Neden Ağızda Metalik Tat Alırız? Sebepleri ve Tedavisi

Ağızda metalik veya acı bir tat oluşması, tat duyusu bozukluğu sonucunda karşımıza çıkmaktadır ve kişi bir şey yemese bile hissedilebilir. Bu durum ağız tadı bozukluğu olarak da bilinir ve farklı sağlık sorunlarının belirtisi olabilir.

Tat bozukluğu, tıpta disgezi olarak adlandırılır. Ağızda acı tat ve ağızda değişik tat hissi, tat almada görevli olan tat tomurcuklarında veya ilgili sinirsel iletim yollarında meydana gelen bozukluklar sonucunda ortaya çıkabilir. Ayrıca, ağızda demir tadı veya ağızda pas tadı karaciğer sorunlarıyla ilişkili olabilir. Bunun yanı sıra, uzun süreli yorgunluk, bazı ilaç kullanımları, enfeksiyonlar ve beslenme eksiklikleri de bu duruma sebep olabilir.

Bu yazımızda, sadece ABD'de yılda 200 binden fazla kişinin doktora başvurduğu tat ve koku alma bozukluğu ile ilgili durumun nedenlerinden, olası tedavi yöntemlerinden ve evde kolaylıkla uygulanabilecek çözümlerden bahsedeceğiz.

Neden Metalik Tat Alıyorum?

Birçok farklı sağlık durumu veya çevresel etken, ağızda metalik tat alınmasına yol açabilir.

İşte bu durumun başlıca nedenleri:

Saman Nezlesi (Mevsimsel Alerjik Rinit)

Saman nezlesi, diğer adıyla mevsimsel alerjik rinit, en sık görülen alerjik hastalıklardan biridir. En yaygın semptomları arasında hapşırma, kaşıntı, sulu gözler ile tıkalı veya akıntılı burun yer alır.

Burundan genize doğru üst solunum yolu boyunca meydana gelen bir enfeksiyon veya yiyeceklerin kokusunu almada yaşanan bir problem, kişinin ağızda metalik tat, ağızda acı tat veya ağızda değişik tat hissi almasına neden olabilir. Bununla birlikte, bazı alerjik reaksiyonlar ağız tadı bozukluğu nasıl geçer? sorusunu akla getirebilir. Tat alma duyusunda değişiklik, saman nezlesi olan bireylerde ağızda tuz tadı neden olur veya ağızda acılık neden olur gibi şikayetlerle ortaya çıkabilir.

Bu nedenle, saman nezlesi belirtileri gösteren bireylerin hem solunum yollarını koruması hem de tat duyularında meydana gelebilecek değişimleri göz önünde bulundurarak erken müdahale etmesi önemlidir.

Sinüzit, Üst Solunum Yolu ve Kulak Enfeksiyonları

Sinüzit ile üst solunum yolu ve kulak enfeksiyonları (örneğin soğuk algınlığı), hem dünyada hem de ülkemizde çok sık görülen ve doktora en sık başvurulan enfeksiyonlardandır. Bu bölgelerde meydana gelen enfeksiyonlar, koku ve tat duyularında bozulmalara neden olabilir. Özellikle ağızda metalik tat, ağızda acı tat, ağızda demir tadı gibi belirtiler, sinüslerin veya kulakların enfekte olmasıyla ortaya çıkabilir.

Neden oldukları tat ve koku bozukluklarının yanı sıra baş ağrısı, ateş, burun tıkanıklığı, öksürük, sinüslerde doluluk hissi ve kulak ağrısı da bu rahatsızlıklarda sıkça görülmektedir. Ayrıca, bazı vakalarda ağızda tuz tadı neden olur veya ağızda değişik tat hissi gibi şikayetler de gözlemlenebilir.

Bu tür enfeksiyonların hızlıca tedavi edilmesi, hem tat ve koku bozukluklarının önüne geçmek hem de ağız tadı bozukluğu nasıl geçer? sorusuna yanıt bulmak açısından önemlidir.

İlaç Yan Etkileri

Reçeteli verilen birçok ilacın yaygın yan etkileri arasında tat bozuklukları ve yorgunluk bulunmaktadır. Nitekim 2019 yılında yapılan bir araştırmada, incelenen 1645 ilacın yaklaşık %17’sinde tat bozukluğu yan etkisi olduğu görülmüştür.

Örneğin, enfeksiyonlara karşı reçete edilen klaritromisin ve tinidazol gibi antibiyotikler ağızda metalik tat, ağızda acı tat ve ağızda demir tadı yan etkilerine yol açabilir. Bunun yanında, metformin, disülfiram, kaptopril, auranofin gibi bazı kronik hastalıkların tedavisinde kullanılan ilaçlar ile anemi tedavisinde verilen demir takviyeleri, ağızda acılık neden olur sorusuna neden olabilen ilaçlar arasındadır.

Bazı ilaçlar ağız tadı bozukluğu nasıl geçer? sorusunu akla getirirken, uzun süreli kullanımlar ağızda tuz tadı neden olur gibi farklı tat bozukluklarına da sebep olabilir. Eğer ilaç kullanımına bağlı olarak ağızda değişik tat hissi veya uzun süren tat kaybı yaşanıyorsa, bir doktora danışmak önemlidir.

B-12 Vitamini Eksikliği

B-12 vitamini, bağışıklık sisteminin güçlenmesinde ve sinir sisteminin doğru çalışmasında önemli bir rol oynar. Dolayısıyla B-12 vitamini eksikliği durumunda geniş bir yelpazede pek çok semptom ortaya çıkabilir. En sık karşılaşılan belirtiler arasında nefes darlığı, el ve ayaklarda uyuşma hissi, ciltte sararma ve ruh hali değişimleri bulunur.

B-12 eksikliği sonucunda kişinin oksijen taşıyan kırmızı kan hücrelerinin sayısı azalır ve bu durum sürekli yorgunluk ve halsizlik gibi belirtilerle kendini gösterebilir. Ağız tadı bozukluğu, dilde yanma hissi ve tat almada değişiklikler de B-12 eksikliğine bağlı olarak görülebilir.

İleri düzeydeki vitamin eksikliklerinde ise sinirlerin işlevlerinde bozukluklar ortaya çıkabilir ve bu da kişinin ağzında metalik tat hissetmesine, hatta ağızda acı tat veya ağızda pas tadı oluşmasına neden olabilir. Özellikle ağızda değişik tat hissi ve tat kaybı şikayetleri olan bireylerde B-12 eksikliğinin göz önünde bulundurulması önemlidir.

B-12 eksikliğinin teşhis edilmesi için kan testleri yapılması önerilir. Bu durumun tedavisinde ise B-12 takviyeleri, beslenme düzeninin değiştirilmesi ve doktor kontrolünde vitamin enjeksiyonları uygulanabilir.

(Bkz. B12 vitamini ne işe yarar, nasıl kullanılmalı, yararları, yan etkileri?)

Gebelik

Hamilelik sırasında vücutta pek çok hormonun salınım seviyesi değişir. Meydana gelen bu hormonal dalgalanmalar, anne adayının bazı kokulara ve yiyeceklere karşı hassasiyetini değiştirebilir. Baş ağrısı, baş dönmesi ve özellikle sabahları görülen mide bulantısı gibi belirtiler hamilelik sürecinde yaygın olarak gözlemlenir.

Bunların yanında, hamileliğin ilk üç ayında ağızda metalik tat hissi, ağızda acı tat, ağızda değişik tat hissi gibi tat duyusunda değişiklikler de sıkça yaşanır. Bu durum, hormonal değişimlerin tat tomurcuklarını ve koku duyusunu etkilemesi sonucu ortaya çıkar. Ayrıca, ağızda tuz tadı veya ağızda pas tadı hissi de hamilelik döneminde karşılaşılabilen yaygın durumlar arasındadır.

Bu tat değişiklikleri genellikle geçici olup, hamileliğin ilerleyen dönemlerinde hafifleyebilir. Ancak, uzun süre devam eden veya rahatsız edici hale gelen ağız tadı bozukluğu için bir doktora danışılması önerilir.

Böbrek Yetmezliği

Böbrek fonksiyonlarındaki bozukluklar, kanın yeterince temizlenememesine ve atık maddelerin kanda birikmesine neden olur. Bu durum, kişinin sürekli yorgun hissetmesine, ağızda metalik tat hissi, ağızda acı tat ve ağızda değişik tat hissi yaşamasına yol açabilir.

Buna ek olarak, vücut ağrıları, şişme (ödem), ağızda pas tadı, nefes darlığı ve tat duyusunda bozulmalar da böbrek yetmezliğinde görülebilen diğer belirtilerdir. Özellikle ağız tadı bozukluğu, böbrek fonksiyonlarının zayıflamasıyla ortaya çıkan sistemik etkilerden biridir.

Böbrek yetmezliği olan bireylerde, düzenli böbrek kontrolleri ve sağlıklı beslenme alışkanlıkları büyük önem taşır. Eğer ağızda tuz tadı neden olur? veya tat duyusunda belirgin değişiklikler hissediliyorsa, altta yatan böbrek rahatsızlıklarının değerlendirilmesi için bir doktora başvurulması gereklidir.

Merkezi Sinir Sistemi Bozuklukları

Tat tomurcuklarından alınan sinyaller, kafatası sinirleri aracılığıyla beynin tat merkezine iletilir. Merkezi sinir sisteminde meydana gelen inme, kafa travması veya Bell felci (yüz felci) gibi hasarlar sonucunda yorgunlukla birlikte tat alma duyusunda bozukluklar ortaya çıkabilir. Bunun yanı sıra baş ağrısı, görme sorunları ve salya üretiminde artış gibi semptomlar da gözlenebilir.

Bu tür bozukluklar, bireylerde ağızda tat değişikliği, ağız tadı bozukluğu, ağızda acı tat veya metalik tat hissi gibi şikayetlere neden olabilir. Özellikle ağız tat bozukluğuna ne iyi gelir? sorusu gündeme gelirken, sinir sistemine bağlı tat değişimlerinde ağız tadı nasıl düzelir? sorusu da büyük önem taşır.

Eğer bu tür belirtiler uzun süre devam ediyorsa, nörolojik muayene ve erken teşhis büyük önem taşımaktadır. Sinir sistemiyle bağlantılı tat bozukluklarında, altta yatan hastalığın tedavi edilmesi semptomların hafiflemesini sağlayabilir.

Kanser Tedavisi

Kemoterapi, radyoterapi (özellikle baş ve boyun bölgesine uygulanan) veya iki tedaviyi birden alan kanser hastalarının %86’sında tat alma duyusunda değişiklikler (örneğin ağızda metalik tat hissi, ağızda acı tat veya ağızda tat değişikliği) rapor edilmiştir. Bu tat alma bozuklukları genellikle geçicidir.

Ayrıca, yorgunluk hali de tedavi gören kanser hastalarında en sık görülen yan etkilerin başında gelir. Bu süreçte ağız tadı nasıl düzelir? veya ağız tat bozukluğuna ne iyi gelir? gibi sorular, hastalar tarafından sıkça dile getirilir.

Kanser tedavisine bağlı tat değişikliklerini en aza indirmek için beslenme düzenine dikkat edilmesi, yoğun baharatlı yiyeceklerden kaçınılması ve bol sıvı tüketiminin artırılması önerilmektedir. Eğer ağızda tat bozukluğu uzun süre devam ederse, beslenme uzmanı veya doktor kontrolünde destekleyici tedavi seçenekleri değerlendirilebilir.

- İlgili konu: Halsizlik ve yorgunluk kanserin ilk belirtisi olabilir mi?

Ağızda Metalik Tat Tanısı Nasıl Konur?

Metalik tat alma ve yorgunluk gibi şikayetleri olan kişilerin mutlaka doktora başvurması gerekir. COVID-19 pandemisi sürecinde, birçok hastanenin sağladığı tele-tıp hizmetleri veya mümkünse yüz yüze muayene seçenekleri değerlendirilebilir. Doktor muayenesi sırasında hastanın gösterdiği semptomlar ve tıbbi geçmişi detaylı olarak değerlendirilir. Elde edilen bilgiler doğrultusunda hekim, hastayı bir kulak burun boğaz (KBB) uzmanına yönlendirebilir. Şikayetlerin asıl nedenini ortaya çıkarabilmek için kan testleri ve bilgisayarlı tomografi gibi görüntüleme taramaları istenebilir.

Ağızda Metalik Tat Nasıl Tedavi Edilir?

Metalik tat şikayetinin ve beraberindeki yorgunluğun tedavisi, bu sorunlara yol açan altta yatan sebebe göre farklılık gösterir. Örneğin, kanser hastalarında ve hamilelerde görülen bu tür rahatsızlıklar zaman içinde kendiliğinden kaybolabilmektedir. Alerji, vitamin eksikliği ya da böbrek ve merkezi sinir sistemi fonksiyonlarındaki bozukluklardan kaynaklanan durumlarda ise hastalar, doktor onayıyla kullandıkları ilaçları ve beslenme şekillerini değiştirebilirler.

Evde Neler Yapabiliriz?

Aşağıda sıraladığımız basit yöntemler, ağızda oluşan metalik tat hissini hafifletmeye yardımcı olabilir:

• Turunçgil meyveleri tüketmek (özellikle portakal veya limon suyu içmek)
• Yemeklerden önce bir parça limon şekeri yemek
• Yemekleri ve içecekleri hazırlarken metalik mutfak eşyaları ile tencere kullanımından kaçınmak
• Bitki çayı içmek
• Yoğurt yemek
• Gün içerisinde yeterli miktarda su içmeye özen göstermek
• Yemeklerden önce tuzlu su veya karbonatlı su ile gargara yaparak diş ve dil temizliği yapmak

Özet

Bozulmuş tat duyusu, kişilerin yeme alışkanlıklarında değişikliklere yol açarak normalden az veya fazla yemek tüketmelerine neden olabilir. Kişi, ağzındaki tatsızlığı bastırmak için yiyeceklere gereğinden fazla tuz veya şeker ekleyebilir. Ancak bu durum, uzun vadede kalp hastalığı ve diyabet gibi daha ciddi sağlık sorunlarına yol açabilir.

Özellikle sürekli yorgunlukla birlikte ağızda metalik tat sorunu yaşayan kişilerin bu problemi kendi başlarına çözmeye çalışmaları son derece riskli olabilir. Bu nedenle, kullanılan ilaçlarda veya beslenme alışkanlıklarında herhangi bir değişiklik yapmadan önce en kısa sürede bir doktora başvurmak gerekmektedir. Böylece, rahatsızlığa yol açan neden belirlenerek en doğru tedavi uygulanabilir.