Lenf nodları / bezleri, insan vücudunda potansiyel olarak zararlı olabilecek maddeleri uzaklaştırmak için bir filtre gibi çalışan, insan bağışıklık sisteminin bir parçasıdır. İnsan vücudunda yaklaşık 600 kadar lenf bezi bulunur. Koltuk altında şişmiş bir lenf bezi, enfeksiyon, doku hasarı veya başka bir hastalığın habercisi olabilir. Lenf bezi şişmesinin olası nedenleri, tipik olarak kendi kendine iyileşebilen yaygın enfeksiyonlardan lenfoma veya meme kanseri gibi daha ciddi durumlara kadar değişiklik gösterebilir.
- İlgili konu: Lenf Nodu Nedir, Nerelerde Bulunur?
Lenf bezleri neden şişer?
Kişide enfeksiyon, yaralanma veya kanser söz konusu ise lenf nodları, istenmeyen hücreleri sıvısından filtrelemeye başladığı için şişebilir. Lenf, hücrelere oksijen taşıyan ve onlardan atık ürünleri toplayan bir akışkan sıvıdır ve alternatif bir dolaşım sistemi olarak düşünülebilir. Ayrıca enfeksiyonlarla savaşmaya yardımcı olan beyaz kan hücrelerini de içerir.
Lenf bezleri, atıkları uzaklaştırmak için yoğun bir şekilde çalışmaya başladığında şişebilirler. Bu şişmeler daha çok vücudun belli yerlerinde yaygındır; boyun, koltuk altları ve kasık bölgesinde.
Şişmiş bir lenf nodu, dokunmalara hassasiyet gösterebilir veya ağrılı olabilir. Bazı vakalarda, derinin altında görünür bir şişlik olabilir, bazılarında ise daha derinlerde ve küçük olabilir ve sadece o bölgeye dokunulduğunda hissedilir.
- İlgili konu: Covid-19 aşısı sonrası PET taramada yanlış pozitif lenf düğümlerine dikkat
Viral sebepler
Çoğu virüs, lenf nodlarının şişmesine sebep olabilir;
- Varisella Zoster Virüsü (su çiçeğine sebep olan virüs)
- Measles (Kızamık)
- Mumps (Kabakulak)
- Rubella (Kızamıkçık)
- HIV
Bu virüslere bağlı gerçekleşen enfeksiyonlarda şişmiş lenf nodları, genellikle biraz kızarık ve hassastır. Ancak diğer viral durumlar, görülür bir belirtiye sahip olmayan şişmiş lenf nodlarına sebep olabilirler.
İnfluenza (Grip)
İnfluenza virüslerinin yol açtığı grip hastalığı, lenf bezlerinin şişmesine sebep olabilen bir tür solunum yolu enfeksiyonudur. Gribin belirtileri, diğer solunum solu virüslerinin yol açtığını belirtiler ile benzerlik gösterir ancak, diğer virüslere bağlı olan belirtiler daha şiddetli yaşanabilir. Ayrıca, genellikle yavaş yavaş değil birden meydana gelirler.
Gribin diğer belirtileri;
- Yorgunluk
- Boğaz ağrısı
- Öksürük
- Burun tıkanıklığı veya burun akıntısı
- Vücut ağrısı
- Ateş veya üşüme
Kusma ve diyare (ishal) de meydana gelebilecek belirtiler arasındadır, ancak daha çok çocuklarda gözlemlenir.
Kişi grip olduğunda, çevresindekiler ile temastan kaçınmalı, evde kalmalı ve dinlenmelidir. Çoğu kişi gripten herhangi bir tedavi almadan kurtulur, ancak bu durum bazen komplikasyonlara sebep olabilir. Komplikasyonlar açısından daha çok risk altında olan gruplar;
- Çocuklar
- 65 yaş üstü kişiler
- Hamileler
- Bir başka sağlık problemi olan kişiler
Bu grupta yer alan kişiler, şiddetli belirtilerden korunmak için antiviral ilaçlar kullanmak zorunda olabilirler. Her yıl grip aşısı olmak, gribe yakalanmamak için en iyi yoldur.
- İlgili konu: Kanserli hastalar grip veya zatürre aşısı yaptırabilir mi?
Enfeksiyöz mononükleoz
Mono ya da beze humması olarak da bilinen enfeksiyöz mononükleoz da viral bir enfeksiyonun sonucudur. Boyundaki ve koltuk altlarındaki lenf nodlarının şişmesine sebep olabilir. Gözlemlenen diğer belirtiler ise;
- Aşırı yorgunluk
- Ateş
- Karaciğerde veya dalakta şişlik, ya da her ikisinde
- Boğaz ağrısı
- Baş ağrısı
Enfeksiyöz mononükleoz, en son kendiliğinde geçer. Çoğu kişi 2 – 4 hafta içinde iyileşir, ancak bazı belirtiler uzun sürebilir. Dinlenme, sıvı tüketimi ve reçetesiz satılabilen ağrı kesicilerin kullanılması iyileşme dönemine yardımcı olabilir.
Bakteriyal sebepler
Bakteriyal enfeksiyonlar da lenf bezlerinin şişmesine sebep olabilir. Bu enfeksiyonların bazı örnekleri koltuk altı lenf bezlerini etkileyebilir;
Selülit, bir tür deri enfeksiyonudur. Potansiyel olarak hasarlı bir cilt bölgesine sebep olan bir yaralanmanın sonucu olarak, bakterinin deriye nüfuz etmesi ve daha derin katmanları enfekte etmesi ile meydana gelir.
Selülit, yakın çevredeki lenf bezlerinin şişmesine sebep olabilir. Örneğin, kollarda olan bir enfeksiyon, koltuk altı lenf bezlerinin şişmesine sebep olabilir. Enfeksiyon bölgesindeki selülitin yaygın belirtileri;
- Ağrı ve şişlik
- Cilt ağrısı
- Dokunulduğunda sıcak olan cilt
- Kızarıklık – koyu tenli kişilerde daha az gözlemlenebilir
- Deri sertleşmesi
- Deri altında sıvı toplanması
Ek olarak şu belirtilerle gözlemlenebilir;
- Ateş veya üşüme
- Vücut ağrısı
- Kas ve eklem ağrısı
- Kusma ve mide bulantısı
- Yorgunluk
Selilüt, antibiyotik ile tedavi edilir. Eğer enfeksiyon şiddetliyse veya tedavide damardan uygulanması gereken IV antibiyotik kullanılması gerekliyse kişi hastaneye yatırılabilir.
Lyme Hastalığı
Lyme hastalığı, insanları ısırabilen küçük kenelerin bir türü aracılığı ile meydana gelir. Lyme hastalığının erken belirtilerinden biri, kene ısırmasından sonraki 3 ila 30 gün içinde gözlemlenebilen lenf nodlarının şişmesidir.
Diğer erken belirtiler;
- Isırık yerinde boğa gözüne benzeyen dairesel bir kızarıklık
- Ateş
- Üşüme
- Eklem ve kas ağrısı
- Yorgunluk
- Baş ağrısı
Lyme hastalığı, antibiyotikler ile tedavi edilebilir. Bu belirtileri gösteren kişilerin hemen tıbbi yardıma başvurmaları gerekmektedir.
Şişmiş lenf nodlarına sebep olan diğer bakteriyal enfeksiyonlar ise;
- Klamidya
- Frengi
- Tüberküloz
Ancak bu enfeksiyonlar tipik olarak boyun ve kasık gibi vücudun diğer bölgelerindeki lenf nodlarını etkilerler. Koltuk altı lenf nodlarını daha az etkileme olasılığına sahiptirler.
Diğer Sebepler
Bakteriler ve virüsler genellikle koltuk altı lenf nodlarının şişmesinden sorumludur. Diğer olası sebepler ise;
- Romatoid artrit
- Kanser
Romatoid Artrit
Romatoid artrit (RA), lenf nodlarının şişmesine sebep olabilen bir tür otoimmün hastalıktır. Bağışıklık sistemi, eklemlere saldırmaması gereken durumda ağrıya ve ateşe sebep olan bir saldırı gerçekleştirdiğinde RA meydana gelir. 2019 yılına ait bir derlemede, RA’in, iltihaplı eklemlere yakın yerlerden sıvı boşaltma kapasitelerini azaltarak lenf nodlarını etkilediği bildirilmiştir.
RA, inflamasyonu ve ağrıyı azaltan ilaçla ile tedavi edilir. Bu sürece fizik tedavi de yardımcı olabilir. Bazı durumlarda ise etkilenen eklemlerin tedavisi için ameliyat önerilebilir.
Kanser
Bazı vakalarda şişmiş lenf nodları, kanserin bir belirtisi olabilir. Koltuk altı lenf nodlarında şişliğe sebep olan iki ana kanser türü meme kanseri ve lenfomadır. Lenfatik sistemde başlayan kanser, lenfoma olarak bilinir. Lenfomanın birkaç türü vardır;
- Hodgkin lenfoma
- non-Hodgkin lenfoma
- Çocuklarda non-Hodgkin lenfoma
- Waldenström Makroglobulinemisi
- Deri lenfoması
Şişmiş lenf nodlarına ek olarak, lenfomanın belirtileri;
- İstenmeyen kilo kaybı
- Yorgunluk hissi
- Ateş
- Gece terlemeleri
Meme kanseri gibi lenf nodlarına yayılmış olan diğer kanser türleri ise ayrıca vücudun bu bölgelerinde şişmelere sebep olabilir. Kişinin yaşı ve genel sağlık durumu kadar kanserin türü ve evresi de önerilen tedavi seçeneklerini etkileyecektir.
Ancak, lenf nodlarının şişmesinin kanserle ilişkili olmayan birçok sebebi olduğunu unutmamak gerekir.
Lenf Nodu Şişliğinde Tanı Süreci Nasıldır?
Koltuk altındaki şişmiş lenf nodlarının sebepleri tanımlanır ve en iyi tedavi seçeneği önerilir. Bu süreçte, kişinin belirtileri, sağlık geçmişi ve fizik muayene sonuçları da rol oynamaktadır. Bazı vakalarda, kan testleri, biyopsi veya tıbbi görüntüleme gibi bazı tanı testlerine de başvurulabilir.
Koltuk altı lenf bezlerindeki sorunları en iyi ve kolay tanımlayan yöntem ultrasondur (USG). Lenf bezinde ciddi bir hastalıktan şüpheleniliyorsa, girişimsel radyoloji uzmanı, ultrason eşliğinde biyopsi ile kesin tanı sürecini başlatabilir.
Süreç
Çoğu vakada koltuk altı lenf nodlarında şişme, bir – iki hafta içinde geçer. Ancak eğer bu süre uzuyor ve durum giderek kötüleşiyorsa, kişi bir uzmana görünmelidir.
Evde Bakım
Şişmiş lenf nodları ağrılı olabilir. Kişi tıbbi tedavi gördüğü sırada, evde de ağrıları azaltma adına bazı önlemler alabilir. Örneğin, ağrı olan yere ılık kompres uygulayabilir. Yine ağrıyı azaltmak adına, asetaminofen veya ibuprofen gibi reçetesiz satılabilen ağrı kesiciler kullanabilir. Ancak kişi, hangi ilacın kendisi için iyi olacağından emin değilse, bir uzmana başvurmalıdır.
Doktora Ne Zaman Başvurmalı?
Koltuk altında şişmiş lenf nodları olan herhangi biri, doktora başvurabilir. Şişmiş lenf nodları potansiyel olarak birçok sebebe sahip olabilir ve uzmanlar, Lyme hastalığı gibi acil tedavi gerektiren olasılıkları ortadan kaldırmaya yardımcı olacaktır.
Şişmiş lenf nodlarının sık sık enfeksiyonla sonuçlanmasına rağmen, şu durumlarda randevu alınması önemlidir;
- Eğer şişlik iki haftadan daha uzun bir süre devam ediyorsa ve bu süreden sonra kötüleşiyorsa
- Eğer yumru hissi sertse veya kişi dokunduğunda hareket etmiyorsa
- Birden fazla bölgedeki lenf nodlarında şişlik varsa – örneğin, hem boyun hem koltuk altı
- Şişmiş lenf nodları ağrısızsa
- Ateş, gece terlemesi ya da beklenmeyen kilo kaybı gibi diğer belirtiler varsa
Kişi eğer daha önce kanser tedavisi görmüşse ve lenf nodlarında şişme varsa, bir uzmana başvurmalıdır.
Özet
Koltuk altında şişmiş lenf nodları, grip veya mono gibi yaygın viral enfeksiyonların bir belirtisi olabilir. Ayrıca bakteriyal bir enfeksiyonun veya RA’in sonucu olarak da meydana gelebilir. Bazı vakalarda ise şişmiş lenf nodları kanser belirtisidir.
Ilık kompres ve reçetesiz satılabilen ağrı kesiciler, herhangi bir ağrıyı veya hassasiyeti rahatlatabilir. Ancak, eğer lenf nodları belli bir sebep olmadan şişmiş ise kişiler bir uzmana başvurmalıdır.
