Kanser Hastaları ve Aileleri İçin Yaratıcı Sanat Terapisi Uygulamaları
Kanser; hastaların ve ailelerininin psikolojik sağlıklarını da olumsuz yönde etkiliyor. Korku ve anksiyete (kaygı) başta olmak üzere, stres, depresyon, duygusal çatışmalar, çaresizlik ve travmalar yaşanabiliyor. Bu tür psikolojik durumlar kanser hastalarının bağışıklık sistemini ve tıbbi tedavi sürecini olumsuz yönde etkiliyor. Hasta yakınları ise büyük ölçüde zamanlarını hastalarla geçirdikleri için doğal olarak onlar da yakın duygusal sıkıntılar yaşıyorlar.
Pozitif Duyguları Desteklemek..
Hastalar, aileleri ve yakınları ile geliştirilen yaratıcı sanat terapi tekniklerinin düzenli uygulanması sayesinde korku ve depresyon gibi psikolojik sorunların azaldığı, yerini pozitif duyguların aldığını yapılan klinik çalışmalara göre söylemek mümkün.
Klinik Çalışmalardan Bir Örneği Beraber İnceleyelim:
Klinik Çalışmanın Amacı; Yaratıcı sanat terapisi ile müdahalenin kanser hastaları ve yakınlarına olan etkilerinin araştırılması.
Yöntem; Kanser hastaları ve yakınları ile 6 aylık bir yaratıcı sanat terapisi, farklı teknikler ile gerçekleştirildi.
Sanatı Tüketmenin, yani bir şekilde hayatımızda oluşunun bile daha iyi hissetmeye etkisi bilinen bir gerçek iken; bir de çeşitli uygulamalar üzerine çalışılmış. Birkaç çeşit yaratıcı sanatsal aktivite aileler ile beraber denenmiş ve bunların raporları tutulmuş. Katılan aile ve hastalarda; korkularının, kaygılarının ve streslerinin azaldığı ve duygu durumlarının iyileştiği gözlenmiş.
Yatak Başı Uygulama programı olarak kanser merkezleri ve kemoterapi üniteleri için geliştirilerek daha sonra uygulanmaya da koyulmuştur. Aktiviteler rahatlatıcı, basit, ve hasta yakınlarının kaygıdan ve korkudan uzak bir şekilde yaklaşabilmeleri için bu çalışmalardan yola çıkarak özel olarak tasarlanmıştır. Hastaların teşviği ile hasta yakınlarının daha çok katılımı olduğu gözlemlenen bu çalışmanın, katılımcılarda ciddi olumlu etkileri gözlemlendi. Bu çalışmalara katılanların iletişimlerine de olumlu anlamda katkısı oldu.
İlgili Konu:
"Ben Sanatçı Değilim Ki..."
Birçok hasta veya yakını bu uygulamaları yapmak için sanata kabiliyetleri olmaları gerektiğini düşünür. Halbuki öyle değildir. Hasta ve yakınlarının seansa başlamalarının ardından renkler arasında karar verirken, hangi formları kullanmalılar gibi konuları tartışmak bile hastalığın verdiği duygusal sıkıntılardan uzaklaşıp daha renkli bir konuya odaklanmalarını sağlamıştır.
Yaratıcı sanat terapi müdahalelerinin amaçları; hastaların, ailelerinin ve yakınlarının;
- Streslerini,
- Kaygılarını,
- Korkularını azaltıp,
- Pozitif duygularını artırmak.
Bunları ölçümlendirebilmenin de üzerinde durulan çalışmada; kaygı, üzüntü, depresyon, kafa karışıklığı, enerji, ağrı, ve sinirlilik duygularını 5 farklı skalada "şimdi şöyle hissediyorum" diye başlayan ayrı cümleler içerisinde değerlendirmeleri istendi. Kendi moral durumlarını böylece kendileri gözlemleyebildiler. Günde ortalama 3 dakika süren bu ölçümlendirme sayesinde hasta ve yakınları kendileri değerlendirebilmeye başladılar.
Çalışmalar sonucu bulunan: Yaratıcı sanat terapisi uygulamayı kabul eden 40 kanser hastalı ailenin kayda değer ölçüde streslerinin ve korkularının azaldığı rapor edildi, kaygılarının azaldığı ve duygu durumlarının iyileşme gösterdiği rapor edildi.
Yaratıcı sanat terapi müdahaleleriyle hastaların ailelerinin iyi hissetmeleri yani pozitif duyguları geliştirildi. Pozitif duyguların insan beynindeki etkisi genişletme ve inşaa etme teorisi (Broaden and Build Theory) ile açıklanabilir. Pozitif duygular beyni dopamin ve serotonin (mutluluk hormonları) ile doldurur. Bu sayede düşünce ve eylemler için yeni yollar açılır. Bu kimyasallar sayesinde hasta ve yakınları kendilerini daha iyi hissederlerken; düşünce-davranış dağarcığı genişler. Bunun sonucu ise; kısa-dönemli yaratıcılık, problem-çözümleme yeteneği ve dikkati artırır. Ayrıca, kanser hastalarının ve ailelerinin de kendilerini sanat aracıyla ifade ederken; kendi aralarında ve başkalarıyla olan iletişimlerinin olumlu yönde geliştiği de gözlemlenmiştir.
Yaratıcı Sanat Terapisi Herhangi Bir Şeyin Bire Bir Kopyasını Resmetmek Değildir
Hastalar ve yakınları yaratıcı sanat terapi tekniklerini ilk duyduklarında çekinebiliyor ve güzel eser yaratma kaygısına girebiliyorlar. Hatırlatmakta yarar var; yaratıcı sanat terapi yöntemleri; gözle görünen herhangi bir şeyin kopyasını resmetmek gibi sonuç odaklı bir eylem değildir. Adı üstünde; yaratıcı, özgür ve farklı malzeme araştırmalarını içeren süreç odaklı bir deneyimdir. Basit sanatsal aktivite uygulamaları ve keyifli malzemeleri renkli birer araç olarak gördüklerinde rahatlayıp kendilerini akışa bırakabiliyorlar, ancak o zaman olumlu geri bildirim almak mümkün oluyor.
1. Sandra M. Walsh, Susan Culpepper Martin, Lee A. Schmidt (2004)
Testing the Efficacy of Creative- Arts Intervention With Family Caregivers of Patients With Cancer.
Journal of Nursing Scholarship, 2004; 36:3, 214-219, Sigma Theta Tau International.
2. Wadlinger, H. A., & Isaacowitz, D. M. (2006).
Positive mood broadens visual attention to positive stimuli. Motivation and Emotion,
30(1), 87-99.