İntravenöz (IV) Uygulanan Sıvılar 1832 – Hayat Kurtaran Formül

1832'de İskoçya'nın Leith şehrindeki doktor Thomas Latta, kolera nedeniyle dehidrasyon (sıvı kaybı) yaşayan insanları kurtarmak için damar içine tuzlu çözelti (sodyum klorürle oluşturulmuş tuzlu su) enjeksiyonları yapan ilk doktorlardan biri oldu. 

Bugün, koleranın bir bakteriyel enfeksiyon olduğunu ve bu hastalığın neden olduğu ağır ishal sebebiyle milyonlarca insanın hayatını kaybettiğini bilimsel bir gerçek olarak kabul ediyoruz. Latta'nın tedavi yöntemleri, İrlandalı doktor William O'Shaughnessy tarafından, kolera hastaları için benzer tedavi yöntemleri önermek amacıyla adapte edilmiştir.

Latta'nın ilk hastası, "görünüşe göre dünyevi varoluşunun son anlarına ulaşmış" yaşlı bir kadındı. Latta, üst kolundaki büyük bir damara bir tüp yerleştirdi ve yavaşça tuzlu çözelti enjekte etti. Bir süre sonra, hasta daha rahat nefes almaya başladı ve "çabucak feri gitmiş, gözleri yavaş yavaş yeniden parlamaya başlamıştı; nabzı, bileğinden hissedilebiliyordu.” Yarım litre sıvı enjekte edildikten 30 dakika sonra, kadın "tüm rahatsızlıklardan kurtulduğunu" söyledi. Kolları ve bacakları sıcaktı. Latta, kadının iyileşme yolunda olduğunu hissetti ve bir cerrahın onunla ilgilenmesi yönünde öneride bulundu. Latta şehir dışında olduğu bir gün, kadın aniden kusmaya başladı ve beş saat içinde hayatını kaybetti. Latta, serum uygulamalarına devam edilseydi hastanın yaşayabileceğini düşünüyordu. Bu tür oldukça seyreltilmiş tuzlu enjeksiyonlar, başka hastalarda denenmeye devam edilmiş ancak başarılı olduğuna dair kesin bir sonuca ulaşılamamıştı.

Maalesef, Latta bir yıl sonra öldü ve çalışması büyük ölçüde unutuldu. Latta'nın fikirleri çoğunlukla sağlam olsa da muhtemelen steril uygulamaların eksikliği ve verilen sıvıların vücuttaki sıvı dengesinin yeniden sağlanması için yeterli olmaması nedeniyle başarıya ulaşamadı.

Bugün, intravenöz (toplardamar içine) tuzlu çözeltiler hayat kurtarıyor, kişinin kanama veya yetersiz sıvı alımı nedeniyle kaybedilen su ve tuzu vücuda tekrar veriyor, kusma ve ishal ile dehidrasyona neden olan kolera veya norovirüs enfeksiyonları gibi hastalıklarla mücadelede kullanılıyor.

Yazı Görselinin Açıklaması: Thomas Latte ve sonrasındaki geliştiriciler sayesinde intravenöz sıvılarla koleradan etkilenen insanların hayatları kurtuldu. Amerikalı illüstratör Boardman Robinson tarafından 1918’de Birinci Dünya Savaşı posteri ve o ödeme ait bir ilan.

Yazıda Geçen Tarihi Kişiler: Thomas Aitchison Latta (1790–1833), William Brooke O’Shaughnessy (1808–1889)

• Önceki konu: Anatomi Yasası 1832 – Mezar Soygunlarına Son Vermek
• Sonraki konu: Alexis Martin’in Midesinin Gözlemlenmesi 1833