Pritikin Diyeti Nedir? Ne Amaçla Ortaya Çıkmıştır? Artıları ve Eksileri

Pritikin diyeti 1960’larda kalp rahatsızlıklarına iyi gelmesi hedeflenerek tasarlanmıştır. Sebze, tahıl ve meyve ağırlıklı, az yağlı bir diyettir. Genel olarak kalori hesabı yapmak yerine, hangi gıdaya ne kadar çok kalori düşüyor, yani genel kalori dağılımı önem kazanır. Buradaki fikir, kalori yoğun olmayan yiyecekleri seçmektir, yani kilo başına daha az kalori içerenler temel alınır. Örneğin; 1/2 kg brokoli 130 kalori iken 1/2 kg çikolatalı kurabiye 2.140 kalori gibi.

Pritikin diyetinde; %10'dan az yağ, %10 ila % 15 protein, %75 ila %80 temelde kompleks karbonhidratlar, 25 mg'dan az kolesterol ve 100 mg'dan az kolesterol içerir.

Pritikin Diyetinde ne Yeniyor?

Pritikin diyetinin kurallarında farklı gıdaların kalori yoğunluğunu listeleyen 20 sayfalık bir listesi vardır. Bu liste, sebze, meyve, fasulye ve doğal, işlenmemiş tahıllar gibi çok fazla lif ve suya sahip yiyecekler içerir.

Pritikin diyetinde kalori sayılmasına gerek yoktur, ama öğün ortalama kalori yoğunluğunu hesaplayamayı bilmeniz gerekir ki daha sonra bu ortalamayı belirli bir sayının altında tutabilesiniz.

Bu programda egzersiz yapılması, özellikle yürüyüş şiddetle tavsiye edilir.

Pritikin; tahıllar, sebzeler ve meyveler gibi tamamen işlenmemiş ve doğal karbonhidrat açısından zengin gıdalar önerir. Vegan diyetine yakın olduğu söylenir fakat başta balık olmak üzere diğer etleri de içerir.

Tercih Edilen Yiyecekler Şunlardır:

• Esmer pirinç
• Darı
• Arpa
• Yulaf
• Koyu yeşil, yapraklı sebzeler
• Soğan
• Patates
• Kabak
• Baklagiller
• Elma
• Armut
• Çilek
• Muz

Yulaf ezmesi gibi bazı işlenmiş gıdalar plana uyar. Sebzelerle yendiği sürece, makarna bile tüketilebilir.

Diğer Kurallar:

• Az miktarda yağsız et, tavuk ve az yağlı süt ürünleri yenir.
• Balık; tercihen haftada üç porsiyon somon veya omega-3 yağ asitleri bakımından zengin balıklar tüketilir.
• Kızartılmış gıdalardan ve yağlı soslardan kaçınılır.
• Günde ana üç öğün ve iki ara öğün yenir.
• Hareketli olunması önerilir.
• Tuzlu yiyeceklerden kaçınılır.
• Yapay tatlandırıcıları kullanılabilir.

Kalp-Damar Hastalıklarına İyi Gelebileceği Düşünülüyor

Pritikin programı koroner kalp hastalığı riskini azaltabilecek; düşük yağ, düşük sodyum, yüksek lifli diyet ve egzersiz önerir. Bir çalışmada kısa süreli uygulanan pritikin diyetinin metabolik sendromlu hastalarda koroner kalp hastalığı için metabolik risk faktörleri üzerine etkisi değerlendirilmiştir. Metabolik sendromu olan 67 hasta 12-15 gün süresince çalışmaya dahil olmuştur. Kısa süreli pritikin tedavisi, çoğu kalp hastalığı risk faktörünü daha iyi bir hale getirmiştir: vücut kitle indeksi % 3 düşmüş; sistolik ve diyastolik kan basıncı, serum glikoz ve düşük yoğunluklu lipoprotein kolesterol (LDL) konsantrasyonları % 10-15’e kadar azalmış, serum trigliserit konsantrasyonu yaklaşık % 36 azalmış ve hastaların % 37'si artık metabolik sendrom için Ulusal Kolesterol Eğitim Programı kriterlerini karşılamamaya başlamıştır. Bu veriler, çok az yağlı, düşük sodyum, yüksek lifli diyet ve düzenli egzersiz ile yapılan kısa tedavinin, aynı anda metabolik sendromu olan hastalarda çoklu kalp hastalığı risk faktörlerini azaltabildiğini düşündürmektedir. Bununla birlikte bu çalışma, pritikin diyetinin kronik hastalıklar üzerindeki etkisi ölçmek için hem oldukça az sayıda katılımcı barındırmaktadır hem de kısa sürelidir. Beslenme hastalık ilişkilerini inceleyen çalışmalar bu şekilde az katılımcı ile değil, binlerce sayıda kişi ile yıllarca süren çalışmadır. Bu çalışmanın sonuçlarının daha geniş çaptaki çalışmalarla doğrulanmamış olması, potansiyel faydalarına yönelik bir diğer soru işaretidir. Ayrıca piritikin diyeti, dünya genelinde en sağlıklı diyetlerin değerlendirildiği US News'in her yıl güncellenen En İyi Diyetler listesinde yer alan 40 diyetten biri değildir.

• En sağlıklı beslenme programları listesi 2018 – adı sıkça duyulan diyetler nerede?

Sonuç

• Pritikin diyeti kilo verdirebilir.
• Bu diyet çok az yağ ve düşük protein içerdiği için, genellikle açlık hissettirebilir. Ancak diyetin savunucuları bu dezavantajın, lif bakımından zengin gıdaların tok hissettirmesi ile telafi edildiğini iddia ediyor.
• Uzun sürede bu diyetin takibi zordur ve besin kısıtlaması içerir. Beslenmede oluşan dengesizlikler başka rahatsızlıkların riskini artırabilir. Uzun vadede kalsiyum seviyesinin düşmesine sebep olur.
• Azda olsa kalori hesabı gereklidir, bu da uygulamayı zorlaştırır.
• Pritikin diyeti prostat ve meme kanserlerini önlediğine dair bazı haberler duyulmuştur, ancak bunların doğuruluğuna dair yeterli veri yoktur.
• Sonuç olarak pritikin diyetini, uzun vadede uygulanabilecek, sağlıklı bir diyet olarak önermemekteyiz.
• Sağlıklı beslenme nedir?