Filgrastim (Zarzio, Tevagrastim, Fraven, Leucostim) Nedir? Nasıl Kullnılır? Yan Etkileri?

Filgrastim Nedir?

Filgrastim, nötropenik ateş denilen önemli ve hayatı tehdit edici bir kemoterapi yan etkisini önlemek veya tedavi etmek için kullanılan destekleyici tedavidir.

Subkutan (cilt altı) iğne şeklinde kullanılır. Filgrastim, kullanıma hazır enjektörün içindeki etken maddenin adıdır; piyasada Zarzio, Tevagrastim, Fraven, Leucostim isimleri ile bulunabilir.

Filgrastim Nasıl Çalışır?

• Filgrastim, kemoterapi sonrası enfeksiyon riskini azaltmak için tasarlanmıştır. "Granülosit koloni uyarıcı faktör" (G-CSF) veya büyüme faktörü adı verilen bir ilaç grubuna aittir.
• Filgrastim, kemik iliğindeki kök hücrelere bağlanarak nötrofil adı verilen beyaz kan hücrelerinin üretimini hızlandırır. Nötrofiller bağışıklık sisteminin önemli bir parçasıdır.
• Kemoterapi, hızlı büyüyen hücreleri öldürür (kanser hücreleri gibi), ancak bazen nötrofiller gibi sağlıklı hücreleri de yok edebilir.
• Bu durum, nötropeni olarak adlandırılır ve bağışıklık sisteminin zayıfladığının bir göstergesidir.
• Nötrofiller, enfeksiyonlara karşı ilk savunma hattıdır. Normal bir bağışıklık sisteminde, nötrofiller enfeksiyon bölgesinde inflamasyona (kızarıklık, şişlik, ağrı, kaşıntı) neden olur.
• Ancak kemoterapi sonrası nötrofiller öldüğü için enfeksiyon belirtileri aynı şekilde ortaya çıkmaz. Ateş, enfeksiyonun tek belirtisi olabilir.
• Eğer nötrofil sayısı çok düşükse ve ateşiniz varsa, buna "nötropenik ateş" denir ve bu tıbbi bir acil durumdur.
• Kemoterapi sonrası gelişen ateşler, derhal bir doktora bildirilmelidir veya hasta acil servise başvurmalıdır.

Tedavinin Amaçları

• Filgrastim, belirli kemoterapi rejimlerinden sonra nötrofil sayısının tehlikeli derecede düşmesini önlemek için kullanılır.
• Özellikle nötropenik ateş riski yüksek olan tedavilerde bu riskin azaltılmasına yardımcı olur, ancak tamamen önleyemeyebilir.
• Eğer filgrastim nötropenik ateşi önlemek için kullanılıyorsa, buna "profilaksi" veya "profilaktik tedavi" denir.
• Bazı durumlarda, kemoterapi dışındaki nedenlerle nötrofil sayısı düşük olan hastalara da profilaktik olarak verilebilir.
• Eğer nötropenik ateş gelişirse, hasta hastaneye yatırılır ve nötropeni tedavisi için de filgrastim kullanılır. Ayrıca hastaya, hastanede yoğun antibiyotik ve sıvı tedavisi uygulanır.
• Filgrastim ayrıca, kök hücre nakli (halk arasında "kemik iliği nakli" olarak bilinir) yapılan hastalarda da kullanılır.
• Nakil öncesinde kök hücrelerin toplanması için gerekli ekstra kök hücrelerin üretilmesini sağlar.
• Bazı nakil türlerinden en az 24 saat sonra uygulanarak kök hücrelerin tutunma (engraftment) ihtimalini artırmaya yardımcı olabilir.

Filgrastim Nasıl Uygulanır?

• Filgrastim genellikle cilt altına (subkutan enjeksiyon) evde veya klinikte enjekte edilir.
• Filgrastim, 300 mcg (30'luk) veya 480 mcg (48'lik) ilaç içeren kullanıma hazır enjektörler şeklinde temin edilir.

Eğer bu ilacı evde kendiniz enjekte edecekseniz:

• Filgrastim 2° ve 8° C arasında buzdolabında saklanmalıdır.
• Dondurmaktan kaçının ve ışıkla doğrudan temastan koruyun.
• Enjeksiyondan 30 dakika önce buzdolabından çıkararak oda sıcaklığına ulaşmasını sağlayabilirsiniz.
• Filgrastim, oda sıcaklığında 24 saatten uzun süre bırakılmamalıdır.

Enjeksiyon için uygun bölgeler:

• Üst kolların dış kısmı
• Göbek deliğinin 5 cm (2 inç) uzağına kadar olan karın bölgesi
• Uylukların üst ve dış kısmı
• Kalçaların üst dış kısmı

Filgrastim, genellikle kemoterapi bittikten yaklaşık 24 saat sonra uygulanır ve nötropenik ateşi önlemeye yardımcı olur.

Filgrastim kısa etkili bir büyüme faktörü olduğundan, doktorunuzun belirlediği süre boyunca her gün enjeksiyon yapılması gerekebilir.

Eğer bir dozu kaçırırsanız, ne zaman almanız gerektiği konusunda sağlık uzmanınıza danışın.

Filgrastim Kimler İçin Kullanılır?

• Filgrastim, genellikle tedavi edilebilir (kür edilebilir) kanserleri olan ve kemoterapi nedeniyle %20’den fazla nötropenik ateş riski bulunan hastalara verilir.
• Bağışıklık sistemi zayıf olanlar, organ fonksiyonları kötü olanlar veya daha önce düşük nötrofil sayısı ya da nötropenik ateş geçirmiş olanlar için daha düşük riskli kemoterapilerde de kullanılabilir.
• Filgrastim genellikle her kemoterapi döngüsünün sonunda tekrarlanır.

Kemoterapi Sonrası Standart Filgrastim Başlangıç Dozu

Filgrastim 5 mcg/kg cilt altına günde bir kez enjeksiyon

Kök hücre nakli (kemik iliği nakli - BMT) için kök hücre toplanacak hastalarda, doz daha yüksektir.

Otojenik kök hücre nakli öncesinde, planlanan ilk kök hücre toplama gününden en az 4 gün önce filgrastim başlanır.

Kemik iliği nakli sonrası, filgrastim genellikle kök hücre infüzyonundan en az 24 saat sonra yeniden başlatılır.

Kan ve Kemik İliği Nakli (BMT) Sonrası Standart Filgrastim Başlangıç Dozu

Filgrastim 10 mcg/kg cilt altına günde bir kez enjeksiyon

Filgrastim’in Yan Etkileri

Filgrastim kullanımı sırasında ortaya çıkabilecek bazı yan etkiler şunlardır:

• Kemik ağrısı (en yaygın yan etki)
• Kas ağrıları
• Yorgunluk ve halsizlik
• Enjeksiyon bölgesinde kızarıklık, şişlik veya ağrı
• Baş ağrısı
• Bulantı veya kusma
• Düşük kan basıncı (hipotansiyon) veya yüksek kan basıncı (hipertansiyon)
• Düşük trombosit seviyesi (trombositopeni), bu da kanama riskini artırabilir
• Dalağın büyümesi (splenomegali) ve nadiren dalak yırtılması

Nadir ancak ciddi yan etkiler:

• Alerjik reaksiyonlar (döküntü, nefes darlığı, yüz ve dudaklarda şişme)
• Şiddetli solunum problemleri (Akut Solunum Sıkıntısı Sendromu - ARDS)
• Glomerülonefrit (böbrek iltihabı)

Eğer şiddetli kemik ağrısı, nefes darlığı, ateş veya şiddetli karın ağrısı yaşarsanız, derhal sağlık uzmanınıza başvurun.

Filgrastim Kullanımında Ne Sıklıkta Takip Gerekir?

• Kan testleri (laboratuvar testleri) genellikle kemoterapi gününde yapılır.
• Eğer ateş gelişirse, doktorunuz "mutlak nötrofil sayısı" (ANC) düşük mü diye kontrol etmek için tekrar kan testleri isteyebilir.
• Eğer ANC değeri düşükse, enfeksiyon olup olmadığını anlamak için kan kültürleri veya ek testler yapılabilir.
• Nötrofiller güvenli bir seviyeye ulaşana kadar kan testleri günlük olarak kontrol edilebilir.
• Kan testleri genellikle "Tam Kan Sayımı" (Complete Blood Count - CBC) içerir, ancak doktorunuz ek testler de isteyebilir.

Kan Testi Sonuçları / Görüntüleme Tetkikleri Tedaviyi Nasıl Etkileyebilir?

Test sonuçlarına bağlı olarak doktorunuz şunları önerebilir:

• Filgrastime planlandığı gibi devam edilmesi
• Gelecekteki tedavi dozlarının azaltılması
• Yan etkiler ortadan kalkana kadar bir sonraki filgrastim dozunun ertelenmesi
• Alternatif bir tedaviye geçilmesi
• Filgrastim aldıktan sonra bazı hastalarda beyaz kan hücresi (WBC) sayısı geçici olarak 100.000/mm³’ün üzerine çıkabilir.
• Bu durum genellikle ciddi bir klinik soruna yol açmaz ve sadece kemik ağrısı ile ilişkilidir.
• WBC seviyesi, filgrastim tedavisi tamamlandıktan kısa süre sonra normale döner.