Genel bakış

Castleman hastalığı (Castleman Disease – CD), yaş ve cinsiyetten bağımsız olarak görülen lenf nodlarının aşırı büyümesidir.

İlk olarak 1956’da Dr. Benjamin Castleman tarafından tanımlanmıştır ve nadir görülen bir hastalıktır. Castleman hastalığı bir kanser türü değildir, bunun yerine "lenfoproliferatif bozukluk" olarak adlandırılır. Bu, lenf sistemi hücrelerinin anormal aşırı büyümesini ifade eder; tıpkı lenfomalarda (lenf nodu kanserleri) olduğu gibi.

CD resmi olarak bir kanser olmasa bile bu hastalığın bir formu (multisentrik / çok merkezli Castleman hastalığı) lenfoma gibi davranır. Aslında, bu hastalığa sahip birçok insan sonunda lenfomalar geliştirir. Ve lenfoma gibi, CD genellikle kemoterapi veya radyoterapi ile tedavi edilir. Bu nedenle kanser kılavuzlarında yer almaktadır.

Castleman hastalığı (CD), mikroskop altında benzer bir lenf nodu görünümünü paylaşan, ancak farklı belirtilere, nedenlere ve tedavilere sahip olan üç bağışıklık sistemi bozukluğundan oluşan bir gruptur.

CD'nin üç ana alt türü şu şekildedir:

  1. Tek merkezli Castleman hastalığı (UCD)
  2. HHV-8 ilişkili çok merkezli Castleman hastalığı (HHV-8+ MCD)
  3. HHV-8 negatif / idiyopatikçok merkezli Castleman hastalığı (iMCD)

Lenf düğümleri ve bunların içinde bulunan hücreler (lenfositler), bağışıklık sistemimizin istilacı organizmalarla savaşmamıza yardımcı olan ayrılmaz bir parçasıdır. Bilinmeyen nedenlerden dolayı, bu lenf düğümleri, lenfositlerin ve diğer inflamatuar bileşiklerin aşırı üretimiyle sonuçlanan bazı dönüşümlere uğrar.

Alt tipleri

İki ana alt tip Unicentric Castleman hastalığı (UCD) ve Multicentric Castleman hastalığıdır (MCD). Adından da anlaşılacağı gibi, UCD'deki genişlemiş lenf düğümleri vücudun sadece bir bölgesinde görülür. Genişlemiş tek bir lenf nodu genellikle göğüs veya karın bölgesinde yer alır. UCD daha hafif semptomlara sahiptir ve nadiren organları etkiler. Çok merkezli tipler, vücudun birçok bölgesinde lenf nodu büyümesi ile karakterizedir ve semptomlar UCD'den daha şiddetli olma eğilimindedir.

Çok merkezli Castleman hastalığı, vücuttaki çoklu lenf düğümlerini etkiler. Çok merkezli alt tip ayrıca iki kategoriye ayrılabilir: HHV-8 pozitif Çok Merkezli Castleman hastalığı ve idiyopatik Çok Merkezli Castleman hastalığı. HHV-8, bireylerin ezici çoğunluğu için hastalığa neden olmayan yaygın bir virüstür. Ancak ne yazık ki, bu virüse sahip bireylerin, özellikle de bağışıklık sistemi baskılanmış kişilerin küçük bir kısmı bir tür MCD geliştirebilir. Virüs ilişkili olduğunu bilinmesine rağmen, bu virüse sahip birkaç hastada, hastalığın neden geliştiği hâlâ netlik kazanabilmiş değil.

Diğer kategori idiyopatik Çok Merkezli Castleman hastalığıdır (iMCD). İdiyopatik, nedensel ajanı bilmediğimiz gerçeğini ifade eder. Bu bireylerin HHV-8 negatif olduklarını ve bu nedenle hastalık için farklı bir kökene sahip olduklarını biliyoruz. iMCD'nin ayrıca semptom, hastalık seyri ve HHV-8 ilişkili olan türüyle tedavisinde önemli farklılıkları vardır. Ayrıca, bazı iMCD hastaları, Trombositopeni (düşük trombosit sayısı), Anasarca (asit, şişkinlik), Ateş veya yüksek c-reaktif protein (inflamasyon belirteci), Retikulin fibrozu (kemik iliği biyopsisinde değerlendirilir) ve Organomegali (hepatomegali / splenomegali) ile karakterize edilen TAFRO kısaltması ile kodlanan özel bir alt form geliştirebilir.

- İlgili konu: Tıbbi Onkolog Dr. David Fajgenbaum, Castleman hastalığını nasıl yendiğini anlatıyor

Dünya genelinde en önemli kanser toplantısı olan ASCO Kongresi'nin 2020'de açılış konuşmasını 35 yaşında bir doktor yaptı: Tıbbi Onkolog Dr. David Fajgenbaum.

Görülme sıklığı

ABD’de senelik 6500-7700 yeni vaka görülmektedir. CD nadir görülen bir hastalıktır. Karşılaştırma yapabilmek için her yıl yaklaşık 220.000 yeni akciğer kanseri ve 22 milyon diyabet tanısı konulduğunu belirtmek yeterli olacaktır.

Nedenleri

UCD ve idiyopatik MCD vakalarının nedenleri henüz bilinmemektedir. Bilinen bir risk faktörü yoktur; bu hastalıklarla ilişkili herhangi bir yiyecek, yaşam tarzı veya çevreye maruz kalma hakkında bir kanıt yoktur. Başka bir kişiden doğrudan Castleman hastalığına yakalanan bilinen bir vaka yoktur.

HHV-8 pozitif MCD alt tipinin, bir tür immünosupresyon (HIV veya genetik nedenler gibi) ile aynı anda HHV-8 virüs enfeksiyonu ile ilişkili olduğu bilinmektedir. HHV-8 + enfeksiyonu ve immünosupresyonu olan yalnızca birkaç hastada neden Castleman hastalığı geliştiği anlaşılamamıştır. HHV-8 virüsü bulaşıcı olmasına rağmen, HHV-8 + hastalarının büyük çoğunluğunda Castleman hastalığı gelişmemektedir.

Belirtileri

Hastalığın şiddetinin klinik yelpazesi çok geniştir. Hafif semptomlarla birlikte lenf nodlarının kademeli olarak genişlemesinden tutun ki, yaşamı tehdit eden organ işlev bozukluğuna neden olabilecek ani ve yoğun semptomların başlamasına kadar geniş bir aralıkta seyredebilir. Castleman hastalığının belirtileri genellikle daha yaygın hastalıkların belirtileri ile çakışır. Bu nedenle sadece semptomlarla teşhis koyulamaz. Castleman hastalığı tanısı, sadece Castleman hastalığı özelliklerini gösteren bir lenf nodu biyopsisi ile yapılabilir. Diğerlerinin yanı sıra yaygın semptomlar şunları içerir:

  • Grip benzeri semptomlar / belirtiler: ateş, gece terlemesi, iştahsızlık, bulantı ve kusma
  • İstenmeyen kilo kaybı
  • Zayıflık ve yorgunluk
  • Genişlemiş karaciğer veya dalak
  • Periferik nöropati (ellerde ve ayaklarda uyuşma)
  • Kiraz hemanjiyomları (yaşlılık hemanjiyomları olarak da bilinir) deri döküntüsü
  • Ödem (şişme), asit (karında sıvı birikmesi) ve / veya sıvı aşırı yüklenmesinin diğer belirtileri
  • Böbrek fonksiyonlarında bozulma

Tek merkezli Castleman hastalığı olan birçok insan herhangi bir belirti veya semptom göstermez. Büyümüş lenf nodu, fizik muayene sırasında ya da başka nedenle yapılan bir görüntüleme testi sırasında tespit edilebilir.

Çok merkezli Castleman hastalığı ile ilişkili genişlemiş lenf düğümleri en sık boyun, köprücük kemiği, koltuk altı ve kasık bölgelerinde bulunur.

Yukarıdaki maddeler çoğunlukla çok merkezli olan alt tipte gözlenirken, bazı tek merkezli alt tipe sahip hastalarda da gözlenebilir.

Ne zaman doktora görünmeli?

Boynunuzun yanında veya koltuk altı, köprücük kemiği veya kasık bölgesinde genişlemiş bir lenf nodu fark ederseniz, doktorunuza başvurabilirsiniz. Göğsünüzde veya karnınızda sürekli bir dolgunluk hissi, ateş, yorgunluk veya açıklanamayan kilo kaybı yaşarsanız yine doktorunuzdan yardım alabilirsiniz.

Risk faktörleri

Castleman hastalığı her yaştan insanı etkileyebilir. Ancak tek merkezli Castleman hastalığı tanısı konan insanların ortalama yaşı 35'tir. Çok merkezli formdaki çoğu insan 50'li ve 60'lı yaşlarındadır. Çok merkezli form da yine erkeklerde kadınlardan biraz daha yaygın şekilde karşımıza çıkmaktadır. İnsan herpesvirüsü 8 (HHV-8) olarak adlandırılan virüsün bulaşmış olduğu kişilerde çok merkezli Castleman hastalığı gelişme riski daha yüksektir.

Komplikasyonlar

Tek merkezli Castleman hastalığı olan kişiler, etkilenen lenf nodu çıkarıldıktan sonra genellikle iyi seyrederler. Çok merkezli Castleman hastalığı ise yaşamı tehdit eden enfeksiyonlara veya organ yetmezliğine yol açabilir. Ayrıca HIV / AIDS hastaları genellikle en kötü sonuçlarla karşılaşabilmektedirler.

Aynı zamanda, tek merkezli ya da çok merkezli Castleman hastalığına sahip olmak lenfoma riskini artırabilir.

Nasıl tanı konur?

Castleman hastalığının (CD) teşhis edilmesi zor olabilir, çünkü hem nadir görülen bir hastalık hem de diğer birçok hastalığın taklididir. Hastalar bazı kanser türleri ve bazı otoimmün hastalıklarla aynı semptomlara sahip olabilir. Hastalığın karmaşıklığı nedeniyle, doktorların CD'den şüphelenmeden önce diğer birçok hastalığı dışlaması gerekir.

Tanı testleri

  • Diğer enfeksiyonları veya hastalıkları dışlamak için kan ve idrar testleri. Bu testler bazen Castleman hastalığında tipik olarak görülen kan proteinlerindeki anemi ve anormallikleri ortaya çıkarabilir.
  • Görüntüleme testleri, genişlemiş lenf düğümlerini, karaciğer veya dalağı tespit etmek için istenir. Boynunuz, göğsünüz, karnınız ve pelvisinizin BT (Bilgisayar Tomografi) taraması veya MRG'si (Manyetik Rezonans Görüntüleme) kullanılabilir. Pozitron emisyon tomografisi (PET) taramaları Castleman hastalığını teşhis etmek ve tedavinin etkili olup olmadığını değerlendirmek için de kullanılabilir.
  • Castleman hastalığını lenfoma gibi diğer lenfatik doku bozukluklarından ayırt etmek için lenf nodu biyopsisi kullanılır. Büyütülmüş bir lenf nodundan bir doku örneği alınır ve laboratuvarda incelenir.
  • Mikroskopta, lenf düğümlerinde hastalığa özgü değişiklikler izlendiğinden CD’nin kesin teşhisi için lenf nodu biyopsisine ihtiyaç vardır. Yanlış teşhis konulmaması için biyopsi önemlidir.

Tedavi

Tedavi yöntemi, hastalığın alt tipine özgü olarak değişiklik göstermektedir. Unicentric Castleman hastalığı (UCD): Cerrahi, uzmanlar tarafından neredeyse tüm UCD vakaları için ilk basamak tedavi olarak kabul edilir. Genişlemiş lenf nodu veya düğümleri tamamen çıkarılırsa ve önceki klinik / laboratuvar anormallikleri normale dönerse, UCD hastasının iyileştiği düşünülür. Bazen, genişlemiş lenf düğümünü / düğümlerini tamamen kaldırmak mümkün değildir. Bu gibi durumlarda, bazen MCD tedavisinde sıklıkla kullanılan tedaviler gerekebilir. MCD'ye dönüşen UCD vakası bildirilmemiştir. Tıbbi ekip, genişlemiş lenf düğümlerinin konumuna bağlı olarak ameliyat seçeneklerini ve riskini değerlendirmektedir.

HHV-8 ilişkili Çok Merkezli Castleman hastalığı (HHV-8 ile ilişkili MCD): Rituksimab, HHV-8 ilişkili MCD'nin tedavisinde oldukça etkilidir. Bu ilaç, özel bir bağışıklık hücresi türü olan B hücrelerine özgüdür. Geleneksel kemoterapi ilaçları özgün olmadığından ve bu nedenle farklı yan etkilere neden olduğundan, bu Rituximab'ın bir avantajı olarak görülmektedir. İmmün sistemi baskılama derecesi de geleneksel kemoterapi ilaçlarından daha hafiftir.

HHV-8 negatif / idiyopatik Çok Merkezli Castleman hastalığı (iMCD): Siltuximab ve tocilizumab gibi birkaç spesifik tedavi, birinci basamak tedavi olarak kabul edilir. Bu ilaçlar, inflamasyonda yüksek oranda rol oynayan spesifik bir bileşiği (interlökin-6) hedefler. Geleneksel kemoterapiden farklı olarak, anti-IL6 tedavisi daha spesifiktir, bu nedenle yan etkiler daha hafiftir. İmmün sistemi baskılama oranı, diğer ilaçların aynı anda kullanılıp kullanılmamasına bağlı olacaktır. Hala bilinmeyen nedenlerden dolayı, Rituximab, iMCD hastalarında HHV-8 ile ilişkili MCD hastalarına kıyasla daha başarılı bir şekilde çalışmaktadır.

Ancak ne yazık ki, anti-IL6 tedavisi tüm hastalarda etkili değildir. Bazen, bir hasta anti-IL-6 tedavisi ile iyileşme göstermezse, kan kanserleri için kullanılan rituksimab veya kemoterapi rejimleri kullanılır.

Siltuximab veya tocilizumab ile iyileşme göstermeyen iMCD hastaları için sirolimus ile 2019’da yeni bir klinik çalışma ABD'de başlamış durumdadır.

Multicentric Castleman hastalığı için tedavi yöntemleri şu şekildedir:

  • İmmünoterapi: Siltuximab (Sylvant) veya rituximab (Rituxan) gibi ilaçların kullanımı, çok merkezli Castleman hastalığı olan kişilerde aşırı miktarda üretilen bir proteinin etki göstermesini engelleyebilir.
  • Kemoterapi: Bu tür ilaçlar lenfatik hücrelerin aşırı büyümesini yavaşlatabilir. Hastalık immünoterapiye yanıt vermezse veya organ yetmezliğiniz varsa doktorunuz kemoterapiyi önerebilir.
  • Kortikosteroidler: Prednizon gibi ilaçlar iltihaplanmayı kontrol altına almaya yardımcı olabilir.
  • Antiviral ilaçlar: Bu ilaçlar, eğer sahipseniz, HHV-8 veya HIV aktivitesini engelleyebilir.

Hasta gidişatı

  • UCD (tek merkezli Castleman hastalığı): UCD tanısı sonrası ortalama sağkalım süresi 10 yıldan fazladır ve yaşam beklentisi genellikle UCD ile değişmez.
  • MCD (çok merkezli Castleman hastalığı): 5 yıllık genel sağkalım oranı 2012 literatür derlemesine göre % 65’tir. Tedavide yeni atılımlar (anti-IL6 tedavisi gibi) nedeniyle sağkalım oranlarının şu anda büyük ölçüde arttığı düşünülmektedir. Yeni veriler için küresel çapta araştırmalar devam etmektedir.