Beyin Kök Hücrelerine Müdahale Ederek Yaşlanma Yavaşlatılabilir Mi?

Albert Einstein Eczacılık Okulu’nun yaptığı ve Nature dergisinde yayımlanan bir yazıya göre, beynin hipotalamus bölgesinde bulunan kök hücreler, yaşlanma hızını belirleyen faktörlerden biri olabilir. Farelerde ortaya çıkan bulgular neticesinde yaşlanmanın getirdiği hastalıkların tedavi edilebilmesinin önü açılmaya çalışılıyor.

Hipotalamus vücutta büyüme, gelişme, yenilenme ve metabolizmayı düzenleyen bir beyin bölgesidir. Daha önce 2013 yılında yapılan bir çalışmada araştırmacılar hipotalamustaki sinir kök hücrelerinin yaşlanmada rolü olduğunu bulmuşlardı. Bu çalışmada yaş ilerledikçe hipotalamusta bulunan bu sinir kok hücrelerinin azaldığı görülmüş ve bunun yaşlanmayı hızlandırdığı fikri ortaya çıkmıştı. Peki yeni kök hücrelerin üretilmesi ile yaşlanma yavaşlatılabilir miydi?

Yapılan bir diğer araştırmada sağlıklı bir farenin normal bir hayat döngüsü incelenmiştir. Yetişkin yani 10 aylık olan bir farenin normal yaşlılık belirtilerinin başlaması gereken birkaç ay içerisinde farede, hipotalamus tarafından üretilen kök hücrelerin azaldığı ve gözle görülür yaşlılık belirtileri ortaya çıktığı raporlanmış. Araştırmaların devam eden sürecinde ise farenin yaşlanmasının sadece belirtilen kök hücrelerin kaybına bağlı olup olmadığı merak edilmiş ve orta yaşta bir farenin kök hücrelerini henüz yaşlılık belirtileri görülmeden vücuttan ayırarak izlemişler. Ve bu araştırmanın sonucunda kök hücreleri ayrılan farenin diğer denek farelerden daha hızlı yaşlanıp daha erken öldüğü araştırmacı ekip tarafından gözlemlenmiş.

Peki bu deneyin aksine, mevcut kök hücrelerin üzerine eklenecek ekstra hipotalamik kök hücreleri yaşlanmayı yavaşlatacak etkiyi yaratabilir miydi? Bunu tespit edebilmek amacı ile denek farelerinin beyinlerine ekstra hipotalamik kök hücreleri eklendi ve deneyin sonucunda bu denek farelerde yaşlanmanın yavaşladığı veya sürecin ciddi bir şekilde geriye doğru işlediği tespit edildi.

Dr. Chai ve ekibi, canlı denek farelerin beyinlerindeki hipotalamik kök hücrelerin yaşlanmaya karşı etkili oldukları buldu. Kök hücrelerin mikroRNA’ları kullanarak yaşlanmayı engellediği gözlemlendi. MikroRNAlar, genlerin aktivitesinin düzenlenmesinde görev alır. Hipotalamik kök hücreler, eksozom adı verilen keseciklerin içinde miRNAları beyin-omurilik sıvısına gönderir.

Araştırmacılar sağlıklı ve genç bir fareden aldıkları miRNA’ları normal-yetişkin ve yaşlı-yetişkin grupların hipotalamuslarına enjekte ettiler. Parçacıkların bu iki grup farede de yaşlanmayı geciktirici, kas gücü ve koordinasyonunu geliştirici, sosyalleşmeye yardımcı, dayanıklılığı ve bilişsel yetenekleri artırıcı etkiye sahip olduğunu gördüler.

Araştırmacılar şuanda bu miRNA'ları, bağlı bulundukları kök hücre sistemlerini ve muhtemel tedavi amaçlı kullanım şekillerini araştırarak yaşlanmaya bağlı hastalıkların tedavisinde denemeyi planlamaktadırlar.