Proton Tedavisi, Yemek Borusu Kanserinde Fotondan (Klasik Radyoterapi) Üstün

Yemek borusu (özofagus) kanseri, tedavisi karmaşık ve zorlu bir kanser türüdür ve genellikle ileri evrelerde teşhis edilir. Tanı anında hastaların yaklaşık %30-40'ı lokal ileri evrede (evre II veya III) olabilir. Bu evrelerde kanser yemek borusunun dışına yayılmış ve yakındaki lenf nodlarına sıçramış olabilir, ancak diğer organlara yayılmamıştır.

Lokal ileri evre yemek borusu kanserinin "standart tedavisi" genellikle multimodaldir, yani birden fazla tedavi yöntemini içerir. Aşağıda bu tedavi yöntemleri sıralanmıştır:

• Neoadjuvan Kemoterapi ve/veya Radyoterapi: Cerrahi öncesinde kemoterapi ve/veya radyoterapi uygulanır. Bu, tümörün boyutunu küçültmeyi ve cerrahi müdahaleyi kolaylaştırmayı amaçlar.
• Cerrahi Rezeksiyon: Tümörün tamamen veya büyük ölçüde çıkarılması için cerrahi müdahale yapılır. En sık uygulanan cerrahi yöntemler arasında özofajektomi (yemek borusunun bir kısmının veya tamamının çıkarılması) bulunur.
• Adjuvan Tedavi: Cerrahi sonrası, kalan kanser hücrelerini yok etmek veya kanserin tekrarını önlemek için kemoterapi ve/veya radyoterapi uygulanabilir.

Bununla birlikte radyoterapi yöntemleri, hastalar için yan etki riski taşır. Bu bağlamda, radyoterapinin iki ana tipi - proton terapisi ve foton terapisi - arasında bir seçim yapmak, tedavi etkinliği ve yan etkiler açısından kritik öneme sahiptir.

Proton Terapisi ve Foton Terapisi: Temel Farklar

• Foton Terapisi: X-ışınları kullanılarak kanser hücrelerine radyasyon verilir. Klasik radyoterapi denilince akla ilk olarak bu yöntem gelir.
• Proton Terapisi: Yüksek enerjili proton ışınları kullanılır. Protonlar, hedef dokuya ulaştığında enerjilerini bırakır, bu da sağlıklı dokulara zarar verme riskini azaltır.

Proton Terapisi Hangi Kanserlerde Öne Çıkıyor?

Proton terapisi, özellikle kafatasının tabanında olanlar da dahil olmak üzere beyin tümörleri, omurilik tümörleri, baş-boyun kanserleri gibi radyasyonun sağlıklı dokulara zarar verme riskinin yüksek olduğu kanser türlerinde tercih edilmektedir.

Bazı kanser türlerinde, örneğin bazı deri kanserleri ve lenfomalar gibi, proton ve foton terapileri arasında anlamlı bir fark gözlenmemiştir.

Yazımızın konusu olan meta-analiz, yemek borusu kanseri tedavisinde proton terapisinin foton terapisine göre daha etkili ve güvenli olduğunu göstermektedir. Bu, yemek borusu kanseri tedavisi için yeni bir ufuk açabilir ve tedavi seçeneklerini genişletebilir.

Çalışmanın Ana Bulguları

Araştırmacılar, yemek borusu kanseri tedavisi için proton ve/veya foton terapisi hakkında 45 çalışmayı gözden geçirmişlerdir.

• Genel olarak, foton tedavisi proton tedavisine göre daha kötü genel sağkalım ile ilişkilidir (hazard oranı [HR], 1.31; %95 CI, 1.07-1.61; I^2= 11%).
  • Hazard oranının 1.31 olması, foton tedavisi alan hastaların, proton tedavisi alan hastalara göre ölüm riskinin %31 daha yüksek olduğunu gösterir. 
  • I^2= 11%: Bu, çalışmalar arası heterojeniteyi (farklılığı) gösterir. Düşük bir I^2 değeri (%0-25 arası genellikle düşük kabul edilir), incelenen çalışmaların birbiriyle oldukça uyumlu olduğunu gösterir. Yani, bu durumda, foton tedavisinin daha kötü sonuçlar verdiği konusunda çalışmalar arasında büyük bir farklılık yoktur.
• Progresyonsuz (ilerlemesiz) sağkalım (PFS) açısından tedavi grupları arasında anlamlı bir fark yoktur (HR, 1.29; %95 CI, 0.87-1.92; I^2= 40%).

Alt Grup Analizleri

• Radikal tedavi alan hastalar arasında, foton tedavisi alanların proton tedavisi alanlara göre daha kötü genel sağkalım ve PFS'ye sahip olduğu görülmüştür.

• Neoadjuvan (cerrahi öncesi) tedavi alan hastalar arasında, foton ve proton tedavi grupları arasında genel sağkalım açısından anlamlı bir fark yoktur.

Yan Etkiler

Proton tedavisi alan hastalar, belirli yan etkilerin riskini önemli ölçüde azaltmıştır, bunlar arasında:

• Derece 2 veya daha yüksek radyasyon pnömoniti (akciğer iltihabı)
• Derece 2 veya daha yüksek perikardiyal efüzyon (akciğer zarları arasında sıvı)
• Derece 4 veya daha yüksek lenfopeni (beyaz kan hücresi düşüklüğü)

Sonuç

Araştırmacılar, proton tedavisinin yan etkileri azalttığı ve hastalık gidişatını iyileştirdiği sonucuna vardılar, ancak bu bulguların "daha fazla doğrulanması için randomize klinik denemelerde" olması gerektiğini belirttiler.

Meta-analizler ve gözlemsel çalışmalar, önemli bulgular ve eğilimler hakkında fikir verebilir, ancak bu tür çalışmaların sonuçları genellikle randomize klinik çalışmalarla (RKÇ) ile doğrulanmalıdır. RKÇ'ler, tedavi etkinliğini ve güvenliğini değerlendirmek için "altın standart" olarak kabul edilir çünkü randomizasyon (rastgele hasta seçimi), önyargıyı minimize eder ve sonuçların güvenilirliğini artırır.