Alzheimer oluşumunda diyetin rolü, son dönemin popüler konulardan biridir. Bu konuda yapılan çalışmalardan birinde, flavonoid içeren besinlerin yetersiz tüketiminin Alzheimer Hastalığı riskini arttırdığı iddia edilmiştir.

Alzheimer Hastalığı, dünya genelinde sık görülen hastalıklar arasındadır. Aynı zamanda demans yani bunamanın en sık nedenidir. Alzheimer gelişen kişide hafıza, düşünce, davranış değişiklikleri görülür. Günlük aktiviteleri gerçekleştirme yeteneğinde hafiften ağır dereceye kadar bozulmalar gelişir. 65 yaş ve üzeri bireylerde demans görülme sıklığı her 5 yılda 2 kat artmaktadır.

Şu an için Alzheimer Hastalığı’nın etkin bir tedavisi yoktur. Ancak Alzheimer Hastalığı’nın oluşumu kısmen geciktirilebilir. Alzheimer oluşumunda diyetin rolü, son dönemin popüler konulardan biridir. Bu konuda yapılan çalışmalardan birinde, flavonoid içeren besinlerin yetersiz tüketiminin Alzheimer Hastalığı riskini arttırdığı iddia edilmiştir. Flavonoidler, vücutta üretilen veya dışarıdan alınan serbest radikalleri oksitleyici güçlü birer antioksidandır.

Flavanoid türleri nelerdir ve hangi besinlerde bulunur?

Temel olarak sebze ve meyvelerde bulunan flavonoidlerin 6 alt türü bulunmaktadır. Flavanoid alt türleri ve en fazla bulundukları besinler aşağıdadır:

  • Flavonoller: soğan, brokoli, şeftali, marul, domates, kırmızı üzüm, kırmızı şarap
  • Flavan 3-oller (kateşinler): çilek, elma, yaban mersini, kakao, mor üzüm, kırmızı üzüm, beyaz çay, yeşil çay, siyah çay
  • Flavonlar: maydanoz, yeşilbiber, kereviz, nane, papatya
  • Flavanonlar: limon, portakal, misket limonu, greyfurt
  • İsoflavonlar: soya ve soya ürünleri, bakla
  • Antosiyaninler: çilek, böğürtlen, yaban mersini, kırmızı şarap, kızılcık, kırmızı ve mor üzüm, bunlardan bazılarıdır.

Yetersiz Flavanoid tüketimi Alzheimer riskini artırıyor mu?

Flavonoid içeriği düşük diyetlerin uzun vadede beyin fonksiyonlarında gerilemeye neden olarak, Alzheimer riskini arttırabileceği düşünülmektedir.

American Journal of Clinical Nutrition dergisinde yayımlanan bir çalışmada; 20 yıl boyunca, 2.801 katılımcıda, flavonoid tüketimi ile Alzheimer ilişkisi araştırıldı. Katılımcıların her 4 yılda bir doldurdukları besin tüketim kaydı ile tükettikleri flavonoid tüketimleri değerlendirildi. Çalışmada, 1 ay içinde;

  • 1 adet elma, 100 g orman meyvesi ve 0 fincan çay tüketilmesini “Düşük”,
  • 750 g orman meyvesi, 7 adet elma ve 19 fincan çay tüketilmesini ise “Yüksek” flavanoid tüketimi olarak sınıflandırıldı.

Çalışma sonucunda, 158’i Alzheimer olmak üzere, 193 kişinin demans hastalığı geliştirdiği saptandı. Flavonoid tüketimi ve demans ilişkisi incelendiği zaman;

  • Düşük flavonoid içerikli diyetle beslenen kişilerin demans geliştirme olasılığının, 2-4 kat yüksek olduğu gözlendi.

Farklı flavanoid türleri ve demans ilişkisi incelendiği zaman ise;

  • Düşük Antosiyanin alımının demans riskini 4 kat arttırdığı,
  • Düşük flavonol alımının ise 2 kat arttırdığı sonucuna varıldı.

- İlgili konu: Demans (bunama) nedir? Demans ile Alzheimer aynı şey midir?

Neurology dergisinde yayınlanan ve 921 katılımcı ile yapılan başka bir çalışma; en yüksek flavonoid tüketimine sahip olan grubun, Alzheimer hastalığına yakalanma riskinin %48 daha düşük olduğu sonucu vardı.

Demans oluşumunda; ileri yaş, demanslı aile geçmişi, kronik hastalık varlığı, sigara kullanımı gibi birçok risk faktörü etki edebilmektedir. O nedenle, bu bulgular düşük flavonoid içerikli diyetle beslenen her bireylerin Alzheimer olacağı anlamını taşımamaktadır.

Alzheimer riskini azaltmak için, flavanoid içeriği yüksek besinlerin yanı sıra, balık, zeytinyağı, ceviz ve fındık gibi kuruyemişlerin de önemlidir. Örneğin MIND diyeti, “Mediterranean-DASH Intervention for Neurodegenerative Delay” kelimelerinin baş harflerinden türetilmiş olup, Akdeniz ile DASH diyetinin harmanlanmış halidir. Bu beslenme modeli nörolojik hastalık riskini azaltmak için geliştirilmiş olup; tam tahıl, kurubaklagil, yeşil yapraklı sebzeler, meyve, balık, kırmızı şarap ve kuruyemiş tüketimini destekleyen bir diyet modelidir.

Özet ve Yorum

Alzheimer için henüz etkili bir tedavi yöntemi geliştirilememiştir. Ancak birçok hastalıkta olduğu gibi, sağlıklı beslenme ve iyi bir yaşam tarzı Alzheimer Hastalığından korunmada önemlidir. Akdeniz diyetinin Alzheimer Hastalığı gibi ilerleyici nörolojik hastalıkların gelişimi azalttığını gösteren çok sayıda çalışma bulunmaktadır. Bu nedenle Akdeniz diyeti gibi dengeli ve sağlıklı bir beslenme modeli ile flavonoid alımını yükseltebilir, düzenli egzersiz ve iyi bir sosyal yaşam ile bilişsel fonksiyonunuzu geliştirmeye katkı sağlayabilirsiniz.