Anaplastik tiroid kanseri nedir, belirtileri, tedavisi ve seyri

Anaplastik tiroid kanseri nedir?

• Tiroid bezi, kelebek şeklinde boynun önünde bulunan bir bezdir. Vücudumuzun sıcaklığını, kalp atış hızını, kan basıncını ve kilosunu düzenleyen tiroid hormonlarını salgılamaktan sorumludur.
• Anaplastik tiroid kanseri, tiroid hormonlarını üreten foliküler epitel hücrelerden kaynaklanan farklılaşmamış bir tümördür.
• Nadir kanserlerden biridir.
• Anaplastik tiroid kanserleri oldukça hızlı yayılan tümörler olup, tanı anında hastaların yarıdan fazlası yakını 4. evrededir.
• Tanı genelde biyopsi alınarak pataloji testiyle mikroskop altında incelenerek olur.
• Ameliyat, radyoterapi, kemoterapi, tirozin kinaz olarak adlandırılan akıllı ilaçlar ve bunların kombinasyonları anaplastik tiroid kanserinin tedavisinde kullanılan yöntemlerdir.

Kimler anaplastik tiroid kanseri olur? (yaş ve cinsiyet dağılımı)

• Anaplastik tiroid kanseri, tüm tiroid kanserlerinin %5’ten azını oluşturur.
• Dünya genelinde yıllık yaklaşık 70-80 bin yeni anaplastik tiroid kanseri vakası olduğu düşünülmektedir.
• Çoğunlukla 65 yaş ve üzerinde rastlanır.
• Kadınlarda erkeklere göre 2 kat daha fazla görülür.

Anaplastik tiroid kanseri risk faktörleri nelerdir?

• Yaş: 65 yaşından sonra risk artmaktadır.
• Bireysel ya da ailedeki guatr öyküsü: bu kanser türü görülen kişilerin çoğunda uzun süreli guatr olduğu tespit edilmiştir.
• Radyasyona maruz kalmak: Radyoaktif maddelere maruz kalma ya da baş-boyun bölgesine radyoterapi görme öyküsü, tiroid kanseri riskini artırır.

Not: Bir risk faktörüne sahip olmak, mutlaka kanser gelişeceği anlamına gelmez, sadece o risk faktörüne sahip olmayanlara göre ihtimalin arttığını gösterir.

Anaplastik tiroid kanserinin nedenleri nelerdir?

Tiroidin anaplastik karsinomunun, daha önce saptanamamış, uzun süredir devam eden diğer tiroid kanserlerinden (örneğin, papiller, folliküler) kaynaklandığı düşünülmektedir. Onkojen C-myc, H-ras ve Nm23 ile genetik bir ilişkiye sahiptir. Ayrıca anaplastik tiroid kanserli kişilerin tümörlerinde BRAF, RAS, katenin (kaderin ile ilişkili protein), beta 1, PIK3CA, TP53, AXIN1, PTEN ve APC genlerinde mutasyonlar bulunmuştur ve kromozomal anormallikler sık görülür.

Anaplastik tiroid kanserinin belirtileri nelerdir?

• İlk belirti sıklıkla boyunda kitle saptanmasıdır.
• Kanlı balgam
• Yutkunma veya solunum zorluğu
• Ses kısıklığı, ses değişiklikleri
• İştahsızlıktan dolayı hızlı kilo kaybı

Anaplastik tiroid kanseri nasıl teşhis edilir?

• Tanı için biyopsi esas olup, ultrason eşliğinde yapılır.
• Radyoaktif iyot kullanarak tiroid bezinin radyolojik görüntüsü almak için yapılır.
• Standart olarak ince iğne aspirasyon biyopsisi yapılır, yetersiz olduğu durumlarda eksizonel biyopsi tercih edilmelidir.

Anaplastik tiroid kanseri teşhis edildiğinde, diğer tarama ve testler; nodül boyutunu, yerini ve yayılma durumu belirlemeye yardımcı olabilir.

Bu testler:

• Bilgisayarlı tomografi, PET-BT ve manyetik rezonans görüntülemeleri
• Göğüs röntgen filmi (X-ray)
• Laringoskopi veya fiber optik muayene, ses tellerinin etkilenip etkilenmediğini belirlemek için yapılabilir.

Anaplastik tiroid kanseri nasıl tedavi edilir?

• Anaplastik tiroid kanserinde tümör hızlı büyüyüp yayıldığı için acil trakeostomi gerektirebilir. Trakeostomi, nefes borusuna dışarıdan delik açma işlemidir.
• Tanı anında tümör uzak organlara yayılmamış halde, fakat ameliyatla çıkarılabilir durumda değilse, radyoterapi ve/veya kemoterapi ile tümör küçültülmeye çalışılır.
• Anaplastik tiroid kanserinde radyoaktif iyot tedavisinin yeri yoktur.

Tedavi yöntemleri aşağıdaki faktörlere bağlı kişiye özel uygulanmalıdır;

• Yaş
• Tümörün boyutu
• Kanserin yayılma derecesi

Anaplastik tiroid kanserinin 3 temel tedavi yöntemi vardır: Ameliyat, radyoterapi ve kemoterapi

1. Tiroid kanseri ameliyatı: Tiroidektomi adı verilen yöntemle tiroid bezini tamamen çıkarabilir. Bu prosedür, ancak kanser tiroidle sınırlı olduğunda ya da kansere bağlı şikayetleri azaltma amacıyla yapılır.
2. Radyoterapi ve Kemoterapi
   • Radyoterapi, genelde ameliyat öncesi tümörü küçültmek (neoadjuvan) ve ameliyat sonrası hastalığın tekrar etme ihtimaliniz azaltmak (adjuvan) için verilir. Bazı tümörler yalnız ameliyatla temizlenmez ama radyasyonla bu mümkün olabilir. Ayrıca metastatik hastalıkta şikayetleri azaltmak (palyatif) amacıyla da verilebilir.
   • Kemoterapi, vücutta bulunan kanser hücrelerini öldürmek veya kanserin yayılmasını yavaşlatmak için verilir. Kan dolaşımı yoluyla uygulanır ve ağrıyı azaltmada yardımcı olabilir. Anaplastik tiroid kanserinin tedavisinde kullanılan kemoterapi ilaçları doksorubisin (adriamisin) sisplatin, dosetaksel ve paklitakseldir. Doksorubisin, antrasiklin sınıfı bir kanser ilacıdır. Metastatik tiroid kanserinde doksorubisin muhtemelen en etkili kemoterapi ilacıdır.
3. Hedefe yönelik akıllı ilaçlar: Tiroid kanserlerinde %30-50 oranında BRAF mutasyonu saptanmıştır. Henüz FDA onayı almamış olsa da anaplastik tiroid kanserinde BRAF hedefli tedavilerin etkili olabileceğine dair bir çalışma Ekim 2017’de yayımlanmıştır. Ayrıca yine bir başka hedefe yönelik ilaç olan mTOR baskılayıcı everolimus da metastatik hastalıkta palyatif tedavi olarak kullanılabilir.

Anaplastik tiroid kanserinin prognozu (hastalık seyri) nedir?

Anaplastik tiroid kanseri, tiroid kanserlerinin %5’inden daha azını oluşturmasına rağmen, tiroid kanserine bağlı ölümlerin %50’sinden sorumludur. Bu hastalığa yakalanan hastaların ortanca yaşam süresi 6 ay kadardır. Bu nedenle anaplastik tiroid kanserinde palyatif tedaviler, tanı anında itibaren önemli bir yer tutar. Hastaların trakeostomi tüpü ile rahat nefes almaları, gastrostomi (mideye yerleştirilen beslenme tüpü) ile daha kolay beslenmeleri sağlanabilir.