0
Androjen reseptörü nedir? Prostat kanseri oluşumunda temel molekül

Androjen reseptörü nedir? Prostat kanseri oluşumunda temel molekül

Androjen reseptörü, prostat kanserinin gelişiminde en önemli rol oynayan moleküldür. Prostat kanseri hastalarından alınan kanser hücrelerinde yapılan genetik ve proteomik analizlerde, androjen reseptör aktivitesinin oldukça yüksek olduğu gözlenmiştir. Gelin prostat kanserlerinde kritik öneme sahip ve klinikte prostat kanserine karşı kullanılan ilaçların hedefi olan androjen reseptörünü tanıyalım.

Androjen reseptörü normal şartlar altında prostatın gelişiminden ve devamlılığından sorumludur. Androjen reseptörü, androjen sinyal yolağının başlamasını sağlar. Aşağıdaki şekilde androjen sinyal yolağının çalışma mekanizması anlatılmaktadır.

hormona direncli prostat kanseri patogenezi androjen reseptoru 163803

T: testosteron; DHEA: dehidroepiandrosteron; DHT: dihidrotestosteron; AR: androjen reseptörü; hsp: heat shock protein (ısı şok proteini)

Androjenler (erkeklik hormonları), erkeklerde çok daha yoğun olmak üzere, her iki cinste de bulunur ve üretim yeri böbrek üstü bezi ve testislerdir. Androjen reseptörleri, diğer birçok reseptörden farklı olarak hücre zarında değil, hücre içinde (sitoplazmada) bulunur. Androjen reseptörünün aktif hale gelmesini sağlayan moleküllere androjen adı verilir. Kan dolaşımında en çok bulunan androjen, testosterondur. Testosteronun büyük çoğunluğu testislerde üretilir. Az bir kısmı ise böbrek üstü bezleri tarafından üretilir. Testosteron ve bir diğer öncül molekül dehidroepiandrosteron (DHEA) hücreye girdikten sonra 5 alfa redüktaz enzimi tarafından dihidrotestosterona (DHT) dönüştürülür. Androjen reseptörü aktif olmadığı durumda, ısı şok proteinlerine bağlı haldedir. DHT’nin androjen reseptörüne bağlanması sonrasında, ısı şok proteinleri androjen reseptöründen ayrılır. Aktif hale gelen androjen reseptörleri hücrenin çekirdeğine giderek DNA’da bulunan androjen reseptör ilişkili bölgelere tutunur. Bunun sonucunda hücre çoğalmasından sorumlu genler (PSA geni gibi) aktifleşir. Prostat bezinin devamlılığı androjen sinyal yolağı ile sağlanır.

Androjen reseptörünün aşırı aktif hale gelmesi, kontrolsüz hücre çoğalmasına yol acar. Prostat kanserlerinin başlangıcında androjen reseptörü temel öneme sahiptir.

Androjen reseptörü prostat kanseri için neden önemli?

  • Günümüzde klinikte kullanılan hormon baskılayıcı tipte prostat kanseri ilaçları androjen sentezini ve androjen reseptörünü hedef alır. Bu ilaçlar, androjen deprivasyon tedavilerinin bir parçasıdır.
  • Androjen reseptörleri, prostat kanserinde oldukça aktif haldedir. Androjen deprivasyon (düşürücü) tedaviler (anti-androjen ilaçlar, kastrasyon) sonrası, kandaki androjen seviyesi ve androjen reseptör aktivitesi düşer.
  • Prostat kanseri hastalarının yaklaşık yüzde 20'si ileri evrede tanı almaktadır. Bu durumdaki hastalarda hormon baskılama tedavisi sonrası 2 sene içerisinde, hastalık nükseder (tekrarlar) ve ilaçlara dirençli hale gelir. Bu duruma kastrasyon dirençli prostat kanseri denir. Kastrasyona dirençli prostat kanserinde, dışarıdan androjen reseptörünü uyaracak kadar çok testosteron olamasa bile, hücre içi androjen sinyal yolağı aktiftir. Bu yolağın aktif olmasında, androjen reseptöründe meydana gelen mutasyonlar, androjen reseptör gen varyantları (çeşitleri), düşük testosterona duyarlılık gibi faktörler etkilidir. Son zamanlarda AR reseptör varyantlarının prostat kanseri ilaçlarına karşı direnç gelişimine neden olduğu tespit edilmiştir.

Konuyla ilgili sonraki yazımıza, androjen reseptörünün prostat kanserinde aktifleşmesine neden olan genetik değişiklikleri bulabilirsiniz.

İlgili Konular:

W. Nathaniel Brennen, John T. Isaacs.

Cellular Origin of Androgen Receptor Pathway-Independent Prostate Cancer and Implications for Therapy.

Cancer Cell, October 2017

Sağlık ve Mutlulukla Kalın...

Sayfada yer alan yazılar sadece bilgilendirme amaçlıdır, tanı ve tedavi için mutlaka doktorunuza başvurunuz.

Kanser tanısına sahip bir hasta için online muayene randevusu hakkında bilgi almak için aşağıdaki formu doldurabilirsiniz.


İlgili Haberleri


Prostat Kanseri Taramasında Yeni Dönem: Poligenik Risk Skoru (PRS) ile Erken Tanı

Prostat Kanseri Taramasında Yeni Dönem: Poligenik Risk Skoru (PRS) ile Erken Tanı

Prostat kanseri, her yıl 1.5 milyon yeni vaka ile dünya genelinde cilt kanserinden sonra erkeklerde en...

Prostat Kanseri ve Cinsel Fonksiyon Bozukluğu: Egzersiz Tedavisi Umut Vaat Ediyor

Prostat Kanseri ve Cinsel Fonksiyon Bozukluğu: Egzersiz Tedavisi Umut Vaat Ediyor

Prostat Kanseri Sonrası Cinsel Fonksiyon Kaybına Çözüm: Egzersiz Prostat kanseri tedavisi gören erkeklerde sıkça görülen cinsel işlev...

Dördüncü Evre Prostat Kanserinde Genetik Testler Neden Gerekli?

Dördüncü Evre Prostat Kanserinde Genetik Testler Neden Gerekli?

Prostat kanseri, erkeklerde en sık görülen kanserlerden biri olup, ileri evreye ulaştığında tedavi seçenekleri karmaşık hale...

Prostat Kanserinde Hassas ve Daha Az Yan Etkili Tedavi – MR ve Radyoterapi İş Birliği

Prostat Kanserinde Hassas ve Daha Az Yan Etkili Tedavi – MR ve Radyoterapi İş Birliği

Prostat kanseri, dünyada en yaygın olarak görülen dördüncü kanser türüdür. 2020 yılında 1.4 milyon yeni vaka...

Hakkımda

Özgeçmişim, kanser tanı ve tedavisine dair çalışmalarım ve ilgi alanlarım için tıklayın.

Prof. Dr. Mustafa Özdoğan Hakkında