B3 vitamini nikotinamid ve kanser

B3 vitamini niasin, nikotinik asit ve nikotinamid adları ile de anılır. Niasin (niacin) adı, “nicotinic acid vitamin” tamlamasından gelir. B3 vitamini vücutta nikotinamid şeklinde bulunur ve nikotinamid, B3 vitamininin suda çözünebilir bir izotipidir. Et, süt ürünleri, baklagiller, çekirdekler, tohumlar, yeşil yapraklı sebzeler, maya, kahve ve çayda doğal olarak bulunur. Dermatolojide krem içindeki maddelerden biri olarak yaygın olarak kullanılır. Melanom dışı deri kanserine karşı kullanılan yeni bir ajan olarak ilgi çekmektedir.

B3 vitamini nedir?

B3 vitamini (nikotinik asit), piridin adlı bileşiğin türevidir. Kimyasal olarak nikotin ile yakınlığı olmakla birlikte fizyolojik etkilerinin nikotin ile benzerliği yoktur. Suda çözünen beyaz-kristal bir tozdur. Isıya ve ışığa dayanıklıdır ve en dayanıklı vitamin sayılabilir. Sentezi kolaydır.

B3 vitamininin görevi: Nikotinamid, hücrelerin oksijeni kullanabilmesi için gerekli solunum enzimlerinin işlemesini sağlar. DNA tamir mekanizmaları için gerekli olan koenzimlere dönüştürülür.

B3 vitamini eksikliğinde deride ve mide-bağırsak (gastrointestinal) sisteminde hastalıklar oluşabilir. Bunların en bilineni pellegra (kaba deri) adı verilen bir cilt rahatsızlığıdır. Bu hastalık günümüzde fakir ve tek tip beslenen bazı toplumlar dışında görülmemektedir. Eksikliğinde oluşan sorunların tam mekanizması aydınlatılmış değildir.

B3 vitamini ve melanom dışı cilt kanserleri

İnsanlar üzerinde yapılan bazı çalışmalarda, oral (ağızdan alınan) B3 vitamininin iyi huylu fakat kanserleşme potansiyeli olan aktinik keratoz isimli cilt lezyonu ve melanom dışı cilt kanserlerindeki etkileri değerlendirdi.

Aktinik keratoz, uzun süreli kontrolsüz güneşe ve dolayısı ile güneşin ultraviyole (UV) ışınlarına maruz kalmaya bağlı olarak en çok güneş gören bölgelerde görülen deride anormal hücre gelişimini yansıtan cilt lezyonlarıdır. En sık yüzeyi pürtüklü, bazen de pullu yama şeklinde görülürler. Aktinik keratozların düşük oranda deri kanserine dönüşme riski vardır.

Yapılan faz-2 bir klinik çalışmada en az 4 aktinik keratoza sahip 88 kişiye günde 1 veya 2 kez 500 mg B3 vitamini ya da plasebo içirildi. 4 aylık takip sonucunda aktinik keratoz sayısında plasebo alanlara göre % 35’e varan azalma görüldü.

Cilt kanserleri melanom ve melanom olmayan cilt kanserleri olmak üzere 2 sınıfta incelenir. Melanomlar tüm cilt kanserlerinin %5’ten daha azını oluşturmakla birlikte agresif (hızlı büyüme ve yayılma) özelliği gösterir. Melanom dışı cilt kanserleri bazal hücreli karsinom ve yassı (skuamöz) hücreli karsinom olmak üzere iki ana türü vardır.

Daha büyük bir faz 3 klinik çalışma nikotinamidin yeni aktinik keratoz ve melanom dışı deri kanserlerini azalttığını gösterdi. 5 yıl takibin olduğu bu klinik deneyde, en az 2 melanom dışı cilt kanserine sahip 386 hastaya günde iki kez 500 mg nikotinamid ya da plasebo 1 yıl süresince verilmişti. Bu çalışmada nikotinamid kullanımı plasebo ile karşılaştırıldığında, yeni melanom dışı deri kanseri oluşma riskinde 1 yılda % 23'lük bir azalma görüldü (bazal hücreli karsinomlarda % 20'lik, skuamöz hücreli karsinomlarda % 30'luk bir azalma).

Sonuç

Klinik çalışmaların sonuçları, oral nikotinamidin aktinik keratozların ve yüksek riskli hastalarda yeni melanom dışı cilt kanserleri sayısını ve gelişim oranlarını azaltabileceğini göstermektedir. Bu haliyle B3 vitamini sadece melanom dışı cilt kanserleri için kemopreventif bir ajan olarak düşünülebilir. Bununla birlikte nikotinamid genelde iyi tolere edilirken, yüksek dozlar bulantı ve kusmaya neden olabilen bir vitamindir. Bu çalışmadan yola çıkarak genel vitamin kullanımına bir atıf yapılmamalı ve gerek kanserli hastalarda tedavi amaçlı gerekse kanserden korunma amaçlı vitamin kullanımı hekim önerisi olmadan özendirilmemelidir.

İLGİLİ KONULAR

Cilt kanserleri nelerdir? Nedenleri ve risk faktörleri

B vitamini - kısaca - hangi besinlerde bulunur, faydaları ve eksikliği?

Yüksek dozda B6 ve B12 vitamini akciğer kanseri riskini artırıyor

B12 vitamini ne işe yarar, nasıl kullanılmalı, yararları, yan etkileri?