Kanser tedavi sonuçlarını iyileştirmek için 3 kritik öneri
İngiltere'nin Suffolk kentinde yıllarca çalıştıktan sonra, Dr. Liz O'Riordan, yetkin, yetenekli ve çok bilgili bir onkolojik cerrah oldu.
Geçtiğimiz ay ecancer isimli bir online bilimsel dergide yayımlanan yazısında Dr. Liz O'Riordan, "Meme kanseri hakkında bir insanın bilebileceği her şeyi bildiğimi düşünüyordum. Konsültan bir meme kanseri cerrahıydım. Hatta yüksek lisansımı onkoplastik meme cerrahisi alanında yapmıştım.” açıklamalarını yapıyor. Ve ekliyor: "Yanılmışım!"
Bu İngiliz cerrah başka şeyler daha öğrenecekti. 2015 yılında, 40 yaşında iken, o zamanlardaki ve sosyal medyadaki Liz O'Riordan (@Liz_ORiordan) ismiyle tanınan Dr. Elizabeth Louise O’Riordan'a 3. evre meme kanseri teşhisi konuldu.
Meme kanseri tanısı alması ile gelen bu yeni hayat dersi hızlı ve zor geldi ve Dr. Liz, meslektaşlarının tıp eğitiminde onlara yardımcı olması için "kanser bakımını iyileştirmek için herkesin yapabileceği üç basit şeyi" anlattı.
Liz, onkolojinin "klinik olarak etkili ve güvenli tedaviler sunmada çok iyi" olduğunu – ancak genellikle tek başına yeterli olmadığını belirtiyor.
“Sağlık hizmeti sunanların yetersiz kaldığı alan… hasta deneyimidir” diye yazıyor.
Utah eyaletinin, Murray kentinde yer alan Intermountain Healthcare'de tıbbi bir onkolog olan Mark Lewis, Liz’in makalesini okuyup, yazının eşsizliğini özetlemiştir: "Yazar, doktorların aldıkları eğitim ile hastaların bilmesi gerekenler arasındaki uçurumu araştırıyor."
Yazının şefkatle dolu oluşunu, etkileyiciliğini ve akılda kalıcılığını; İngiltere'nin Newcastle şehrinde bir palyatif bakım uzmanı ve "With the End in Mind: Dying, Death, & Wisdom" (Sonun Bilincinde Olmak: Ölüm, Ölmek ve Bilgelik) kitabının yazarı Dr. Kathryn Mannix de dahil olmak üzere, düzinelerce okuyucu doğruladı.
Kendisi (@drkathrynmannix) makale hakkında "Bir trende ağlıyor olabilirim, ama buna değdi," tweetini attı. "Her sağlık çalışanı bu yazıyı okumalı ve hakkında düşünmelidir. Yardımcı olduğumuzu umduğumuz hastaların deneyimi hakkında GERÇEKTEN ne biliyoruz?"
1 numaralı basit öneri
Dr. Liz, yazısına genç bir doktor olduğu zamanlarda hastalara kötü haber vermenin yarattığı derin endişeleri incelemekle başlıyor. “İlk defası için hiçbir şey sizi hazırlamaz” diyor. "Bu zor."
Takip eden yıllarda ise endişenin yerini verimlilik aldı.
"Meme cerrahı olarak geçirdiğim zamanın yarısından fazlası klinikte geçti ve çoğu gün birçok kadına meme kanseri olduğunu söylüyordum. Sık sık bir kadını kıracağımı, parçalarını toplayacağımı, onu bırakıp bu süreci tekrarlayacağımı hissettim. Bu rutin oldu…” diye yazıyor.
Tecrübeli birisi olarak Liz, yeteneğini şöyle özetliyor: "İnsanlara kanser olduklarını söylemede iyi olduğumu düşünüyordum."
Şimdi yanıldığının farkında: “… siz masanın diğer tarafında oluncaya kadar, kelimelerinizin ne etkiye sahip olduğuna dair hiçbir fikriniz yok.”
Liz, kendisinin sıklıkla yapmış olduğu bir hataya da değiniyor: "Tümörü küçük olan kadınlara kanseri erken yakaladığımız için 'şanslı' olduklarını söylerdim. Kimse kanser olduğu için şanslı değildir."
Kanser olduğunu öğrendiği anı hatırlıyor.
"Dünyanın dört bir yanındaki çoğu hasta gibi, uzun hastane koridorlarından geçerken çaresiz bir şekilde, kendimi çığlık atmamak, bağırmamak ve küfür etmemek için tutup, doktora görülmeyi bekleyen herkesin önünden 'utanç yürüyüşünü' yaparak geçmek zorundaydım." diyor.
Bu Liz’i "İlk Basit Şey"e götürüyor: Hastaları güvenli, doğru ve dostane bilgilere yönlendirmek.
"Sevdiklerine göz atabilecekleri faydalı kitapları, web sitelerini, forumları ve uygulamaları önerin ve hastaneden çıktıklarında henüz ihtiyacı olduklarını bilmedikleri desteği sağlayın."
Bu kulağa zahmetli geliyorsa, zahmetli değil, diyor Liz.
"Şu anki hastalarınızdan size yararlı buldukları sitelerin bir listesini vermelerini isteyin. Güvenin bana, zor kısmı zaten sizin için hallediyor" diye açıklıyor.
Liz, kanser hakkında bilgi sahibi olmak ile kanser deneyimini yaşamak arasındaki farkı vurguluyor!
Radyoterapiye (birçok hastaya atıfta bulunmasına rağmen kendisinin daha önce hiç görmediği bir süreç) ve ardından tamoksifen tabletlere ihtiyacı vardı.
"Menopozal yan etkileri incelerdim, çoğu kadının 6 ay içinde alıştığı" yazıyordu. Kimi kandırıyordum? Menopoz korkunçtu - bir gecede oluverdi." diyor Liz. Yardım için kanserli genç anneler için hazırlanan bir internet sitesine ve diğer hastalara başvurmuştu.
- İlgili konu: Zamanın durduğu an: KANSER TANISI ALMAK!
2 numaralı basit öneri
"İkinci olarak, her hasta nüks (kanser tekrarı) belirtilerinin ne olduğunu ve endişelendiklerinde ne yapacaklarını bildiğinden emin olun." diye yazıyor Liz. Bu, yine hastalara bilgi sağlamayı içerir - ilk tedavi sona erdikten sonra. Ayrıca her takipte gözden geçirilmelidir. Liz, "Pek çok hasta, kanserin yıllar sonra geri gelebileceğinin farkında değil." yorumuna değiniyor.
"Hastalar her gün hastalığın tekrarlanması endişesi ile uğraşmak zorundalar." diyor ve bilgilerin yardımcı olabileceğini ekliyor. Ayrıca, hastaları takip görüntüleme sonuçlarını beklerken sıklıkla ortaya çıkan zihinsel acı için kullanılan scanxiety (kontrol tarama kaygısı) kavramıyla tanıştırmaya inanmaktadır.
- İlgili konu: Kanserin tekrar etme korkusu ile baş etmek için 6 öneri
3 numaralı basit öneri
Kanserle yaşayan bir kişi olarak Dr. Liz, tedaviden sonraki yaşamın yıllık taramalardan ibaret olmadığını belirtiyor. Fakat bir kanser cerrahı olarak "[hastaların] hastalıklarının tekrarını azaltmak için işe geri dönmelerini, egzersiz yapmalarını ya da cinsel ilişkiye girmelerini hiç düşünmediğini" belirtiyor.
Bu 3 numaralı basit şey: Bu sorunları ele alarak, hastaları tekrar yaşamaya teşvik edin.
"Hastaların 10 yıla kadar bir süreyle aldığı ilaçların menopozal yan etkileri sebebiyle ortaya çıkan libido kaybı, vajinal kuruluk ve ağrılı cinsel ilişkiler insan ilişkilerini ve yaşamları mahvedebilir. Özellikle genç ve bekarsanız." diyor Liz.
Eski benliğinin "hastalarıyla meme kanserinden sonra cinsel ilişki hakkında hiç konuşmadığını" itiraf ediyor. "Bunun benim işim olduğunu düşünmemiştim." Şimdi, eğer mümkünse, bunun hekimin sorumluluğu olduğuna inanıyor.
- İlgili konu: Cinsellik hakkında kanser hastası ve eşinin bilmesi gereken 5 şey
"Yaşadıklarınızın, neye benzediğinizin ve gelecekte neler olabileceğinin gerçeği batmaya başladığında anksiyete, depresyon ve travma sonrası stres bozukluğu (PTSD) aylar hatta yıllar sonra ortaya çıkabilir." Liz ayrıca farkındalığı savunarak, dikkat çekiyor.
Fazladan çaba sarf edin - yorucu değil, diyor Liz. "Kanser bakımını iyileştirmek gerçekten çok kolay ve çoğu zaman küçük şeyler en büyük farkı yaratabilecek şeylerdir. Sadece uzmanlara sormanız yeterlidir."
1. Elizabeth Louise O’Riordan.
Reflections from a breast surgeon with breast cancer on how to improve cancer care.
ecancer, 12 Dec 2019
2. Three Simple Things to Improve Cancer Care - Medscape - Jan 15, 2020.