Koronavirüs, belirtiler başlamadan önce ve hastalığın ilk haftasında EN BULAŞICIDIR

Mart 2020'de yayımlanan iki yeni araştırma, koronavirüsün insanların burun ve boğazlarında kolayca çoğalabildiğini ve insanlar hasta olduklarının farkında olmadan bulaşabildiğine dair en güçlü kanıtları sundu. Bu nedenle sosyal mesafeyi arttırma, gerekli olmadıkça evden çıkmama, hijyen kurallarına uyma, gerekli kişiler için izolasyon ve karantinaya dikkat etme salgının daha fazla yayılmaması ve ölümlerin artmaması için hayati önem taşımaktadır.

COVID-19 pandemisini kapsayan kapsamlı çabalar tüm dünyada yürürlüğe girdiğinden, araştırmacılar sadece hastalar en bulaşıcı olduğunda verileri almaya başlıyor.

Hastalığa neden olan SARS-CoV-2 virüsü ile enfekte olan insanlar, semptomları (belirtileri) olmadan önce ve sonra virüs için pozitif test edebilirler. Ancak Almanya'da virüs tespit edilen dokuz kişiyle yapılan ve 8 Mart 2020'de yayımlanan yeni bir çalışma, semptomlar olmadan ve hastalığın ilk haftasında insanların çoğunlukla bulaşıcı olduğunu gösteriyor (kaynak 1).

Yukarıda, bir insan hücresini (gri) parçalayıp çıkan yeni koronavirüslerin (turuncu) elektron mikroskop fotoğrafı. Kaynak: National Institute of Allergy and Infectious Diseases-Rocky Mountain Laboratories / NIH

Araştırmacılar, bu ilk hafta boyunca burun ve boğaz bezlerinin yaklaşık yüzde 17'sinden ve balgam örneklerinin yüzde 83'ünden bulaşıcı virüsleri izole etti.

Hastalar burun ve boğazlarında milyonlarca virüs tespit edildi ki bu SARS hastalarında üretilenin yaklaşık 1000 katı kadardır

Bu ağır virüs yükü, yeni koronavirüsün neden bu kadar bulaşıcı olduğunu açıklamaya yardımcı olabilir.

Bilim adamları bu dokuz kişiyi koronavirüse maruz kaldıktan bir süre sonra belirlediler, bu yüzden araştırmacılar insanların tam olarak virüsü vermeye ne zaman başladığını bilmiyorlar.

Belirtilerin sekizinci gününden sonra, araştırmacılar virüsün genetik materyali olan RNA'yı hasta çubuklarında veya örneklerinde tespit edebildiler, ancak artık bulaşıcı virüs bulamadılar. Bu, vücudun bağışıklık sisteminin SARS-CoV-2'ye karşı yaptığı antikorların hücrelerden çıkan virüsleri öldürdüğünün bir göstergesi.

Çalışma ışığa önemli bir nokta getiriyor; Bir test çubuğu veya numunede RNA veya bir virüs parçası bulmak, virüsün “canlı” veya bulaşıcı olduğunu garanti etmez.

Bilgi eksikliği, yanlış haberler veya algı, toplumu yanlış yönlendiriyor; hafif hasta olduğunuzda veya hiçbir belirti göstermediğinizde bile çok fazla virüs yayıyorsunuz, bu da virüsün neden bu kadar kolay yayıldığını açıklıyor. Bu nedenle sosyal mesafe önlemleri çok önemli.

Ama cesaret verici haberler de var. Antikor üretiminden sonra, yani hastalığa yakalandıktan yaklaşık 10 gün sonra, insanlara bulaştırma olasılığınızın çok azalır.

Wendtner ve meslektaşları dokuz hastayı her sabah hastanede kaldıkları süre boyunca testler yaparak kan, idrar, dışkı, burun ve boğaz bezlerini toplayarak ve insanlardan balgam veya balgam öksürmelerini istediler. Wendtner, "Hastalarla öğreniyorduk, çünkü onları taburcu etmek için en iyi ve en güvenli zamanın ne zaman olacağını bilmiyorduk" diyor.

Bu hastalarda burun ve boğazdan yüksek virüs bulaşması seviyeleri enfeksiyonun çok erken dönemlerinde gerçekleşmişti – test sırasında çoğu hastanın üst solunum yolu virüsü üretimi zaten zirve yapmıştı. Enfeksiyon ilerledikçe, virüs akciğerlere daha derine iner.

Ekip hiçbir zaman kanda veya idrarda virüs kanıtı bulamadı; fakat virüse karşı bağışıklık sisteminin geliştirdiği antikorlar bulunabilir. Bunun üzerine hastanede tedavi edilen diğer COVID-19 hastalarından bu kan ve idrar örneklerini toplamayı bıraktı. Araştırmacılar dışkıda viral RNA tespit etti, ancak orada bulaşıcı virüs yoktu. Bu, virüsün şu ana kadar bilinmeyen dışkı yoluyla yayılmadığını göstermektedir.

Hasta bir kişinin 1 kez hapşırmasının, ortamdaki diğer kişiye/kişilere bulaştırma için yeterli olduğu bulundu. Bu, yeni koronavirüsünün enfektivite aktivitesinin oldukça yüksek olduğunu gösteriyor. Ayrıca sağlık çalışanlarının da yüksek risk altında olduğunu...

Çalışmadaki hastalar, belirtilerin başlamasından yaklaşık 6 ila 12 gün sonra virüse karşı antikor yapmaya başladı. Antikor üretimi başladığında, araştırmacılar hala balgam, burun ve boğaz bezlerinde yüksek seviyelerde viral RNA buldular, ancak hastalar artık bulaşıcı virüs bırakmıyorlardı.

Bu nedenle karantina için 14 gün güvenlidir ve bu basit öğüdü tutmamız gerekir.

Yeni koronavirüsün çok erken dönemde bulaştırıcı olduğuna dair bir diğer güçlü kanıt 16 Mart'ta yayımlanan Science makalesinden geldi:

Ruiyun Li ve arkadaşlarının yaptığı çalışmada, SARS-CoV-2 ile ilişkili kritik toplumsal özellikleri çıkarmak için, hareketlilik verileri, ağa bağlı dinamik bir metapopülasyon modeli ve Bayesian çıkarım ile birlikte Çin'deki bildirilen enfeksiyon gözlemlerini kullandılar. 23 Ocak 2020 seyahat kısıtlamalarından önce tüm enfeksiyonların % 86'sının belgelenmediğini buldular. Bu çalışmada, belgelenmiş vakalarının %79'unun, belgelenmemiş vakalardan kaynaklandığı bulundu. Bu da SARS-CoV-2 virüsünün coğrafik olarak neden bu kadar hızlı yayıldığını açıklamaktadır.

*

Koronavirüs testi kimlere yapılmalı?

Artık yurt dışından gelmiş olmak veya yurt dışında gelen birisiyle temas etmiş olma şartı aranmaksızın, ateşiniz, öksürüğünüz ve nefes darlığınız var ve burnunuz akmıyorsa sizde virüs olabilir. Bu kategorideki herkese test yapılmalı.

Buna karşın, yeni koronavirüsle enfekte kişilerin çoğu, herhangi bir belirti vermeden hastalığı geçiriyor, ama bu dönemde de bulaştırıcı olmaya devam ediyor. Bu nedenle, koronavirüs testi yapılması için semptom (belirti) görmeyi beklememek gerektiği de ayrı bir gerçek. Fakat şu an sağlık sistemleri bu kadar kişiye test yapacak kapasitede değil. Bu durumda sosyal mesafeyi arttırmanın ve evde kalmanın önemi bir kez daha ortaya çıkıyor!

SARS-CoV-2 adlı yeni koronavirüsün tanısı için iki ana çeşit test vardır:

1. Polimeraz zincir reaksiyonu (Polymerase Chain Reaction = PCR) ve
2. Hızlı tanı testleri

PCR testi, nazofaringeal örnekten (geniz ve burun sürüntüsü) virüs genomunun - ki bu koronavirüs için RNA'dır - tarandığı testlerdir. İşlem 45 - 90 dk arası sürmektedir. Buna moleküler tanı testi de denmektedir.

Hızlı tanı testlerinde ise virüsün antijenleri ya da virüse karşı insan bağışıklık sisteminin geliştirdiği antikorlar taranır. Hızlı tanı testleri hem geniz ve burun sürüntüsünden hem kandan bakılabilir. Geniz ve burun sürüntüsünden bakıldığı zaman aranan şey virüs antijenidir; kandan bakıldığı zaman aranan şey ise virüse karşı gelişen antikorlardır.

Şekil 1: Aşağıda, koronavirüs test çeşitleri ve hangi örnekten çalışıldığı görülebilir.

*

- TÜM KORONAVİRÜS YAZILARIMIZ -

*