Prosopagnozi 1947 – Yüz Tanıyamama Hastalığı

Eşinizi, çocuğunuzu veya kendi yansımanızı bir aynada görüp bir yabancıyı görüyormuş gibi hissettiğinizi hayal edin. Yüz körlüğü olarak da bilinen prosopagnozi hastaları, sosyal etkileşimlerini oldukça zorlaştıran bu belirtilerden muzdariptir. 

Prosopagnozi, kişinin beyninde yüzleri tanımakla görevli olan bölgenin gelişmediği veya sonradan bir hasara maruz kaldığı nörolojik bir bozukluktur. Prosopagnozi terimi, Yunanca’da “yüz” ve “bilgi eksikliği” anlamına gelen “prosopo” ve “agnosia” sözcüklerinden türemiştir.

Alman Nörolog Joachim Bodamer, 1947'de başına ateş edilen bir genç adamın aile üyelerini veya kendi yüzünü bile tanıyamayan belirtilerini tartışırken prosopagnozi terimini ortaya çıkardı. Prosopagnozi ile sıklıkla ilişkilendirilen özel beyin bölgesi, serebral korteksin alt kısmında yer alan fusiform gyrus'tur. 

• Sonradan gerçekleşen hasar ve anormallikler sonucu oluşan edinilmiş prosopagnoziye nadir rastlanır. 
• Vakaların büyük bir çoğunluğu genetik mutasyon ve gen delesyonu (gen silinmesi) sonucu oluştuğu düşünülen konjenital (doğuştan gelen, gelişimsel) prosopagnoziyi işaret etmektedir. 
• Çok daha nadir görülse de bölgede tümör basısı, karbon monoksit zehirlenmesine bağlı hasar, cerrahi komplikasyonlar, ensefalit (beyin inflamasyonu) ve Alzheimer hastalığı da prosopagnoziye sebep olabilir. 
• Ayrıca yapılan son çalışmalar, otizm ve Asperger Sendromu’na sahip hastalarda prosopagnoziye rastlama oranının yüksek olduğunu göstermektedir.

Birçok durumda etkilenen kişi, insan yüzleriyle ilişkili olmayan nesneleri normal şekilde ayırt edebilir. Ancak ilerleyen seviyelerde kişi, kendi yüzünü aynada tanıyamama, hatta yüzleri nesnelerden ayırt edememe sorunu yaşayabilmektedir. Eğer edinilmiş prosopagnozi, erken çocukluk döneminde bir hasar sonucu ortaya çıkarsa, çocuk, yüzleri tanıma yeteneğini tam olarak geliştirmeden, yüzleri tanıyamadığını fark etmeden büyüyebilir.

Spesifik bir tedavisi olmayan prosopagnozi hastaları için insan yüzlerini tanımaya yardımcı olacak tedavi edici stratejilerin veya normal yüz işleme mekanizmalarını restore etmeye çalışan tekniklerin yararlı olabileceği düşünülmektedir. Prosopagnozi üzerine yapılan araştırmalar, yalnızca yüz algılama teorilerine ışık tutmakla kalmayıp, aynı zamanda algısal temsillerin beynin nasıl düzenlendiği ve depolandığı konusunda da bilgi sağladığı için tıp tarihi açısından önemlidir.

Yazı Görselinin Açıklaması: Prosopagnozi hastaları, aile üyeleri ve yakın arkadaşları dahil olmak üzere yüzleri tanıma ve ayırt etmede büyük zorluklar yaşarlar.

Yazıda Geçen Tarihi Kişiler: Joachim Bodamer (1910–1985)

• Önceki konu: Rıza Formu 1947 – Nürnberg Kodu ve Denek Onayı
• Sonraki konu: Kortizon 1948 – İnflamasyonun Mucizesi