Yeni Tip Koronavirüse Karşı Geliştirilen AŞININ İlk İnsan Klinik Çalışmasının Sonuçları Yayımlandı

SARS-CoV-2 adlı yeni tip koronavirüse bağlı gelişen COVID-19 hastalığı bir pandemi haline dönüştü ve bu salgını kontrol altına almanın en etkili yolu aşılama olarak gösterilmektedir. Dünyada SARS-CoV-2 ye karşı 100'den fazla "koruyucu" aşı geliştirilme aşamasındadır. Bunların bir kısmı insan deneylerine (klinik çalışma) geçiş yapmıştır. 22 Mayıs 2020'de saygın tıp dergisi Lancet'te SARS-CoV-2'ye karşı geliştirilen modern genetik aşısının ilk faz-I klinik çalışma sonuçları yayımlandı. 108 sağlıklı kişinin katıldığı çalışmada aşının, insanlarda başarılı bir şekilde virüse karşı antikor oluşumunu sağladığı görüldü.

Ad5 vektör COVID19 aşısı insanlarda test sonuçları yayımlanan ilk aşı olma özelliğini taşıyor. Bu aşı, hücrelere SARS-CoV-2 diken / başak (spike) proteinini kodlayan genetik materyal vermek için zayıflamış bir soğuk algınlığı virüsü (insan hücrelerini kolayca enfekte eden, ancak hastalığa neden olamayan adenovirüs) kullanır. Bu hücreler daha sonra spike proteinini üretir ve lenf düğümlerine gider. Burada bağışık sistemi spike proteinlerini tanır ve koronavirüsle savaşacak antikorlar üretir (aşının çalışma prensibi için yazının sonundaki infografiye bakınız).

Klinik çalışmada 108 sağlıklı yetişkinde aşının farklı dozlarının güvenliği ve bağışıklık tepkisi oluşturup oluşturmadığı incelendi. Katılımcılar tek doz kas içi uygulamayla aşıyı düşük, orta ve yüksek dozlarla aldılar. Katılımcıların kan örnekleri belirli aralıklarla incelenerek bağışıklık sistemi aktivitesi incelendi.

Koronavirüs Aşısı Faz-I Klinik Araştırma Sonuçlarına Göre;

• Tek doz yeni çeşit adenovirüs tip 5 vektör COVID-19 (Ad5-nCoV) aşısı 14 gün içinde SARS-CoV- 2 ye karşı antikor ve T hücre üretimini sağladı.
• Aşılamadan sonraki 28 günlük süreçte kişilerde herhangi bir yan etki görülmedi, aşılamanın düşük ve orta dozlarını alanların % 83'ü (30/36) ve yüksek doz grubunda % 75'i (27/36) aşılamadan sonraki 7 gün içinde en az bir yan etki bildirdi.
• En yaygın görülen yan etkiler, kişilerin yüzde 54’ünde enjeksiyon bölgesinde hafif ağrı, yüzde 46’sında ateş, yüzde 44’ünde yorgunluk, yüzde 39’unda baş ağrısı ve yüzde 17’sinde kas ağrısı şeklindedir.
• Yüksek doz verilen bir kişide yüksek ateş, yorgunluk, nefes almada zorluk ve kas ağrısı görüldü. Ancak bu yan etkiler 48 saaten az sürdü.
• Aşılamadan sonra 2 hafta içerisinde, aşının tüm doz seviyeleri, bağlanma antikorları (koronavirüse bağlanabilen, ancak mutlaka saldırmayan) şeklinde bağışıklık tepkisini sağladı. Düşük doz alanların yüzde 44’ü, orta doz alanların yüzde 50’si, yüksek doz alanların yüzde 61’inde SARS-CoV-2’ye karşı nötralize edici antikorlar tespit edilmiştir. 28 gün sonra, çoğu katılımcının bağlanma antikorlarında 4 kat artış gözlemlendi (% 97 düşük doz grubu; % 94 orta doz grubu ve % 100 yüksek dozda grubu).
• Ad5-nCoV aşısı katılımcılarda hızlı bir T hücre tepkisi sağladı. T hücre tepkisi 14 günde tepe noktasına ulaştı. Katılımcılardan düşük doz alanların yüzde 83’ünde, orta doz alınların yüzde 97’sinde ve yüksek doz alanların yüzde 97’sinde 14 günde hızlı bir T hücre tepkisi görüldü.
• Aşılamadan 28 gün sonra yapılan analizlerde, katılımcıların çoğunluğunda pozitif T hücre tepkisinin görüldüğü veya virüs spesifik antikorların tespit edildiği rapor edildi. Düşük doz alanların yüzde 78inde, orta doz alanların yüzde 92’sinde ve yüksek doz alanların yüzde 100’ünde bu durum gözlemlendi.

Peki Bu Gelişme Bize Ne İfade Ediyor?

• SARS-CoV-2 ye karşı geliştirilen aşının faz-I klinik araştırma sonuçları ilk kez yayımlandı. Detaylı sonuçların alınması için 6 aylık bir süreye ihtiyaç vardır.
• Aynı anda antikor ve T hücre tepkisi oluşturabilen aşılar en ideal aşı olarak gösterilmektedir. Ad5-nCoV2 aşısı başarılı bir şekilde antikor ve T hücre tepkisi oluşturmuştur.
• Analizlerde, katılımcıların % 56'sının adenovirüs tip 5 virüsüne daha önceden bağışıklık geliştirdiği görüldü; yani bu kişiler daha önce adenovirüsle bir soğuk algınlığı enfeksiyonu ile karşılaşmış durumda idi. Bu katılımcılarda aşılama sonra daha az antikor ve bağışıklık tepkisi görüldü. Bu sonuçla, daha önceden adenovirüs tip 5 bağışıklığı olan kişilerde aşılama sonrası hızlı bağışık tepkisi görülmeyebilir.
• Çalışmada aynı zamanda farklı dozların kullanılması özellikle faz-II'deki çalışmaları hızlandıracaktır.
• Ancak çalışmanın bir takım limitleri vardır. Özellikle az sayıda katılımcının olması, kısa süreli analizleri içermesi ve randomize (rastgele denek alımının yapıldığı) kontrol grubunun eksik olması. Bu durum özellikle nadir görülen yan etkilerin tespitini zorlaştırmaktadır.
• Önemle vurgulamak gerekir ki, aşılar çok detaylı güvenlik testlerinden geçtikten sonra insanlarda kullanılabilmektedir. SARS-ÇoV-2'ye karşı geliştirilen her bir aşı, daha önceden belirlenen rehberlere uyarak güvenlik ve etkinlik testlerinden geçmektedir.
• Ad5 nCOv aşısının randomize, çift kör ve placebo kontrollü faz-II çalışması Çin'in Wuhan şehrinde 500 sağlıklı kişinin katılımıyla başlamıştır. 6 ay süresince farklı dozlarda aşının güvenliği incelenecektir.

Aşağıdaki infografik posterde; ilk olarak, koronavirüse karşı aşı olmadan nasıl bağışıklık geliştirdiğimiz (aktif immünizasyon), sonra ise bir aşı aracılığı ile nasıl bağışıklık geliştirdiğimiz (pasif immünizasyon) ve koronavirüs aşısı geliştirmede denenen yöntemlerin özeti görülebilir:

• TÜM KORONAVİRÜS YAZILARIMIZ