Kötü Miras Genetik Risk, Sağlıklı Bir Yaşam Tarzına Uyum ve Kalp Damar Tıkanıklığı

Hem genetik hem de yaşam tarzı faktörleri, dünya genelinde yaşam kaybının önde gelen nedeni ve kompleks bir bozukluk olan koroner arter hastalığının önemli iki nedenidir. Koroner arterler kalbi besleyen damarlardır ve bu damarların tıkanma riskinde ailesel yatkınlığın önemi ilk kez 1938'de tanımlanmıştır.

2007 yılından beri, tüm genom ilişki analizleri (genomewide association analyses) ile, koroner arter hastalığı riskiyle bağlantılı 50'den fazla bağımsız gen bölgesi (lokus) tanımlamıştır. Bu riskli genler analiz edilerek bir hesaplama yapıldığında, kalbi besleyen koroner damarların gelecekte tıkanma ihtimali hesaplanmaya çalışılmaktadır. Önemle vurgulamak gerekir ki, kalp-damar hastalıkları için genetik testler henüz kliniklerde aktif kullanılmaya başlanmamıştır. Bu konuda etkili genetik testler kalp-damar hastalıklarıyla ilişkili genlerin büyük ölçüde tespit edilmesi ile mümkün olacaktır. Günümüzde aktif olarak kullandığımız kalp-damar hastalıkları risk hesaplaması "yaş, sistolik kan basıncı, cinsiyet ve kolesterol düzeyleri" ile yapılmaktadır.

Çok sayıda kanıt, sağlıklı bir yaşam tarzına uyan kişilerde, kardiyovasküler olay dediğimiz kalp krizi ve felç oranlarının belirgin bir şekilde daha az olduğunu göstermiştir.

Çalışmada sağlıklı yaşam tarzından kastedilen nedir?

1. Tütün ve tütün ürünü kullanmamak
2. Obez olmamak,
3. Düzenli fiziksel aktiviteye sahip olmak ve
4. Sağlıklı bir diyet ile beslenmek

Sağlıklı yaşam tarzı davranışlarının geliştirilmesi, tüm toplumda kalp-damar sağlığının iyileştirilmesi için mevcut stratejinin temelini oluşturmaktadır.

- İlgili konu: Kalp damar hastalığı nedir? Risk faktörleri nelerdir?

Aile öyküsü, koroner arter hastalıklarının ana risk faktörleri içerisinde yer almaktadır. Hatta bu konuda oldukça çarpıcı bir söz de vardır: “En kötü miras, aileden geçen kalp-damar hastalığı mirasıdır.” Yani nasıl ki bazı kanser türlerinde kalıtsallık söz konusu ise (tüm kanserlerin yaklaşık %10’u), kalp-damar hastalıkları da, maalesef anne ve babadan genetik miras olarak çocuklara geçebilmektedir.

Bununla birlikte genetik risk, sağlıklı bir yaşam tarzıyla azaltılabilir NEJM adlı saygın tıp dergisinde Kasım 2016’da bu konuda oldukça kapsamlı bir çalışmanın sonuçları yayımlanmıştır. Toplam 55685 kişinin dahil edildiği bu çalışmada ilk olarak hem genetik faktörlerin hem de sağlıklı bir yaşam biçimine uyumun, ateroskleroz olarak adlandırılan damar tıkanıklığı için birbirinden bağımsız iki risk faktörü olup olmadığı test edilmiş. Daha sonra, yüksek genetik risk taşıyan katılımcılar arasında sağlıklı bir yaşam biçiminin koroner arter hastalığı riskinde azalma ile ne derece ilgili olduğunu saptanmıştır.

Çalışmanın sonuçları:

• Yüksek genetik riske sahip kişilerde koroner olaylar % 91 daha fazla bulundu.
• Sağlık bir yaşam tarzı için yukarıda saydığımız dört özellikten en az üçüne sahip olanlarda, genetik riskten bağımsız bir şekilde, koroner olaylar belirgin bir şekilde daha azdı.
• Yüksek genetik riske sahip kişiler için sağlıklı bir yaşam tarzına sahip olmak, koroner olay riskini yarıya yakın (%46) azaltmaktadır.

Sonuç olarak, genetik ve yaşam tarzı faktörleri bağımsız olarak koroner arter hastalığına yatkınlık ile ilişkilendirilmiştir. Daha dikkat çekici olarak, değiştirilemeyen bir risk faktörü olan aile öyküsüne sahip kişilerin kalp-damar hastalığı riski, sağlıklı bir yaşam tarzı ile % 50 oranında azaltılabilir.

İlgili konu:

- Kanser, diyabet ve kalp-damar hastalıklarından sorumlu ana nedenlerin ortak olduğunu biliyor muydunuz?