Sarkopeni Nedir?
Kas kitlesinin azalması veya kaybı anlamında kullanılan sarkopeni terimi, ilk olarak 1980'lerin sonlarında tıp literatüründe yerini aldı ve bu konuda araştırmalara odaklanıldı. Bir başka tanımla sarkopeni, yaşam boyu meydana gelen yağsız vücut kütlesi veya kas kütlesindeki azalmadır. Kanser hastaları, tanı öncesi, tedavi sırasında veya sonrasında sarkopeni ile karşılaşabilmektedir ve bu durum meme kanserli hastalarda da görülebilmektedir.
Meme Kanserli Hastalarda Sarkopeni
Meme kanserli hastaların çoğunda hormon reseptörü (HR) pozitiftir. Ameliyattan sonraki 5-10 yıl adjuvan (koruyucu amaçla) hormon tedavinin kullanılması, östrojen reseptörü ve/veya progesteron reseptörü pozitif meme kanseri olan kadınlarda nüks (tekrar) riskini azaltır ve sağkalımı artırır.
Hormon tedavisinin yaygın yan etkileri arasında kas-iskelet ağrısı (artraljiler), sıcak basması ve yorgunluk yer alır; ek olarak, hormon tedavileri kemik yoğunluğunda kayıp (erimesi) ve kardiyovasküler olaylarla ilişkilendirilmiştir.
Tedaviye bağlı yan etkilerin yaşanması yaşam kalitesini düşürebilir ve tedaviye uyumu azaltabilir. Bu yan etkileri yaşama riski yüksek olan hastaların belirlenmesi, bu etkilerin hafifletilmesine yönelik müdahaleler için bir fırsat sağlayabilir.
Bulgular çelişkili olsa da vücut kompozisyonu ve meme kanseri arasındaki ilişkiler iyi belgelenmiştir. Obezite, meme kanseri riskinde artışla ilişkili olsa da, obezitenin premenopozal (menopoz öncesi) kadınlarda koruyucu bir etkiye sahip olduğu ve meme kanseri riskini azalttığı görülmektedir. Bununla birlikte meme kanseri olan hastalar arasında obez olanlarda daha büyük tümörler görülür, hastalık daha hızlı ilerler ve obez olanlar hormonel tedaviye direnç gösterme eğilimindedir. Meme kanserli hastalarda vücut kompozisyonunun vücut bölümlerine (yani kas, yağ, su) göre ayrı ayrı değerlendirilmesi, potansiyel olarak daha bilgilendirici bir yaklaşım olmuştur.
Sarkopeni, artmış yaşam kaybı riski ve düşük yaşam kalitesi ile ilişkilendirilmiştir. Ayrıca kanser türlerinde kötü ilerleyiş ile ilişkilendirilmiştir. Sarkopeni, bilgisayarlı tomografi (BT) taramaları ve biyoelektrik empedans spektrometrisi (BIS) dahil olmak üzere çeşitli yöntemlerle tespit edilebilir. BIS ve BT tarama görüntüleri kas kütlesini tahmin eder ve daha sonra iskelet kası indeksini (SMI) elde etmek için hastanın boyunun metre cinsinden karesine bölünür. Düşük SMI'li hastalar sarkopenik olarak karakterize edilir.
Hormonal Tedavi ve Sarkopeni İlişkisi
Hem erken evre meme kanseri hem de metastatik meme kanseri olan hastalarda sarkopeninin sağkalımı kötüleştirdiği öngörülmüş ve sarkopeni kemoterapiyi tamamlama oranlarının düşük olmasıyla ilişkilendirilmiştir. Bununla birlikte sarkopeninin hormon tedavi toleransı üzerindeki etkisi şimdiye kadar iyi araştırılmamıştır. Bu retrospektif (geçmiş verilerin analizine dayanan) çalışma, erken evre meme kanserli kadınlarda sarkopeni ile hormon tedavisinin ciddi yan etkileri arasındaki ilişkiyi değerlendirmektedir.
Tablo 1: Çalışmaya Dahil Edilen Hastaların Özellikleri
|
Hasta sayısı |
482 |
|
Tanı Yaşı Ortanca (min-max) <65 yaş >65 yaş |
61 (29-88) 292 190 |
|
Irk: Beyaz |
432 |
|
Vücut kitle indeksi Düşük ağırlık (< 18,5 kg/m 2 ) Normal (18,5 ila < 25 kg/m 2 ) Fazla kilolu (25 ila < 30 kg/m 2 ) Obez (> 30 kg/m 2 ) |
6 (%1) 134 (%28) 189 (%39) 153 (%32) |
|
Meme kanseri evresi Evre 1 Evre 2 Evre 3 |
308 (%64) 125 (%26) 49 (%10) |
|
Ek hastalıklar ≥ 1
Hipertansiyon Diyabet Şiddetli Kalp yetmezliği Siroz Kronik böbrek hastalığı evre III KOAH Hipotiroidizm Önceki meme kanseri Önceki kanser Şiddetli osteoartrit Romatizmal eklem iltihabı Koroner arter hastalığı Periferik damar hastalığı Osteoporoz Felç |
360 (%74)
232 (%48) 70 (%15) 9 (%2) 5 (%1) 31 (%7) 30 (%6) 80 (%17) 27 (%6) 28 (%6) 89 (%18) 13 (%3) 14 (%3) 5 (%1) 115 (%24) 9 (%2) |
|
Tedavi türü (hastalar 2 veya daha fazla almış olabilir) Yumurtalık ablasyonu Aromataz inhibitörü Tamoksifen |
23 (%5) 419 (%87) 103 (%21) |
|
İskelet Kası İndeksi (SMI) Kg/m 2 Ortanca (min-maks) Sarkopeni < 6.75 |
7,14 (4,84–12,61) 169 (%35) |
|
Erken tedavi değişikliği veya sonlandırma |
61 (%13) |
|
Endokrin toksisite |
58 (%12) |
Araştırmaya katılanların %13'ü yan etkiler nedeniyle tedavi değişikliğine veya tedavinin kesilmesi yoluna gitti. Sarkopenili hastalar sarkopenisi olmayanlara göre yan etkiler nedeniyle ilaçlarını daha sık bıraktılar veya değiştirdiler.
Hormon Tedavisi Yan Etkileri
Hormon tedavisi toksisitelerini değerlendirmek için tıbbi kayıtlar gözden geçirildi. Hormon tedavisine bağlı yaygın ve şiddetli yan etkiler değerlendirildi. Bunlar artralji, yorgunluk, sıcak basması, bulantı/kusma, kemik kırığı ve kardiyovasküler olayları (akut koroner sendrom, felç, miyokard enfarktüsü ve pulmoner emboli) içeriyordu.
Sarkopeni ve hormon tedavisi toksisitesi arasındaki ilişki
- Genel olarak, hastaların %12'si hormon tedavisi ile ilişkili toksisiteler yaşadı (artralji %8, kemik kırığı %0, kardiyovasküler olaylar %0.8, yorgunluk %1, sıcak basması %3, bulantı/kusma %0).
- Sarkopenisi olanlarda sarkopenisi olmayanlara göre hormon tedavisine bağlı yan etkilerin görülme olasılığı daha yüksekti.
- Katılımcıların %13'ünde yan etkiler nedeniyle tedavi değişikliği veya tedavinin kesildiği gözlendi.
- Sarkopenili hastalar, yan etkiler nedeniyle ilaçlarını sarkopenisi olmayanlara göre daha sık bıraktılar veya değiştirdiler.
Sonuç ve Yorum
Mevcut kılavuzlar, adjuvan hormon tedavisinin 5 ila 10 yıl devam etmesini önermektedir. Bununla birlikte, yaygın yan etkilerle birlikte uzun süreli tedavi süresi, tedaviye uyumu zorlaştırabilir. Hastaların yaklaşık %50'si bu ilaçları reçete edildiği sıklıkta almadığını bildirmiştir ve yaklaşık %20'si yan etkiler nedeniyle ilk yıl endokrin tedavisini bırakmıştır. Sarkopeni hormon tedavisi toksisitesi ve intoleransı için önemli bir risk faktörü olarak belirlenmiştir.
Sarkopenili hastalarda hormon tedavisine olan toleransın düşük olmasının sebepleri sarkopenili hastaların daha fazla kırılganlığa ve metabolik işlev bozukluğuna sahip olmalarıdır. Sarkopenili hastalarda, fibrinojen, TNF-alfa, IL-6, C-reaktif protein gibi ilaçların metabolizmasını etkileyebilen, daha fazla sarkopeniye yol açan ve yan etkiler nedeniyle kanser tedavisini bozan proinflamatuar faktörlerin seviyesinin daha yüksek olduğu görülmüştür.
Yakın tarihli bir araştırma egzersizin kanserden kurtulanlar arasında sarkopeniyi iyileştirebileceğini veya tersine çevirebileceğini göstermiştir (bakınız Egzersiz, bir kanser ilacıdır!). Artraljileri ve endokrin tedavisinin diğer yan etkilerini azaltmak için sıklıkla fiziksel egzersiz önerilir. Hormon tedavisi gören hastalarda egzersizin sarkopeniyi azalttığı ve kemik yoğunluğunu ve yaşam kalitesini iyileştirdiği gösterilmiştir. Denetimli bir egzersiz programı için sarkopenili hastaları hedeflemenin hormon tedavi toksisitesini azaltıp azaltamayacağını ve tedaviye uyumu iyileştirip iyileştiremeyeceğini araştırmak ilgi çekici olacaktır.
*
Aşağıda meme kanseri çeşitlerini ve hormon pozitif meme kanserini daha iyi anlamak için infografik postermizi görebilirsiniz:
