E-sigaranın 2007’de ABD pazarına girmesinden bu yana, ayrı bir solunabilir ürün kategorisi meydana geldi. Üretilen ilk nesil cihazlar klasik sigaralara benziyordu ve tüketiciye nikotin iletecek şekilde tasarlanmıştı. Şimdi yeni nesil cihazlar ise klasik sigaralardan daha farklı; şarj edilebilir, nikotin ve tetrahidrokanabinol (esrardaki psikoaktif madde THC) de dahil olmak üzere çeşitli maddeleri iletmek için kullanılır durumda. 2007’den günümüze kadar olan kısa süreçte hem nikotin hem de THC içeren e-sigara ürünlerinin ABD ve tüm dünyadaki satış rakamları ise oldukça yüksek seviyelere taşındı.
Tabii bunun sonucunda, ülke genelinde, esrar kullanımı da artış gösterdi. Ürünlerinin sayısının gittikçe artması ve pazarın genişlemesi ile bazı sağlık endişeleri gündeme geldi. Klasik sigaraların daha sağlıklı bir alternatifi olarak pazarlanan e-sigaraların özellikle gençler tarafından tüketilir hale gelmesi, bu endişelerin başlıca sebebiydi.
E-sigara yeni bağımlılıklara yol açtı
Kullanım istatistiklerine göre e-sigara yeni bağımlılıklara yol açtı; toplam tütün ürünü kullanımı gençlerde büyük bir hızla arttı ve en çok tercih edilen tütün ürünü e-sigaraydı. Devlet e-sigara konusunda çeşitli düzenlemeler ve önemli sınırlandırmalar getirse de, yasa dışı ürün pazarının genişlemesi ile devlet gözetiminden kaçan pek çok e-sigara satışı gerçekleşti.
Bu bilgiler ışığında ABD hem gençlerdeki e-sigara salgınını mercek altına alma gereksinimi hissetti hem de son zamanlarda özellikle gündeme gelen e-sigara ilişkili akciğer hastalıklarını. ABD Hastalık Kontrol ve Önleme Merkezi (CDC) Wisconsin birimi, bildirilen e-sigara kullanımı ile ilişkili gizemli akciğer hasarı (EVALI: E-cigarette or VAping product use–associated Lung Injury) için yoğun şekilde çalışmaya başladı. EVALI aslında, çoklu organ tutulumu yapan inflamatuvar bir solunum sendromunu tanımlamaktadır. 7 Ocak 2020 itibariyle CDC’ye 50 eyaletten, Columbia Bölgesi, Porto Riko ve ABD Virgin Adaları da dahil olmak üzere 2602 EVALI vakası bildirilmiş ve 57 ölüm teyit edilmişti. Tüm EVALI vakaları e-sigara kullanımı bildirmekteydi ve daha da önemlisi bu hastaların çoğu THC içeren ürünler kullanıyordu. Hastaların yaş ortalaması 24 iken; % 62'si 18 ila 34 yaş aralığında ve % 16'sı ise 18 yaşından küçüktü. Hastaların çoğu kullandığı ürünleri arkadaş ortamından ya da internet üzerinden gayri resmi yollardan edinmişti. Ve ayrıca 51 hastaya bronkoalveolar lavaj (BAL) işlemi gerçekleştirilmiş olup, örneklerin çoğunda THC ve tamamında Vitamin E asetatlarına rastlanmıştır. Vitamin E asetatları, THC içeren e-sigara ürünlerinde kıvamlaştırıcı-sertleştirici bir ajan olarak kullanılabilmektedir.
- Ek bilgi:
BAL yani bronkoalveolar lavaj: Çeşitli akciğer hastalıklarının tanısına ulaşmak için kullanılan, kullanılan esnek cihazın bronşa ağızlaştırılıp sıvı verip almaya dayanan, yani girişimsel bir yöntemdir.
Tarihin en genç salgını: E-sigara
Gençlerdeki e-sigara salgının tarihi çok yakın bir geçmişe dayanmaktadır. 2011-2015 yılları arasında ABD orta okul ve lise öğrencileri arasında e-sigara kullanımı % 900 artış göstermiş durumdadır. 2016 yılında düzenlenen büyük kampanyalar sayesinde kullanım oranı bir miktar gerilemesine karşın 2017-2018 aralığında tekrar sıçrayışa geçmiştir. 2019 itibariyle ABD’de 5,2 milyondan fazla genç (lise öğrencilerinin % 27,5'i ve ortaokul öğrencilerinin % 10,5'i) e-sigara kullanımı bildirmektedir. Yetişkinlerde durum ise % 8,1 oranında kullanım oranı ile (8,1 milyon kişiyle) devam etmekteydi. 18-24 yaş arasındaki yetişkinlerin kullanımı ise % 7,6 (2,1 milyon) düzeyindeydi. Gençlerdeki yüksek kullanım oranı tat, renk, koku ve USB benzeri küçük yapılarıyla saklama kolaylığından kaynaklanıyordu.
Yeni nesil Pod Mod’lar yüksek seviyelerdeki nikotin oranlarıyla daha fazla bağımlılığa davetiye çıkarmaktadır. Pod’larda kullanılan nikotin tuzları, 20 adet sigaraya eş durumdadır. Özelikle JUUL gibi popüler markaların Pod cihazları nikotin bağımlılığının artışına ortam sağlamaktadır. Nikotin beyin gelişimine zarar verebileceğinden ve yüksek oranda bağımlılık yapmasından dolayı gençlerdeki kullanımı endişe konusudur.
E-sigaranın THC kullanımı ile EVALI salgınını besleyici bir ortam sağlaması muhtemeldir. EVALI salgını 18-34 yaş aralığındaki popülasyonda yüksek oranda görülmektedir, bu da ABD’de marihuana kullanımı en yüksek yaş grubudur. E-sigara ile gençlere ulaşımı oldukça kolay ve yaygın hale gelmiştir.
Sonuç
Sonuç olarak, gençler arasında e-sigara ürünlerinin kullanılması nikotin veya THC içeriğine bakılmaksızın güvenli değildir. Hem esrar kullanımı hem de nikotin kullanımı genç yetişkinlik döneminde beyin gelişimine zarar verebilir; bu maddelerin daha genç yaşta kullanılmaya başlanması tütün ve esrar kullanım bozuklukları riskini daha sonraki yaşamda da arttırır. Bu ürünlerin oluşturduğu riskler, EVALI'nın ortaya çıkmasıyla daha da artmaktadır. Bu salgınlara yönelik eylemlerin odak noktası ve kapsamı bilime dayandırılmalı ve temel etkenleri hedef almalıdır.
Ayrıca 17 Ocak 2020 tarihinde yayımlanan bu NEJM makalesine, yine bazı ek bilgiler bazı araştırmacılar tarafından 23 Ocak 2020 tarihinde yayınlanan NEJM bülteninde belirtilmiştir. Bunlar; bronşların görüntülenmesi ve yapılan BAL işlemleri üzerine olmuştur. EVALI hastalarında görüntüleme ve BAL yapılması ciddi hava yolu direnci ve uygulama sırası-sonrası birtakım sorunlara yol açmaktadır. Yani rutin olarak BAL yapılması önerilmemektedir. Ayrıca bu hastalarda enfeksiyon ilişkili nedenleri ortadan kaldırmak son derece önemlidir. Son CDC klinik raporları görüntüleme ve BAL’ın göğüs hastalıkları uzmanlarına danışılarak yapılmasını önermektedir.
İlgili Konular:
