Sarcoptes Scabie (uyuz hastalığı) Keşfi 1687 – Sebebi kutsal bir lanet değilmiş

İtalyan araştırmacı Giovanni Cosimo Bonomo, eczacı Diacinto Cestoni ile iş birliği yaparak, bir deri enfeksiyonu olan uyuzun nedenini keşfetti ve bunun erkek ve dişi akarların birleşmesiyle yayıldığını öne sürdü ve yumurta bırakan bir akar gözlemledi. Gözlemle beraber hastalığın kirli giysiler yoluyla insanlara ve insanlar arasında bulaştığı sonucuna vardılar. Ayrıca kükürt gibi uyuz tedavileri üzerine de spekülasyon yaptı. Dermatoloji profesörü Marcia Ramos-e-Silva şöyle yazıyor: "Çalışmaları, hemen tanınmasada, mikroskobik bir organizmanın bir hastalığın nedeni olabileceğini ilk kez gösteren, bulaşıcı hastalıkların parazitik teorisinin ilk farkına işaret ediyordu. Bonomo’nun ve Cestoni’nin keşfinin tıpta yeni bir çağ başlattığı bile şüphesiz söylenebilir."

Bonomo'nun doktor ve doğa bilimci Francesco Redi'ye yazdığı 1687 tarihli bir mektuptaki ayrıntılı açıklamasından önce mikroskobik akar Sarcoptes scabiei (çıplak gözle çok zor görülebilen uyuz paraziti) gözlemlenmesine rağmen, bu parazit uyuzun nedeni olarak görülmedi; daha ziyade hastalığın genellikle Galen'in bedensel mizahlarıyla ilgili olduğu düşünülüyordu (bkz. "Galenik Yazılar" girişi). Bonomo, "Zorlukla farkedilemeyen (deriden) çok küçük beyaz bir küre çıkardım. Bunu mikroskopla inceleyerek, beyazımsı renkli bir kaplumbağayı andıran (larvayı), sırtında biraz koyu renkli, biraz ince ve uzun tüylü, çevik hareket eden, altı ayaklı, burnunun ucunda iki küçük boynuz bulunan keskin bir kafası olan çok ufak bir canlı yaratık buldum." şeklinde yazdı.

Bonomo’nun mektubunun yayınlanmasının hemen ardından, Papa’nın başhekimi Giovanni Lancisi paraziti, uyuzun tek nedeni olarak reddetti. Bonomo, Lancisi hümoral bir köken önerdiğinde ve Kutsal Yazılara atıfta bulunduğunda tartışmadan kaçınmaya karar verdi.

Uyuz, çok kaşıntılı bir deri döküntüsü olarak kendini gösterir. Bağışıklık sistemi zayıflamış kişilerde bazen çok ciddi bir hal alabilir. Daha sonraki araştırmacılar, parazitik akarların evcil hayvanlardaki uyuz gibi diğer cilt hastalıklarının kaynağı olduğunu ve akarların bitkileri ve bal arılarını istila edebileceğini keşfettiler.

Yazı görselinin açıklaması: 1687'de küçük boyutlarından dolayı akarlar üzerinde çalışmak zordu. Bununla birlikte, bugün, ABD Tarımsal Araştırma Servisi'ndeki bilim adamları, akarları donduruyor ve gözlem için taramalı elektron mikroskobu kullanıyor. Burada, mantarlar arasında sarı bir akar olan Lorryia formosa gösterilmektedir.

Yazıda ismi geçen tarihi kişiler: Francesco Redi (1626–1697), Diacinto (or Giacinto) Cestoni (1637–1718), Giovanni Maria Lancisi (1654–1720), Giovanni Cosimo Bonomo (1663–1696)

• Önceki konu: İçimizdeki Hayvanat Bahçesi 1683 – Görünmeyeni inkar edememek: Mikrobiyota
• Sonraki konu: Yapışık İkizlerin Ayrılması 1689