Sigara Bırakma Yöntemi Olarak E-Sigara Kullanımı Mantıklı mı?
Sigara kullanımı bilindiği üzere pek çok sağlık sorununa yol açmaktadır. Önlenebilir hastalıkların ve ölümlerin önde gelen nedeni olmaya devam etmektedir. Sigaranın neden olduğu sağlık sorunlarının meydana getirdiği iş gücü kaybı ve maddi zarar ABD'li şirketler tarafından hesaplanmış ve bunun herbir kişi için binlerce dolar fazladan harcamaya yol açtığı görülmüştür. Bu sebeple en büyük ABD şirketleri, çalışanları için belirli sigara bırakma programları sunmayı hedeflemiştir. 54 şirketten katılımcıları içeren bir çalışma yapılmış ve sonuçlar gözlemlenmiştir. 6006 sigara kullanıcısı çalışan çalışmaya dahil edilmiştir ve beş çeşit sigara bırakma yöntemi denenmiştir.
Denenen Sigara Bırakma Yötemleri;
- Bilgi ve motivasyon amaçlı mesajlardan oluşan "olağan bakım" (813 kişi).
- Diğer bırakma yöntemlerine erişimi olmadan yalnızca e-sigara kullanımı (çeşitli aromalara sahip e-sigaralar) (1119 kişi).
- Herhangi bir onaylanmış Nikotin Replasman (yerine koyma) Ürünü veya vareniklin (Champix), bupropion (Wellbutrin, Zyban) gibi ilaçlar ve ayrıca e-sigaralar da dahil olmak üzere çeşitli yöntemler (1588 kişi).
- Sigarayı bırakma durumuna göre kişiye 600 dolara kadar ödeme yapılması (1198 kişi).
- Kişilerin hesaplarına hali hazırda 600 dolar yatırılması ve başarısız olunması durumunda kişinin parayı geri vermesi (1208 kişi).
Katılımcılar beş grubun birine rastgele yerleştirilmişlerdir. 54 şirket, farklı boyutlarda ve ekonominin farklı sektörlerinden seçilmiştir. Doğrulayıcı testler olarak ise idrarda kotinin düzeyi bakılmış ve Nikotin Replasman Ürünü kullananlarda kan karboksihemoglobin seviyesi denetlenmiştir. Tütün içenlerin idrarında tespit edilen ana metabolit kotinindir ve tütün alımı sonlandırıldıktan günler sonra bile idrarda kotinin tespit edilebilir. Karboksihemoglobin, kanda oksijen taşıyan hemoglobin pigmentinin karbon monoksit ile birleştiğinde oluşturduğu bileşiktir.
Saygın bilim dergisi NEJM'de (New England Journal of Medicine) yayımlanan çalışmanın sonuçlarına göre 6 aylık sigara bırakma oranları:
- olağan bakım grubunda %0,7
- ilaç ya da replasman grubunda %2,9
- e-sigara grubunda %4,8
- ödül grubunda %9,5
- geri kazanılabilir mevduat grubunda %12,7 olmuştur.
Yayımlanan bulgular geleneksel sigara bırakma yöntemlerine karşın e-sigaranın daha mı iyi olduğuna yönelik iddiaları da sorgulamaktadır. Çalışmanın başyazarı Dr. Scott Halpern’in kendi cümeleriyle ifade etmek gerekirse; "İnsanların sigara içmeyi bırakmasına yardım ediyorlar mı? Bunun cevabı açıkça hayır, konvansiyonel sigara bırakma yöntemlerine kıyasla daha iyi olduklarını kanıtlayamıyoruz."
Sonuç olarak, çalışmaya göre özetle araştırmacılar maddi teşviklerin daha etkili olduğunu söylerken e-sigara ile diğer bırakma yöntemleri arasında anlamlı bir fark olmadığını belirtmişlerdir. Bu çalışma, olumlu davranış değişiklikleri için, motivasyonun, yasaklamalardan daha etkili olabileceğini göstermesi bakımından da ilginç sonuçlara sahiptir. Şirket bazında maliyet hesaplaması yapıldığında ise iş gücü kaybı yerine, çalışanlara sigara bırakma konusunda bu tarz teşviklerin uygulanması işveren ve sigortacı açısından oldukça tasarruflu görülmüştür.
Bununla birlikte, bu çalışmada e-sigaranın sadece, normal sigarayı bırakmadaki etkisi test edilmiştir. Elektronik sigaranın sağlık etkileri ise başka bir konudur. Daha az zararlı vaadi ile pazarlanan e-sigaranın çocukluk ve erken gençlik döneminde artan kullanım yaygınlığı kaygı vermektedir. Çünkü beyin nikotinle ne kadar erken tanışırsa, bağımlılığı daha kuvvetli olmaktadır.
A Pragmatic Trial of E-Cigarettes, Incentives, and Drugs for Smoking Cessation
Scott D. Halpern, M.D., Ph.D.
June 14, 2018
N Engl J Med 2018
