Kanser Nedir?
DNA hasarlarının birikmesi sonucu oluşan, köken aldığı dokudan başka bölgelere metastaz yapma (yayılma) potansiyeline ve kontrol edilemez çoğalma özelliğine sahip hücrelerin oluşturduğu, alt türleri ile 1000'den fazla sayıda hastalığın genel adıdır kanser. Malign (kötü huylu) tümör veya kötü huylu oluşum olarak da bilinir.
Kanserler, tüm insanlık tarihi boyunca vardı, hatta insanlıktan daha eski olduğu bilinmektedir (bakınız kanser tarihi). Kansere dair bilinen ilk yazılı kayıtlara milattan önce 1600'lü yıllara ait bir Mısır papirüsünde rastlanılmıştır. Bu papirüste meme kanseri tarif edilmiştir. Demek istediğimiz o ki kanser, öteden beri bilinmekte ve olasılıkla bilinçaltımızda çok derinlerde bir yer edinmektedir.
Kanser denilince en çok merak edilen 2 konu vardır: kanser neden olur ve tedavisi var mıdır? Bu soruların cevabını beklerken hatırlanması gereken en önemli husus, kanserin tek bir hastalık değil, sebepleri ve tedavileri birbirinden farklı olabilen, 1000'den fazla sayıda alt türü olan bir hastalık grubu olduğudur.
Kanserin Nedenlerini ve Tedavilerini Kısaca Hatırlayalım:
Yukarıdaki şekilde, kanserin önde gelen nedenleri görülebilir (şeklin açıklaması için bakınız).
Kanser tedavileri sadece son 50 yılda, kansere bağlı yaşamını kaybedebilecek milyonlarca kişinin hayatını kurtarmıştır. Bir örnek verecek olursak, meme kanseri tarama yöntemlerinin yaygınlaşması ve tedavilerindeki gelişim, yapılan bir araştırmaya göre, sadece ABD'de yarım milyondan fazla kadının yaşamını kurtarmıştır; bu sonucu tüm kanser türleri ve dünyaya genelleyecek olursak, bilimdeki gelişmelerin milyonlarca yaşamı kurtardığı rahatlıkla görülebilir. Bununla birlikte kanser, dünyanın önde gelen sağlık sorunu olmaya devam etmektedir: 2018 yılında 18.1 milyon yeni kanser vakası görüldü ve 9.6 milyon yaşam kaybı gerçekleşti. Küresel olarak, yaklaşık her 6 ölümden 1'i kanserden kaynaklanmaktadır.
Kanser yükünün dikkat çekilmesi gereken yanı, kanserin dünya için çok büyük sayılarla ifade edilen bir sağlık durumu olması kadar, tüm kanserlerin en az yarısının potansiyel olarak önlenebilir olmasıdır.
En Çok Uygulanan Kanser Tedavilerini Hatırlayalım:
- İmmunoterapi
- Kemoterapi ve akıllı İlaçlar
- Moleküler tedaviler
- Kanser ameliyatları
- Radyoterapi
- Minimal invaziv (ameliyatsız) kanser tedavileri
Kanser Farkındalığını Artırmak İçin Ulusal Kanser Haftası
Nisan ayının ilk haftası 1956 yılından itibaren ülkemizde Ulusal Kanser Haftası olarak anılmaktadır. Kanser haftasını, kanserlerin en az yarısının önlenebildiğini ve sık görülen kanser türlerinde kanser taramaları ile erken tanının mümkün olduğunu hatırlatmak için bir fırsat olarak görüyoruz.
1-7 Nisan Ulusal Kanser Haftası’nın Kısa Tarihi
Ülkemizde kanser hasta ve yakınlarına yardımcı olmak, kanserle ilgili araştırmaları desteklemek, hekimlerin eğitimine katkı sağlamak amacı ile 1947 yılında Ankara’da Türk Kanser Araştırma ve Savaş Kurumu Derneği kuruldu. Dernek kuruluşundan bu yana ülkemizde halkı kanserin erken tanısı ve tedavisi konusunda uyarıcı yayınlar ve toplantılar yapmaktadır. 1956 yılında Kanser Araştırma ve Savaş Kurumu’nun tavsiyesi ile Nisan ayının ilk haftası Türkiye’de Kanser Savaş Haftası olarak kabul edilmiştir.
Kanser denilince akla takılan bir başka konu, ülkemizde kanser yükünün ne oranda olduğudur, yani Türkiye'de, kanser sık mı yoksa seyrek mi gözükmektedir? Bunun için gelin, ülkelere göre kanser sayılarına bakalım:
Ülkelere Göre Küresel Kanser Verileri
Kanser hangi ülkelerde en sık gözükmektedir?
Bu yazıda en yüksek kanser oranına sahip ilk 50 olan ülke için, yaşa standardize edilmiş oranlar bulabilirsiniz (melanom dışı cilt kanserleri dahil).
Bütün erkekler ve kadınlar için (melanom dışı cilt kanseri dahil) tüm kanserler için yaşa göre standartlaştırılmış oran 2018'de 100.000'de 197.9 idi (yani yıllık her 100 bin kişi başına yeni tanı konan kanser vaka sayısı). Bu oran erkeklerde (100.000'de 218.6), kadınlardan (100.000'de 182.6) daha yüksekti.
Küresel Kanser Oranları: Her İki Cinsiyet İçin
Erkeklerde Kanser Oranları
Kadınlarda Kanser Oranları
Aşağıda, bu hafta için özel olarak hazırladığımız infografik videomuzu izleyebilirsiniz:
Gelin, Hep Birlikte Kanserden Korkmayan Sağlıklı Bir Toplum Yaratalım!
