Bell Megendie Yasası 1811 – İki Biliminsanı, Tek Yasa

Nöroanatomist Marian Diamond beyini tanımlarken şöyle yazıyor: "Beyin, yüz milyar ışık yılı genişliğinde bir evreni kavrayabilen üç poundluk (1,36 kilogram) bir kütledir.”

İnsanlarda beyin, omurilik ve sinirlerle birlikte sinir sistemi oluşturur. Duyusal nöronlar (sinir hücreleri), örneğin bir cilde dokunulması gibi çeşitli uyarıcılar tarafından aktive edilir. Motor nöronlar, sinir sistemini kaslara bağlar ve kas hareketlerini tetiklemede kullanılır.

Bilimsel ve Etik Tarihi Bir Çekişme

Tıp tarihindeki önemli kanunlardan biri olan Bell-Magendie Kanunu, duyusal sinirlerin omuriliğe dorsaldan (omuriliğin arkasından) girdiğini belirtir. Öte yandan, motor nöronlar ventral olarak omurilikten çıkarlar (ön taraftan). İskoç anatomist Charles Bell'in kapalı kapılar arkasında dolaşan Idea of a New Anatomy of the Brain (1811) adlı kitabı, ventral omurilik sinirlerinin motor fonksiyonları üzerine deneysel çalışmalara referans içermektedir. Klinik nörolojinin temellerinden biri olarak kabul edilmesine rağmen, dorsal sinirlerin duyusal fonksiyonlarını kesin olarak ortaya koymamıştır. 

1822'de Bell'den bağımsız olarak çalışan Fransız fizyolog François Magendie, ventral kökün motor fonksiyonlarla ilişkili olduğunu ve dorsal kökün duyusal olduğunu keşfetmiştir. Memeli canlılar üzerinde yaptığı deneyler ve anatomik incelemelerle belirli sinirleri sistematik olarak yok ederek felç ya da hissizlik elde edebildiğini gösterdi. Kanunu aslında kimin keşfettiği konusunda Magendie ve Bell arasında ciddi tartışmalar olsa da bugün kanun iki bilim insanın da ismiyle anılmaktadır.

Hayvan Deneylerine Düzenleme

Magendie'nin halka açık hayvan deneyleri, İngiltere'de hayvan istismarını yasaklayan bir yasa tasarısının tanıtılmasına neden oldu. Yaşanan bir olayda, Magendie, kulakları ve ayaklarından çivilenmiş bir canlı tazıya yüzünün yarısını keserek diseksiyon yaptı. Köpek, ertesi gün daha fazla kesim yapılmak üzere canlı bırakıldı. Tıbbi araştırmalarda hayvanların kullanımını savunan doktorlar dahi, Magendie'nin hayvanlar konusunda çok umursamaz ve vicdansız bir tutum izlediğini düşünüyordu.

Bell ve Magendie arasındaki çekişme, aynı zamanda etik bir boyut da taşımaktadır. Magendie, hayvan deneylerinde sıkça eleştirilmiştir ve bazı durumlarda, deneylerinde hayvanlara gereksiz acı ve işkence uyguladığı iddia edilmiştir. Bell ise, Magendie'nin bu konudaki tutumunu eleştirmiştir. Bu durum, tıp tarihi açısından önemli bir dönüm noktasıdır çünkü hayvanlar üzerinde yapılan deneyler ve etik konuların önemi, bu tartışmalarla birlikte daha fazla gündeme gelmiştir.

Yazı Görselinin Açıklaması: Omurganın arkadan görüntüsü ve yeşille renkle gösterilmiş olan sinirler. Duyusal sinirler, omuriliğe (turuncu renk ile gösterilmiş) kişinin sırtına yakın omuriliğin arkasından girer. Motor nöronlar kişinin karın tarafına doğru yani omuriliğin önünden çıkar.

Yazıda Geçen Tarihi Kişiler: Sir Charles Bell (1774–1842), François Magendie (1783–1855)

• Önceki konu: Beyinciğin Fonksiyonu 1809 – Küçük Beyin Serebellum
• Sonraki konu: Kar Anestezisi 1812 – Ağrıyı Hafifletmek