Araştırmacılar, yüksek yoğunluklu aerobik egzersizin iç organların metabolik yeniden programlanmasını tetiklediğini, besin taleplerini artırdığını ve böylece tümöre besin mevcudiyetini sınırlayarak onları metastatik yayılmaya karşı koruduğunu ortaya koydu. Yani, egzersizin glikoz tüketimini arttırdığını ve tümörün kullanabileceği enerji miktarını azalttığı keşfedildi.
Egzersiz yapmak glikoz tüketimini artırır ve kanserin yayılma riskini azaltır.
Tel Aviv Üniversitesi’nden (TAU) bilim insanlarının yaptığını güncel bir araştırmaya göre aerobik egzersiz, metastatik kanser geliştirme riskini %72 gibi önemli bir ölçüde azaltabilmektedir. Araştırmacılar, yüksek yoğunluklu aerobik egzersizin iç organların glikoz (şeker) tüketimini artırdığını ve tümörün kullanabileceği enerji miktarını azalttığını buldu.
Aerobik egzersiz, durmaksızın belli bir süre boyunca ve belli tempoda yapılarak çok miktarda oksijen tüketimi gerektiren sporlardır. Vücudu daha güçlü hale getiren bu aerobik egzersizleri, uzun süreli yapabileceğiniz düşük yoğunluklu egzersizler olarak düşünebilirsiniz.
Metastaz, kanserin köken aldığı organ dışına çıkarak diğer organlara yayılmasına denir. Metastaz yapmış kansere metastatik kanser denir. Kansere bağlı yaşam kayıplarının %90’ının nedeni metastazlardır.
Çalışma, TAU Sackler Tıp Fakültesi, Halk Sağlığı Bölümü ve Sylvan Adams Spor Enstitüsü, İnsan Genetiği ve Biyokimyası Bölümü’nden Profesör Carmit Levy ve Dr. Yftach Gepner tarafından yürütüldü. Prof. Levy, Kasım 2022’de Cancer Research dergisinin kapağında yayımlanan bu yeni araştırmanın İsrail'in en önemli yaşam kaybı nedeni olan metastatik kanserin önlenmesine yardımcı olabilecek TAU'daki farklı bölümlerden bilimsel bilgi birikimini birleştirerek çok önemli bir keşifle sonuçlandığını belirtiyor.
Prof. Carmit Levy ve Dr. Yftach Gepner:
“Daha önceki çalışmalar, fiziksel egzersizin bazı kanser türlerinin riskini %35'e kadar azalttığını göstermiştir. Egzersizin bu pozitif etkisi, kalp hastalığı ve diyabet gibi diğer durumlar üzerindeki etkisine de benzerdir. Bu çalışmada, enerjisini şekerden alan yüksek yoğunluklu aerobik egzersizin metastatik kanser riskini %72'ye kadar azaltabileceğini gösteren yeni bilgiler ekledik. Şimdiye kadar halka verilen genel mesaj 'aktif ol, sağlıklı ol' idi, şimdi ise aerobik aktivitenin en agresif ve metastatik kanser türlerinin önlenmesini nasıl en üst düzeye çıkarabileceğini açıklayabiliriz.”
Araştırma, koşu öncesi ve sonrası değerlendirilen gönüllü ve sağlıklı insanlardan elde edilen verileri, sıkı bir egzersiz rutini altında eğitilen farelerdeki hayvan modelinden elde edilen veriler ile birleştirdi. Yaklaşık 20 yıl boyunca 3.000 kişiyi izleyen epidemiyolojik (toplum gözlemine dayanan) bir çalışmadan elde edilen insan verileri, yüksek yoğunlukta düzenli aerobik aktivite bildiren katılımcılarda, fiziksel egzersiz yapmayanlara kıyasla %72 daha az metastatik kanser riski olduğunu gösterdi.
Hayvan modeli de benzer bir sonuç sergiledi ve araştırmacıların bunun altında yatan mekanizmayı belirlemesine olanak sağladı. Fiziksel egzersizden önce ve sonra ve ayrıca kanser hücreleri ekimini takiben fiziksel olarak fit hayvanlarda aerobik aktivitenin lenf nodlarında, akciğerlerde ve karaciğerde metastatik tümörlerin gelişimini önemli ölçüde azalttığı bulundu. Araştırmacılar hem insanlarda hem de deney hayvanlarında bu olumlu sonucun, egzersizle tetiklenen artan glikoz tüketimi oranıyla ilişkili olduğu hipotezini oluşturdular.
Prof. Levy: “Çalışmamız, egzersizin akciğer, karaciğer ve lenf nodları gibi genellikle metastazların geliştiği iç organlar üzerindeki etkisini araştıran ilk çalışmadır. Bu organların hücrelerini inceleyerek, yüksek yoğunluklu aerobik aktivite sırasında glikoz reseptörlerinin (hücre yüzey almaçları) sayısında bir artış bulduk – glikoz alımını artırıyor ve organları, tıpkı kaslar gibi etkili enerji tüketim makinelerine dönüştürüyor. Bunun nedeninin, organların fiziksel egzersiz sırasında büyük miktarlarda glikoz yaktığı bilinen kaslarla şeker kaynakları için rekabet etmesi gerektiği olduğunu varsayıyoruz. Sonuç olarak kanser gelişirse, glikoz üzerindeki şiddetli rekabet, metastaz için kritik olan enerjinin kullanılabilirliğini azaltır. Üstelik kişi düzenli egzersiz yaptığında bu durum kalıcı hale gelir: iç organların dokuları değişir ve kas dokusuna benzer hale gelir. Hepimiz sporun ve fiziksel egzersizin sağlığımız için iyi olduğunu biliyoruz. İç organları inceleyen çalışmamızda, egzersizin tüm vücudu değiştirdiğini, böylece kanserin yayılmadığını ve birincil tümörün de küçüldüğünü keşfettik.”
Dr. Gepner: “Sonuçlarımız, nispeten ılımlı olan yağ yakma egzersizinden farklı olarak, kanserin önlenmesine yardımcı olan şeyin, yüksek yoğunluklu bir aerobik aktivite olduğunu göstermektedir. Yağ yakmak için optimum yoğunluk aralığı, maksimum nabız hızının %65-70 fazlası ise, şeker yakımı için kısa aralıklarla da olsa %80-85 gerektirir. Örneğin, bir dakikalık bir sürat koşusu, ardından yürüyüş ve ardından yine bir sürat koşusu. Eskiden bu tür aralıklar çoğunlukla sporcuların antrenman rejimleri için tipikti, ancak bugün bunları kalp ve akciğer rehabilitasyonu gibi diğer egzersiz rutinlerinde de görüyoruz. Sonuçlarımız, sağlıklı bireylerin fitness programlarına yüksek yoğunluklu bileşenleri de dahil etmeleri gerektiğini göstermektedir.”
Sonuç olarak egzersizin kanseri nasıl önlediği tam olarak anlaşılamamıştır. Yazımızın konusu olan çalışmada, melanom modellerinden elde edilen veriler, egzersizin iç organların metabolik yeniden programlanmasını tetiklediğini, besin taleplerini artırdığını ve böylece tümöre besin mevcudiyetini sınırlayarak onları metastatik yayılmaya karşı koruduğunu ortaya koydu.
Görselin açıklaması: Aerobik egzersiz programına tabi tutulan farelerden alınan akciğer bölümlerinin immünohistokimya boyaması, şeker molekülünün yıkımında önemli bir oyuncu olan AldoA'nın (yeşil) artmış ifadesi ile gösterilen metabolik olarak düşmanca bir mikroçevreye sahip melanom metastazını (kırmızı) gösteriyor.
Araştırmacılar gelecekteki çalışmaların, doktorların doğru türde fiziksel aktivite önermek için aile geçmişine bakmanın, belirli kanserleri önlemek için kişiselleştirilmiş tıbbın mümkün kılınacağına inandıklarını belirtiyor. Eşsiz metabolik ve fizyolojik etkileri olan fiziksel egzersizin, bugüne kadarki herhangi bir ilaç veya tıbbi müdahaleden daha yüksek düzeyde kansere karşı önleme gösterdiği vurgulanmalıdır.
