CRISPR ile Güçlenen TİL Hücreleriyle İmmünoterapiye Dirençli Kolorektal Kanser Tedavisi

Bağışıklık Sisteminin İçsel Frenlerine Karşı Yeni Bir Saldırı

İmmünoterapiler, son yıllarda kanser tedavisinde çığır açtı. Ancak pek çok ileri evre kanser, özellikle kontrol noktası inhibitörlerine dirençli tümörler, bu tedavilere yanıt vermiyor. Bu durumda bilim dünyasının karşısına yeni bir hedef çıktı: CISH (Cytokine-inducible SH2-containing protein).

CISH, hücre içi bir bağışıklık kontrol noktası olup T hücrelerinin aşırı aktive olmasını engelleyen bir "içsel fren" gibi çalışıyor. İşte bu freni ortadan kaldırmak için ilk kez CRISPR-Cas9 gen düzenleme teknolojisiyle modifiye edilmiş tümörü infiltre eden / tümöre sızan lenfositlerin (TİL'lerin) kullanıldığı bir faz 1 klinik çalışma gerçekleştirildi.

Çalışmanın sonuçları 29 Nisan 2025 tarihinde The Lancet Oncology dergisinde yayımlandı ve kanser tedavisinde yeni bir dönemin kapısını aralayabilecek nitelikte.

---

Çalışmanın Detayları: Kimin İçin, Nasıl Uygulandı?

Bu faz 1 çalışma, Mayıs 2020 ile Eylül 2022 tarihleri arasında Minnesota Üniversitesi Tıp Fakültesi'nde yürütüldü. Katılımcılar:

• Metastatik mide-bağırsak sistemi kanserlerine sahipti.

• En az bir basamak standart tedaviye rağmen hastalıkları ilerlemişti.

• TİL üretimi için cerrahi olarak çıkarılabilir en az bir tümör odağı vardı.

• Tedavi yanıtını değerlendirmek için ölçülebilir başka bir tümör odakları bulunuyordu.

Tedavi Süreci:

1. Tümör biyopsilerinden alınan TİL hücreleri, tümöre özgü neoantijenlere verdikleri yanıta göre genişletildi.

2. Hücreler, CRISPR-Cas9 yöntemiyle CISH geninden arındırıldı (CISH knockout).

3. Hastalara lenfositleri baskılayıcı kemoterapi (siklofosfamid ve fludarabin) sonrası bu hücreler infüze edildi.

4. Ardından yüksek doz IL-2 (interlökin-2) tedavisi verildi (her biri 720.000 IU/kg dozunda, 8 saatte bir, maksimum 6 doz).

---

---

Sayılarla Sonuçlar: Güvenlik ve Etkinlik

• 22 hasta çalışmaya alındı, 19’unda (%86) CISH knockout TİL ürünü başarıyla üretildi.

• Bu 19 hastadan 12’si (%63) tek doz CISH knockout TİL infüzyonu aldı.

• Ortanca takip süresi 129 gün idi (çeyrekler arası dağılım: 15–283 gün).

Güvenlik Verileri:

• Tüm hastalarda tedaviye bağlı ciddi yan etkiler gelişti.

• En sık görülen grade 3/4 yan etkiler:

  • Hematolojik toksisite (12 hasta): Lenfosit baskılayıcı tedavi veya IL-2’ye bağlı

  • Yorgunluk (4 hasta, %33)

  • İştahsızlık (3 hasta, %25)

• Sitokin salınım sendromu veya nörotoksisite açısından ≥ derece 3 olay saptanmadı.

• Tedaviye bağlı yaşam kaybı veya ciddi advers olay izlenmedi.

Klinik Yanıtlar:

• 28. günde hastaların 6’sında (%50), 56. günde ise 4’ünde (%33) stabil hastalık tespit edildi.

• Özellikle dikkat çekici bir vaka: Mikrosatellit instabilitesi yüksek (MSI-high) kolorektal kanseri olan ve anti–PD-1/CTLA-4 tedavilerine dirençli bir hasta, tedavi sonrası 21 ayı aşkın süredir devam eden tam yanıt gösterdi.

---

Ne Anlama Geliyor? Yeni Nesil İmmünoterapilere Bir Adım Daha

Bu sonuçlar, CISH inhibisyonunun güvenli ve potansiyel olarak antitümör etkili olduğunu göstermektedir. Bu strateji, özellikle bağışıklık kontrol noktası inhibitörlerine yanıt vermeyen metastatik kanser hastaları için yeni bir tedavi kapısı aralamaktadır.

Bu çalışma, ilk kez hücre içi bir bağışıklık kontrol noktasının (CISH) genetik mühendislik ile hedeflenebileceğini ve bunun terapötik bir yanıt oluşturabileceğini gösteren klinik düzeyde bir kanıt sundu. CRISPR-Cas9 teknolojisinin TIL terapisine entegrasyonu, bağışıklık sisteminin doğal sınırlarını yeniden tanımlamak anlamına geliyor.

---

Sonuç: Kişiye Özel ve Genetik Temelli Bağışıklık Tedavilerinde Yeni Ufuklar

Bu faz 1 çalışma, klasik immünoterapilere yanıt vermeyen hastalarda genetik mühendislikle güçlendirilmiş hücresel tedavilerin ne denli umut vadettiğini ortaya koyuyor. Özellikle CISH gibi "iç kontrol noktası" hedeflerinin devre dışı bırakılması, bağışıklık sisteminin kanseri daha etkili tanıyıp ortadan kaldırmasını sağlıyor olabilir.

Gelecekte, CISH knockout gibi moleküler modifikasyonlarla kişiye özel immünoterapiler, kanser tedavisinde temel stratejilerden biri haline gelebilir.