Onkoloji Nedir?

Onkoloji tümör ve kanserlerle ilgilenen bilim dalına denir. "Onko" kelimesi kitle veya tümör anlamına gelirken "-loji" herhangi bir alandaki çalışma anlamına gelir.

Tıbbi Onkoloji Nedir?

Tıbbi onkoloji, tıp doktorlarının, onkoloji üzerine ileri uzmanlık yaptıkları yan daldır. Tıbbi onkolog olmak için dahiliye uzmanlığı üzerine 3 yıl daha ihtisas yapmak gereklidir. Tıbbi onkoloji, temelde kanserin ilaçlarla tedavisi ile ilgilenir; bu ilaçlar kemoterapi, hormonal tedaviler, akıllı ilaçlar ve immünoterapilerdir. Bununla birlikte tıbbi onkologlar, tüm kanser tedavi süreci ile ilgilenirler.

Onkoloji alanında uzmanlaşan doktorlara, kanser uzmanı veya medikal / tıbbi onkolog denir. Tıbbi onkolog, kanseri tüm sürecine (kanserden korunma, kanser riski, tanı, tedavi planlaması ve uygulaması ve destek tedaviler) hakim doktordur.

Radyasyon Onkolojisi Nedir?

Radyasyon onkolojisi, tıp doktorlarının, temel tıbbi eğitim üzerine uzmanlık yaptıkları daldır. Radyasyon onkolojisi, radyoterapi kullanılarak yapılan tedavi işlemlerinin kanser hücreleri üzerindeki etkilerini araştıran tıbbi bilim dalıdır.

Jinekolojik Onkoloji Nedir?

Jinekolojik onkoloji, tıbbın, kadınlara özgü kanserlerle ilgilenen dalıdır. Tıp doktorları, kadın hastalıkları ve doğum uzmanlığı üzerine yan dal uzmanlığı yaparak jinekoonkolog olmaktadırlar. Jinekolojik kanserler; rahim, rahim ağzı (serviks), over, vulva ve vajina kanserlerini kapsar.

Cerrahi Onkoloji Nedir?

Kanser ameliyatları çoğu zaman, ilgili kanserin cerrahisinde ileri uzmanlığa sahip onkolojik cerrahlar tarafından gerçekleştirilir. Kanser ameliyatlarında onkolojik cerrah tümörü, bütünlüğünü bozmadan ve etrafında bir miktar normal doku ile çıkarır (buna temiz cerrahı sınırlar veya cerrahi sınırlar negatif denir). Bununla birlikte kansere en yakın lenf nodları da olası sıçramış kanser hücrelerini tespit etmek için çoğunlukla çıkarılmaktadır.

Pediatrik Onkoloji Nedir?

Pediatrik onkoloji, çocukluk çağı kanserleri ile ilgilenen tıp dalıdır. Çoğunlukla pediatrik hematoonkoloji adı ile anılır. En sık çocukluk çağı kanserleri lösemi, santral sinir sistemi tümörleri, lenfoma, yumuşak doku sarkomları, nöroblastom, böbrek kanseri, kemik kanseri, germ hücreli kanserler ve retinoblastomdur.

Kanser Nedir?

Vücudun her bir hücresi, büyümesini, olgunluğunu, çoğalmasını ve ölümünü kontrol eden sıkı bir şekilde düzenlenmiş bir sisteme sahiptir. Kanser, hücresel seviyede genetik hasar oluşması ve bu hasarların birikmesi sonucu vücudun bir bölümündeki hücreler kontrol dışı kalmaya başladığında başlar. Birçok kanser çeşidi vardır, ancak hücrelerin kontrol dışı kalıp anormal çoğalması tüm kanserlerin ortak özelliğidir.

Kanser Ne Kadar Yaygın?

Bugün milyonlarca insan kanser tanısına sahip veya geçmişte bu hastalığı yaşamış durumda. Dünyada 7,75 milyar insan yaşıyor ve her yıl yaklaşık 19,3 milyon yeni kanser tanısı konuluyor. Kanser dünya genelinde kalp-damar hastalıklarından sonra ikinci ölüm nedenidir (kimi ülkelerde 1. neden). Dünya geneli istatistiklerine bakıldığında kanser sıklığı artmıyor, fakat özellikle ortalama yaşam sürelerindeki artışa bağlı toplam ve yeni tanı alan kanserli birey sayısı artıyor (kanserlerin %65’inden fazlası 65 yaş üstü tanı alır).

Kanser Ne Zamandan Beri Vardır?

Bilinen en eski kanser bulgusu, 2003 yılında bulunan bir dinazor fosiline aittir; dinazorun çene kemiğinde tümör kanıtları bulunmuştur. Yani kanserin tarihi, insanlık tarihinden bile daha eskidir. İnsanlara dair en eski kanser kanıtları M.Ö. 3000’lerde eski Mısır'daki mumyalar ve antik el yazmaları arasında bulunur.

Kanserin bilinen ilk tanımı Edwin Smith Papirüs’ünde görülür. Bu papirüs, travma cerrahisini anlatan bir kitaptır. İlerlemiş meme kanserine sahip 8 vakanın koter/dağlama ile tedavisini anlatır ve yine M.Ö. 3000’li yıllara aittir. Papirüste şöyle bir ifade dikkati çeker: “Meme dokunulamayacak durumda, şiş ve kanser memenin her yanına yayılmış olduğunda hastalık iyileştirilemez.”

Onkolojide Nasıl Teşhis Konur?

En önemli tanı aracı hastanın klinik öyküsü olmaya devam etmektedir. Kansere işaret eden yaygın belirtiler arasında yorgunluk, kilo kaybı, açıklanamayan anemi (kansızlık), nedeni bilinmeyen ateş, ele gelen kitleler, yeni başlayan ve kötüleşen şikayetler gelmektedir. Onkolojide, kanser şüphesi taşıyan tümörden doku örneği alınması (biyopsi) ve bu doku örneğinin mikroskop altında incelenmesi özel bir yere sahiptir; biyopsi ve patolojik değerlendirme onkolojinin olmazsa olmazıdır.

Onkolojide Yaygın Kullanılan Diğer Teşhis Araçları;

Gastrointestinal (mide-bağırsak) sisteminin ucunda ışık ve küçük bir kamera bulunan sistemlerle incelenmesi (endoskopi işlemleri)

Onkolojide Diğer Uzmanlar

Günümüzde kanser tedavisi multidisipliner ekip işidir. Gelişmiş kanser merkezlerinde adeta bir takım gibi bütünleşmiş çalışan bir ekip bunulur.

Kanser tedavi ekibinde rol alan başlıca uzmanlar:

  • Tıbbi onkolog
  • Hematolog
  • Onkolojik cerrah
  • Nükleer tıp uzmanı
  • Radyolog ve girişimsel radyolog
  • Radyasyon onkoloğu
  • Patolog, moleküler patolog ve genetik uzmanı
  • Enfeksiyon hastalıkları uzmanı
  • Palyatif bakım uzmanı
  • Psiko-onkoloji uzmanı
  • Tamamlayıcı ve alternatif tıp uzmanı
  • Eğitim hemşireleri

Relaps ve Remisyon Kavramları

İlk tedavi tamamlandıktan sonra kanserin tekrarlaması, nüks veya relaps olarak adlandırılır. Tedaviden sonra tüm hastalık bulgularının ortadan kalkmasına ise remisyon denir. Kanser eğer tekrarlarsa bunu erken dönemde tespit etmek ve remisyondaki hastayı takip etmek, onkologların önemli görevleri arasındadır.

Gözden Kaçan Önemli Bir Kavram: Palyatif Bakım

Hem kanserin kendisinin hem tedavisinin getirebileceği yan etkilerin ve hastanın yaşam kalitesini bozan durumların hafifletilmesi için yapılan uygulamalara palyatif bakım denir. Daha önceleri sadece ileri evre (terminal dönem) hastalar için akla gelen palyatif bakım uygulamaları, günümüzde kanser tanı anından beri tedavi sürecinin bir parçası olması gerektiği kabul edilmiştir.

Kanser Taraması – Kanserde Erken Tanı Uygulamaları

150’den fazla kanser türü bulunmaktadır ve kanser türlerinin çoğu için kanser tarama testi yoktur. Fakat en sık görülen, yaşam tarzının önemli rol oynadığı ve çevresel karsinojenlerle yakın ilişkili kanser çeşitlerinde – ki bunla akciğer, meme, kolon, rahim ağzı ve rahim kanserleridir – kanser tarama testlerinin bulunması önemli bir avantajdır. Ülkemizde kanser tarama testlerinin çoğu KETEM’ler aracılığı ile ücretsiz sunulmaktadır.

Onkolojide Gelişmeler

Onkoloji şüphesiz tıbbın en fazla araştırma yapılan alanıdır. Dünya genelinde tüm klinik araştırmaların yarıdan fazlası kanser alanında gerçekleştirilmektedir. Kanser hücresi biyolojisinden moleküler hedeflere yönelik tedavilere, immünoterapilere ve optimal palyatif bakıma kadar değişen onkolojinin tüm alanlarında çok sayıda araştırma yapılmaktadır. Bu, onkolojiyi sürekli değişen ve gelişmekte olan bir alan haline getirir.