Uyku Hastalığının Nedeni 1902 – Tsetse Sineği

Gazeteci Melody Peterson, uyku hastalığını, "adından daha ölümcül ve korkunç bir hastalık" olarak tanımlamaktadır. 

"Sarımsı kahverengi sinekler, ölümcül parazitleri, insan kurbanlarına enjekte ederler. Parazitler çoğaldıkça, insan konakları deliriyormuş gibi görünür. Kurbanların kafaları karışır, tökezler ve kekelerler.”

Afrika tripanosomiyazis olarak da bilinen uyku hastalığı, tsetse sineği tarafından ısırılan konakçının kanında yaşayan bir kamçılı protozoan olan Trypanosoma brucei parazitiyle bulaşır. Hastalık Afrika'nın bazı bölgelerinde endemiktir. Hastalığın ilk aşamasında;

• Kişi ateş ve eklem ağrısı yaşar. 
• Parazitler kan dolaşımı ve lenfatik sistemini istila ederek lenf nodlarının şişmesine neden olur. 
• Parazit beyne girdiğinde kurbanın uykuları düzensiz hale gelir.
• Mesane kontrolünü kaybeder.
• Uyanması zorlaşır ve hayatını kaybeder.

Trypanosoma brucei, iki alt türe ayrılır: Trypanosoma brucei gambiense (TBG) ve Trypanosoma brucei rhodesiense (TBR) 

• TBG, Orta ve Batı Afrika'nın geniş bir bölgesinde yaygındır ve daha yavaş gelişen, daha kronik bir hastalık formudur. 
• TBR, Doğu ve Güney Afrika'da daha yaygındır ve çeşitli memelileri enfekte etme olasılığı daha yüksektir. TBR daha agresif bir parazittir ve uyku hastalığının tüm evrelerinin hızla gelişmesine neden olur ve eğer kurban hızlı bir şekilde tedavi edilmezse, genellikle bir yıl içinde yaşamını yitirir.

1901 yılında, Uganda'da uyku hastalığı patlak verdiğinde 250.000'den fazla insan hayatını kaybetti. 

1902 yılında, İskoç Mikrobiyolog David Bruce, neden olan ajanı (kamçılı) ve taşıyıcı (sinek) kesin olarak tanımlayan ilk kişilerden biri oldu. Birkaç yıl sonra, Alman bilim insanı Paul Ehrlich ve Japon Doktor Kiyoshi Shiga atoksil adlı arsenik içeren bir tedavi geliştirdiler. Ancak  tedavi hastaların kör olmasına neden olabiliyordu. 

Bugün, tedaviler hastalık evresine ve parazit formuna bağlı olarak pentamidin, suramin, melarsoprol ve/veya eflornitin içerebilmektedir.

Görsel: Trypanosoma brucei gambiense parazitinin mikroskop altındaki görüntüsü 

Yazıda Geçen Tarihi Kişiler: Paul Ehrlich (1854–1915), David Bruce (1855–1931), Kiyoshi Shiga (1871–1957)

• Önceki konu: Kalıtsal Metabolik Hastalıklar 1902 – Genetik Bozukluklar
• Sonraki konu: Vasküler Cerrahi 1902 – Damarların Başarılı Dikimi