekilde yayıldığı belirsizdir. Ama bir rakam vermek gerekirse; 1 koronavirüs taşıyıcısı ortalama 3.8 kişiye bu hastalığı bulaştırdığı hesaplanmaktadır; grip etkeni influenza içinse bu rakam 1'e 1 civarındadır.
SARS-CoV-2, MERS-CoV veya SARS virüsü ile aynı mı?
Hayır. Coronavirüsler, bazıları insanlar, develer, kediler ve yarasalar da dahil olmak üzere hayvanlar arasında dolaşan hastalıklara neden olan büyük bir virüs ailesidir. Son zamanlarda ortaya çıkan SARS-CoV-2, Orta Doğu Solunum Sendromuna (MERS) neden olan koronavirüs veya Şiddetli Akut Solunum Sendromuna (SARS) neden olan koronavirüs ile aynı değildir. Bununla birlikte, genetik analizler bu virüsün SARS ile ilişkili bir virüsden ortaya çıktığını göstermektedir. Daha fazla bilgi için devam eden araştırmalar var.
Coronavirüs (Koronavirüs) ve grip etkeni influenza farkları nelerdir?
Tarihte influenza çok daha ciddi salgınlar yapmıştır, çünkü influenza, insandan insana bulaşırken bile mutasyon geçirir. İnfluenza virüsünün çok daha kolay mutasyon geçirmesi, aynı salgın döneminde bile bir hastanın ikinci kez enfekte olabilmesine sebep olmaktadır ve bu açıdan koronavirüsten daha tehlikelidir denebilir. Koronavirüste ise böyle bir durum gözlenmemiştir; örneğin 10 yıl önceki SARS ile şimdiki genetik olarak hala aynı SARS.
Kargo paketleri veya ürünlerden yeni koronavirüs riski altında mıyım?
Yeni ortaya çıkan 2019 koronavirüsü (SARS-CoV-2) ve nasıl yayıldığı hakkında hala bilinmeyen çok şey var. İnsanlarda ciddi hastalıklara (MERS ve SARS) neden olan daha önce iki başka koronavirüs ortaya çıkmıştır. SARS-CoV-2, SARS ile genetik olarak MERS'den daha fazla ilişkilidir, ancak her ikisi de kökenleri yarasalar olan betacoronavirüslerdir. Bu virüsün SARS ve MERS ile aynı şekilde davranacağından emin olmasak da, bize rehberlik etmek için bu önceki koronavirüslerin her ikisinden de bilgileri kullanabiliriz. Genel olarak, bu koronavirüslerin yüzeyler ve kuru ortamlar üzerindeki dayanıksızlığı nedeniyle, ortam sıcaklıklarında günler veya haftalar içinde gönderilen ürün veya ambalajlardan yayılma riski çok düşüktür. Koronavirüslerin genellikle en sık solunum damlacıkları ile yayıldığı düşünülmektedir. Şu anda ithal mallarla ilişkili SARS-CoV-2 iletimini destekleyecek hiçbir kanıt yoktur.
Ateş, öksürük ve nefes darlığı gibi belirtileri gösteriyorsanız
- Derhal tıbbi yardım alın. Bir doktora veya acil servise başvurmadan önce arayın ve son seyahatiniz ve semptomlarınız hakkında bilgi verin.
- Başkalarıyla temastan kaçının.
- Hastayken seyahat etmeyin.
- Öksürürken veya hapşırırken ağzınızı ve burnunuzu bir mendille veya kolunuzla (ellerinizle değil) örtün.
- Virüsün başkalarına yayılmasını önlemek için elleri en az 20 saniye boyunca sabun ve suyla yıkayın. Sabun ve su mevcut değilse, en az % 60 alkol içeren alkol bazlı bir el dezenfektanı kullanın.
SARS-CoV-2 ve Hayvanlar: İthal edilen hayvan veya hayvan ürünleri ne olacak?
Çin'den ithal edilen hayvanların veya hayvansal ürünlerin SARS-CoV-2 yayılması için bir risk oluşturduğunu gösteren herhangi bir kanıt yoktur. Bu hızla gelişen bir durumdur ve bilgiler kullanıma sunuldukça güncellenecektir.
Pnömoni (zatürre) aşısı ile, COVID-19'un neden olduğu akciğer hasarından korunabilir miyim?
Korona virüs tamamen yeni bir virüs ve bağışıklık sistemimiz bununla daha önce karşılaşmadı. Bu nedenle bu virüse karşı aşırı bağışıklık tepkisi oluşuyor ve akciğere çok sayıda savaşçı hücre gönderiliyor. Yani durumu kritik olan ve yaşamını kaybeden birçok hastada sorun bakteriyel enfeksiyonlar değil, akciğerin kendi bağışıklık sistemimiz tarafından istila edilmesidir. Ayrıca vakaların ortanca yaşı 51'dir; yani vakaların yarısı 50 yaş altı. Bu nedenle mevcut pnömoni aşılarının bu tür yeni viral salgınlara bağlı akciğer hasarından korumayacağı veya faydasının minimal olacağı düşünülmektedir.
COVID-19 nasıl tedavi edilir?
COVID-19'a bağlı enfeksiyonun "tedavisi" için şimdiye kadar spesifik / virüse özgü bir ilaç geliştirilmemiştir. Hafif koronavirüs vakaları semptomatik (şikayete ve belirtilere yönelik) tedavi edilir. Pnömoni vakalarında ise hastaneye yatırma, geniş antimikrobiyal tedavi, oksijen desteği uygulanmaktadır. Kortikosteroidlerden, başka durumlar için çok gerekli değilse, kaçınılmaktadır.
Koruyucu koronavirüs (SARS-CoV-2) aşılarında son durum ise şöyledir:
Bilim insanları, yeni tip koronavirüse (SARS-CoV-2) karşı bağışıklık sağlamak için 8 farklı yol üzerinde çalışmaktadır. SARS-CoV-2'ye karşı dünyadaki şirketler ve üniversitelerdeki araştırma ekipleri tarafından 90'dan fazla aşı geliştirilmektedir. Araştırmacılar, bazıları daha önce lisanslı / onaylı bir aşıda kullanılmayan farklı teknolojileri deniyorlar. En az 6 grup, güvenlik denemelerinde (faz-I klinik çalışma kapsamında) gönüllülere aşı adayını enjekte etmeye başladı; diğerleri hayvanlarda test etmeye başladı.
İlgili haberler:
Koronavirüs aday aşısı, 2 milyar doz hedefi ile üretilmeye başlandı
Onay almaya en yakın koronavirüs aşısı: Moderna mRNA-1273
Aşağıdaki infografik posterde; ilk olarak, koronavirüse karşı aşı olmadan nasıl bağışıklık geliştirdiğimiz (aktif immünizasyon), sonra ise bir aşı aracılığı ile nasıl bağışıklık geliştirdiğimiz (pasif immünizasyon) ve koronavirüs aşısı geliştirmede denenen yöntemlerin özeti görülebilir:
1. Live: Construction of Wuhan prefab hospitals close to completion
cgtn.com - 02 Feb 2020
2. 2019 Novel Coronavirus - Frequently Asked Questions and Answers.
cdc.com
3. First Case of 2019 Novel Coronavirus in the United States.
NEJM, 31 Jan 2020