Spirometre 1846 – Solunum Yolu Hastalıklarına Açılan Bir Kapı

Modern meditasyoncuların çokça kullandığı eski bir Sanskrit atasözü vardır: "Nefes hayattır ve iyi nefes alırsanız dünyada uzun yaşarsınız." 

Benzer şekilde, bilim insanları insan sağlığını değerlendirmek için solunumu ve akciğer kapasitesini ölçmekle uzun süredir ilgilenmektedirler. 1846 yılında, tüberkülozla ilgilenen İngiliz cerrah John Hutchinson, 2000'den fazla kişinin akciğer kapasitesi üzerine bir makale yayınladı ve tamamen hava ile dolmuş akciğerlerden zorla çıkartılan hava hacminin, erken ölüm riskinin bir işaretçisi olduğu sonucuna vardı (birçok modern çalışmada doğrulanan bir bulgu). Ayrıca, akciğer kapasitesinin yetişkinlerde genel olarak yaşla birlikte azaldığını buldu.

Hutchinson ölçüm yapmak için bir tüpün içine, tüpe üflenen havayı yakalayan suya batırılmış kalibre edilmiş çan şeklinde bir cisim koyarak spirometreyi icat etti. Güreşçilerden cücelere, cesetlere kadar geniş bir yelpazede denekler kullandı. Cesetlerin akciğerlerine mümkün olduğunca fazla hava girişi sağlamaya çalıştı ve akciğerlerden göğsün elastik geri dönüşü sırasında çıkarılan havanın hacmini ölçtü.

Bugün, doktorlar Hutchinson'ın spirometrelerinin modern versiyonlarını kullanarak akciğer fonksiyonunu ölçerler ve derin bir nefes aldıktan sonra mümkün olan en sert şekilde nefes vererek çıkarılabilecek en yüksek hava hacmini ve hızını test ederler. Zamanla nefes çıkışı hacminin grafiksel dökümü (örneğin, altı saniyelik bir süre için zorlanmış nefes verimi), şu gibi durumları değerlendirmek için kullanılır;

• Akciğer kanseri
• Kalp krizi
• KOAH (hava yollarının daralması sonucu, örneğin kronik bronşit ve amfizem nedeniyle oluşan kronik obstrüktif akciğer hastalığı)
• Astım
• Kistik fibrozis (hava yollarının mukus tıkanıklığından kaynaklı tıkanması) 
• Pulmoner fibroz (akciğerlerde aşırı fibroz bağ dokusu oluşumu)

Hutchinson, insan akciğer kapasitesini inceleyen ilk kişi değildi, ancak yeni cihazıyla yaptığı binlerce klinik ölçüm, onu spirometrenin mucidi olarak kabul edilmesine sebep olmuştur.

Spirometre (Solunum Fonksiyon Testi) Sonuçları Nasıl Yorumlanır?

Spirometre testi, akciğer fonksiyonlarını değerlendirmek için kullanılan bir tıbbi testtir. Bu test, kişinin maksimum solunum kapasitesini, soluk alıp verme hızını ve diğer solunum parametrelerini ölçer. Spirometre testi sonuçları, bir dizi ölçüm değerine dayanarak yorumlanır. İşte spirometre testi sonuçlarının genel olarak nasıl yorumlanabileceği:

1. Tidal Hacim (VT): Bu, normal bir solunumda akciğerlere giren ve çıkan havanın hacmini temsil eder. Normal bir tidal hacim genellikle 500-800 ml arasındadır. Daha düşük bir değer, akciğerlerde havanın yeterince değiştirilemediğini veya sınırlı bir solunum fonksiyonu olduğunu gösterebilir.
2. Ekspiratuvar Zorluğu Gösteren İlk Saniye (FEV1): Bu, maksimum solunum sonrası ilk saniyede ekspiratuvar olarak çıkan havanın hacmini ifade eder. Genellikle birinci saniye sonunda çıkan hava miktarı, akciğerlerin hava çıkış kapasitesini yansıtır. Normalde, FEV1, zemin değerine göre en az %70-80'i olmalıdır. Daha düşük bir değer, akciğerlerde hava akışının kısıtlandığı veya obstrüksiyon olduğu anlamına gelebilir.
3. Zemin Değer (FVC): Bu, maksimum nefes alma ve maksimum nefes verme arasındaki farkı temsil eder. Normalde, zemin değeri, yaş, cinsiyet ve boyuta bağlı olarak değişir. FVC değeri, akciğerlerin toplam kapasitesini yansıtır. Daha düşük bir FVC değeri, akciğerlerde kısıtlama veya sınırlı hava alışverişi olduğunu gösterebilir.
4. İkinci Saniyedeki Ekspiratuvar Zorluğu Gösteren Hacim (FEV2): Bu, maksimum solunum sonrası ikinci saniyede ekspiratuvar olarak çıkan havanın hacmini ifade eder. FEV2, akciğerlerin hava çıkış hızını ve genellikle FEV1 ile karşılaştırılarak yorumlanır. FEV1/FVC oranı, obstrüktif solunum bozukluklarının değerlendirilmesinde kullanılır.

Spirometre testi sonuçlarını yorumlamak için genellikle bir solunum uzmanı veya pulmonolog tarafından değerlendirme yapılır. Kişinin yaşına, cinsiyetine, boyuna ve diğer sağlık faktörlerine bağlı olarak normal değerler değişebilir.

Yazı Görselinin Açıklaması: Spirometrenin kullanımı gösteren bir çizim

Yazıda Geçen Tarihi Kişiler: John Hutchinson (1811–1861)

• Önceki konu: Panum ve Faroe Adalarındaki Kızamık 1846 – Epidemiyolojinin İlk Tohumları
• Sonraki konu: Amerikan Tıp Derneği 1847 – Beraberinde Gelen Düzen