Popüler Zayıflama İğneleri, Şimdi de Kanser Tedavisi için Deneniyor

Son yıllarda kilo verme ilaçlarına olan talep hızla artıyor. Özellikle semaglutid (Wegovy) ve tirzepatid (Zepbound, Mounjaro) gibi antiobezite ilaçları, kilo kaybında büyük fark yaratıyor. Bu ilaçlar, çoğunlukla glukagon benzeri peptid 1 (GLP-1) agonistleri olarak bilinir ve sadece obezite değil, tip 2 diyabet ve iltihaplanma, depresyon gibi başka potansiyel faydaları da içerir. Ancak bu ilaçlar kanser tedavisinde de kullanılabilir mi?

Obezite, kanser tedavisinin etkinliğini azaltabilir ve tedaviyle ilişkili yan etkilerin riskini artırabilir. Bu nedenle, bazı onkologlar dikkatli bir şekilde anti-obezite ilaçlarını kanser hastalarına uygulamaya başladı ve bu popüler ilaçların kanser hastaları üzerindeki etkilerini incelemeye koyuldular.

Zayıflama İğneleri ve Kanser Tedavisi

Zayıflama iğneleri, vücutta doğal olarak bulunan ve insülin salgılanmasını artıran bir hormon olan glukagon benzeri peptid-1 (GLP-1) hormonunun etkisini taklit ederler.

Etki Mekanizması:

GLP-1 agonistlerinin temel etkileri şunlardır:

• İnsülin Salgılanmasının Artması: Glukagon benzeri peptid-1 agonistleri, pankreas beta hücrelerini uyararak yemek yedikten sonra insülin salgılanmasını artırır. Bu sayede kan şekerindeki yükselme daha hızlı ve etkili bir şekilde kontrol altına alınır.
• Glukagon Salgılanmasının Azalması: GLP-1 agonistleri, karaciğerde glukagon salınımını azaltır. Glukagon, kan şekerini yükselten bir hormondur. Bu nedenle glukagon salınımının azalması, kan şekerinin düşürülmesine yardımcı olur.
• Mide Boşalmasının Yavaşlaması: GLP-1 agonistleri, mide boşalmasını yavaşlatarak tokluk hissini uzatır ve böylece daha az yemek yenmesine neden olur. Bu da kilo kaybına yardımcı olabilir.
• Beta Hücre Fonksiyonlarının İyileştirilmesi: GLP-1 agonistleri, pankreas beta hücrelerinin fonksiyonlarını iyileştirerek insülin direncini azaltır ve beta hücrelerinin korunmasına yardımcı olur.

Kan şekeri düzenlemesinde rol oynayan bu süreçler, kilo kaybını da destekler. Wegovy ve Zepbound gibi ilaçlar, mide boşalmasını yavaşlatarak tokluk hissini uzatır. Ancak, bu ilaçlar kemoterapi ile birlikte kullanıldığında mide bulantısı ve kusmayı artırabileceğinden, genellikle idame tedavi döneminde tercih edilirler.

Yazımızın detaylarına geçmeden, FDA (ABD Gıda ve İlaç İdaresi) tarafından onaylanmış ve zayıflama amaçlı iğne şeklinde kullanılan ilaçları inceleyelim:

Memorial Sloan Kettering Kanser Merkezi'nde görev yapan meme kanseri onkoloğu Dr. Neil Iyengar, bu ilaçların obezite sınırındaki hastalar için kullanılabileceğini belirtiyor. Dr. Iyengar’a göre, kilo kaybı kanser sonuçlarını iyileştirebilir ve bazı hastalar için anti-obezite ilaçları umut vadeden bir seçenek olabilir.

Kanser Hastalarında GLP-1 Agonistlerinin Etkinliği

GLP-1 agonistleri kanser hastalarında sınırlı sayıda çalışmaya dayanarak kullanılıyor. Özellikle aromataz inhibitörleri alan meme kanseri hastalarında yapılan küçük çaplı geçmişe dönük çalışmalar, bu ilaçların genel topluma göre kanser hastalarında daha az kilo kaybı sağladığını ortaya koyuyor. Örneğin, 2024 ASCO (Amerikan Klinik Onkoloji Derneği) toplantısında sunulan bir çalışmada, meme kanseri olan 75 kadında GLP-1 agonisti kullanımı araştırıldı. Hastaların %80’i diyabet hastasıydı ve %60’ı hormon tedavisi alıyordu. Tedavi sonrası ortalama kilo kaybı 6.2 kg (%5) olarak rapor edildi. Buna karşın, kanser dışındaki hastalarda bu oran iki kat daha yüksek bulunmuştur.

Başka bir çalışmada ise Wegovy’nin meme kanseri hastalarında vücut kitle indeksini (VKİ) %4.34 azalttığı, genel toplumda ise bu oranın %14 olduğu kaydedildi. Zepbound ile VKİ artışı gözlenirken, genel popülasyonda ise %15'lik bir düşüş rapor edildi. Bu bulgular, GLP-1 agonistlerinin kanser hastalarında kilo verme etkinliğinin belirgin şekilde azaldığını gösteriyor.

Güvenlik ve Gelecekteki Araştırmalar

GLP-1 agonistlerinin en büyük güvenlik endişelerinden biri tiroid C-hücreli tümörlerdir. Her iki ilaç da tiroid kanseri riski taşıyan hastalar için uygun bulunmamıştır. Ancak yapılan son çalışmalar, bu ilaçların tiroid kanseri riskini artırmadığını göstermiştir. Yine de doktorlar, tiroid ve diğer tümörlerin oluşumunu yakından takip etmektedir.

Bazı onkologlar GLP-1 agonistlerinin güvenli olduğuna inanırken, bu ilaçların özellikle bariatrik cerrahi (zayıflama ameliyatları) geçirmiş kanser hastalarında dikkatli kullanılması gerektiğini vurguluyor. Yavaş mide boşalması ve bağırsak tıkanıklığı gibi riskler, bu hastalarda artabilir.

İleriye dönük olarak, GLP-1 agonistlerinin kanser tedavisinde kullanımıyla ilgili daha büyük, çok merkezli ve global faz 3 klinik çalışmalar yapılması planlanıyor. Bu çalışmalar, ilaçların kanser hastalarındaki etkinliğini ve güvenliğini test edecek. Eğer bu ilaçlar, kanser hastalarında belirgin ve kalıcı kilo kaybı sağlarsa, FDA tarafından onay alma potansiyeline sahip olabilirler.

Sonuç: Obezite ve Kanser Tedavisinde Büyük Bir İlerleme Mümkün mü?

Dr. Iyengar, eğer bu ilaçlar kanser hastalarında kilo yönetiminde başarılı olursa, bunun tıp ve onkolojideki en büyük ilerlemelerden biri olabileceğini düşünüyor. Ancak, bu ilaçların etkinliğinin kanser hastalarında genel popülasyona göre daha düşük olduğu göz önünde bulundurulduğunda, daha fazla araştırma yapılması şart. Özetle, antiobezite ilaçları kanser tedavisinde devrim yaratabilir, ancak bu yolda daha alınacak çok mesafe var.

Son olarak kilo kaybı ve kanser arasındaki ilişki uzun zamandır tartışılan bir konu. GLP-1 agonistlerinin bu konuda bir çözüm olup olmayacağı henüz tam olarak bilinmese de, erken veriler umut verici. Yine de, bu ilaçların kanser hastalarındaki etkinliği ve güvenliği konusunda daha fazla araştırmaya ihtiyaç duyulmaktadır. Kanser tedavisinde obeziteyi yönetmek, hastaların genel sağlık sonuçlarını iyileştirebilir ve belki de tedavi yanıtlarını artırabilir.