Alzheimer riskini azaltan sağlıklı yaşam alışkanlıkları nelerdir?

Alzheimer hastalığı için etkin bir tedavi yöntemi henüz bulunamamış olsa da "Sağlıklı Yaşam" alışkanlıklarına uyum sağlamanın, bu riski %60 oranında azaltabileceği düşünülüyor.

Demans yani bunamanın en sık görülen türü olan Alzheimer, 65 yaş ve üzeri bireylerde sık rastlanan bir tablodur. Alzheimer, günlük aktiviteleri gerçekleştirme yeteneğinde bozulmalara neden olan, yavaş ilerleyen ancak geri dönüşü olmayan bir beyin hastalığıdır.

2017 IHME (Institute for Health Metrics and Evaluation, Sağlık Ölçümler ve Değerlendirme Enstitüsü) verilerine göre demans, yıllık 2.51 milyon ölüme sebep olarak, dünya genelinde yaşam kaybının 5. nedenidir.

"Sağlıklı Yaşam" alışkanlıkları ve Alzheimer ilişkisi

En kapsamlı nöroloji dergisi olan Neurology’de, 17 Haziran 2020'de yayımlanan bir çalışma; 2 farklı uzun süreli çalışma olan; Chicago Health and Aging Project (CHAP) ve Memory and Aging Project (MAP) verilerini değerlendirdi.

• CHAP yaşlı bireylerin; başta Alzheimer olmak üzere kronik hastalık risklerini araştıran geniş kapsamlı bir toplum çalışması,
• MAP ise; vasküler/damar sağlığı ve beyin yaşlanmasını araştıran bir çalışmadır.

Bu iki çalışmanın analizinde, CHAP projesinden 1825; MAP projesinden ise 920 katılımcının verileri kullanıldı. CHAP projesinde ortalama yaş 73,2 iken; MAP çalışması için 81,1 idi. Alzheimer ile sağlıklı yaşam alışkanlıkları arasındaki ilişkiyi incelemek için; sağlıklı yaşam verileri skorlandı. Katılımcıların sağlıklı yaşam verileri; aşağıdaki faktörlere göre, 0-5 arası skorlar ile değerlendirildi.

1. Fiziksel aktivite (haftada 150 dakika, hafif-orta şiddette)
2. MIND (Mediterranean-DASH Diet Intervention for Neurodegenerative Delay) diyetine uyum. MIND diyet modeli nörolojik hastalık riskini azaltmak için, Akdeniz ile DASH diyetini harmanlayan bir diyet modelidir.
3. Sigarasız yaşam
4. Ilımlı düzeyde alkol tüketimi (kadınlar için: günde 1-15 g; erkekler için: 1-30 g aralığında. 1 kadeh kırmızı şarap (100-150 ml), ortalama 10-15 g alkol içerir.
5. Beyni çalıştıran aktiviteler

CHAP ve MAP projesindeki katılımcılar ortalama 6 yıl boyunca takip edildi. 6 yılın sonunda, CHAP katılımcılarının 379’u; MAP katılımcılarının ise 229’u Alzheimer hastalığı geliştirdi.

Alzheimer ve sağlıklı yaşam skorları arasındaki ilişki incelendiği zaman;

• Sağlıklı yaşam skoru 2-3 arasında olan grubun, 0-1 arasında olanlara kıyasla; Alzheimer geliştirme riskinin %37 daha az olduğu,
• Sağlıklı yaşam skoru 4-5 arasında olan grubun, 0-1 arasında olanlara kıyasla; Alzheimer geliştirme riskinin %60 daha az olduğu sonucuna varıldı.

Bu çalışma sonucunda; Alzheimer hastalığını önleme ve geciktirmede, sağlıklı yaşamın etkin bir rol oynadığını görebilmekteyiz. Alzheimer oluşumu için değiştirilebilir ve değiştirilemez risk faktörleri vardır: genetik bazı faktörler ya da ileri yaşta olmak değiştirilemeyen risk faktörleri iken; sağlıksız yaşam tarzı değiştirilebilir bir risk faktörüdür. Yaşam tarzının değiştirilebilir bir risk faktörü oluşu önemli bir avantajdır. Bu nedenle, “Sağlıklı Yaşam” alışkanlıklarının teşvik edilmesi, ileride oluşabilecek olan Alzheimer ve diğer hastalık risklerini azaltmak için önem taşımaktadır.

Yorum & Özet

Alzheimer'dan korunmak için izlenecek en doğru stratejinin; olabildiğince erken yaşta sağlıklı yaşam alışkanlıkları edinmek olacağını söyleyebiliriz. Bu alışkanlıklar, sadece Alzheimer riskini değil, aynı zamanda; kanser, obezite, diyabet ve kardiyovasküler hastalık riskini de azaltmaya katkı sağlayacaktır.