Bir kan biyobelirteci olan CA-125 (kanser antijeni 125), çeşitli hastalıklara işaret eden kan dolaşımındaki bir proteindir. Bunlar, over (kadın yumurtalık) kanseri gibi belirli kanser türlerini ve endometriozis gibi bazı iyi huylu koşulları içermektedir. CA-125 testi ayrıca, doktorlar tarafından over ve rahim kanseri için tedavinin etkinliğini izlemek amacıyla da kullanılmaktadır.

CA-125 seviyesi yüksekliği, kanser dışı durumlarda da sıktır. Örneğin endometriozis, divertikülit ve hamilelik gibi diğer durumları gösterebilmektedir. Bu nedenle bir kanser taraması olarak kullanılamaz ve kullanılmamalıdır.

CA-125 Testi Nedir – Ne İçin Kullanılır?

CA-125 testi, doktorların over ve rahim kanseri dahil, belli jinekolojik hastalıkları "takip" etmek için kullandığı bir kan testidir. Bununla birlikte "hastalık tarama" aracı olarak çoğu zaman yanlış yönlendiricidir ve kullanışlı değildir.

Hangi Hücreler CA-125 Üretir?

Epitel / döşeyici / astar hücreler, yüzeylerinde CA-125 adlı bir protein üretir. CA-125'i en yoğun üreten hücreler periton (karın zarı), endometrium (rahim iç zarı), fallob tüpler ve over kist hücreleridir.

CA-125, over ve rahim kanserli hastaların takibinde/tedaviye verdikleri yanıtı ölçmede kullanıldığı için bir tümör markırı (biyobelirteç) sınıfında değerlendirilir.

Over Kanserinde CA-125 Yüksekliği

Önemli bir bilgi olarak, tüm over kanserli hastalarda CA-125 yükselmez! İleri evre over kanseri olan kişilerin %80'inden fazlası ve erken evre over kanserleri olanların %50'si yüksek CA-125 seviyelerine sahiptir. Endometriozis veya rahim fibroidleri gibi kanserli olmayan durumlarda da CA-125 seviyelerinde yükselmeler olabilir.

Doktorlar, bir hastanın over kanseri olduğundan şüphelenirlerse, yardımcı tanı aracı olarak CA-125 testine başvurabilir. Test sonucu, tanı konmasına yardımcı olacaktır. Bununla birlikte, toplumda kadınları over kanseri yönünden tarama amaçlı olarak CA-125 testi bakılması önerilmemektedir.

Over kanseri tedavisinde CA-125 testi, doktorların tedavinin ne kadar iyi çalıştığını izlemesine yardımcı olabilir. Eğer tanı anında CA-125 yüksek saptanırsa, takipte anlamlı bir biyobelirteç olarak kullanılabilir: CA-125 seviyesinin düşmesi tedavinin işe yaradığını gösterirken, CA-125 seviyelerinin aynı kalması veya artması başka bir tedaviye ihtiyaç olduğunu göstermektedir.

Ayrıca doktorlar, over kanserinin nüks (tekrar) edip etmediğini belirlemek için de CA-125 testini diğer testlerle birlikte kullanabilir. Kanserli bir hastanın takibinde CA-125 değeri, %20'den fazla yükselmişse, bu fark anlamlı kabul edilip araştırılması gerekebilir.

İlgili konu: İleri Evre Over Kanseri Tedavisinde Gelinen Son Nokta

CA-125 Yüksekliğinin Diğer En Yaygın Nedenleri Nelerdir?

Menstrüasyon (adet görme), CA-125 seviyelerinin yükselmesine neden olabilir, bu nedenle menstrüasyon sırasında CA-125 testi yaptırmaktan kaçınılmalıdır. CA-125 seviyeleri, pelvik bölgede iltihaplanma olduğunda da genel olarak normalden daha yüksek çıkacaktır.

CA-125 seviyelerinin yükselmesine neden olabilecek ve kanserli olmayan koşullar ve faktörler şunlardır:

  • Hamileliğin ilk üç ayı ve doğum sonrası dönem
  • Rahim fibroidleri (veya miyom, rahimde büyüyen kanserli olamayan tümörler)
  • Endometriozis (rahim içindeki endometrium tabakasının rahmin dışındaki başka bir bölgede büyümesi)
  • Kanserli olmayan yumurtalık kistleri
  • Pelvik inflamatuar hastalık
  • Divertikülit (sindirim sisteminin iç yüzeyinde oluşabilen küçük ve şişkin keseler)
  • Karaciğer sirozu

CA-125 seviyelerinde artışa neden olabilecek over kanseri dışındaki kanserler şunları içerir:

  • Rahim
  • Fallop tüpü
  • Kolorektal
  • Meme
  • Pankreas
  • Karın
  • Akciğer

Kimler CA-125 Testi Yaptırabilir?

Over kanserine dair belirtileri olan veya over kanseri tedavisi gören kişilere CA-125 testi yapılabilir.

2021 yılında yayımlanan bir araştırmasına göre CA-125 testi, düşük duyarlılık nedeniyle maalesef erken evre yumurtalık kanseri tanısına yardımcı olmuyor. Ayrıca sonuçlar, menopoz öncesi kişilerde over kanserine daha az spesifiktir, yani birçok başka hastalık sebebi ile CA-125 yükselebilir ve bu da testin menopoz sonrası kişiler için daha faydalı olduğu anlamına gelir.

Yumurtalık Kanseri Araştırma Birliği'ne (YKAB) göre, CA-125 testi, menopoz sonrası ve pelvik kitlesi olan kişileri test etmek için kullanışlıdır. Kanada Kanser Derneği ise erken evre yumurtalık kanseri olan kişilerde CA-125 düzeylerinin normal olabilmesinden dolayı, CA-125 testinin yumurtalık kanseri taraması için önerilen bir test olmadığını belirtmektedir. Ayrıca, bazı durumlarda yüksek CA-125 seviyeleri iyi huylu koşulları da işaret ediyor olabilmektedir.

Amerika Birleşik Devletleri Önleyici Hizmetler Görev Gücü de yanlış pozitiflik riski de dahil olmak üzere, taramanın olumsuz yönlerinin, faydalarından daha ağır bastığını kabul etmekte ve "CA-125 ile yumurtalık kanseri taramasının yumurtalık kanserine bağlı yaşam kaybı oranını azaltmadığı" sonucuna varmaktadır.

CA-125 Testi Nasıl Yapılır? Ne Kadar Sürer?

CA-125 testi bir kan testidir; bu amaçla genellikle koldaki toplardamardan kan örneği alınır ve numune, biyokimya laboratuvarında hormon cihazında analiz edilir. Numune incelendikten sonra sonuçlar, doktor tarafından yorumlanır.

CA-125 testinin sonuç verme süresi kan laboratuvara ulaştıktan sonra ortalama 60 dakikadır. Sabahtan laboratuvara ulaşan kanların hormon analiz sonuçları, birçok hastanede 14:00 gibi ilgili hekimlere ulaşmış olur; yani toplam yaklaşık 4 saatte. Aile hekimliği merkezlerinde bu süre 24 saati bulabilir.

CA-125 testi için herhangi bir hazırlık gerekli değildir. Yeme – içme sınırlaması veya yasaklama yoktur. Test sonrası da kişilerin yaşamını etkilememektedir.

CA-125 Testinin Normal Değeri Nedir? Sonuçları Ne Anlama Gelir?

Normal CA-125 seviyesi, mililitrede 0 – 35 birimdir (U/ml). Doktorlar, 35 U/ml'nin üzerindeki herhangi bir seviyeyi yüksek CA-125 seviyesi olarak kabul etmektedir.

Yüksek CA-125 seviyeleri genellikle kanserli olmayan bir durumun işaretidir. Ancak, yüksek CA-125 seviyeleri bazen yumurtalık, endometriyal veya fallop tüpü kanseri gibi bir kanser türünü de gösterebilir. Anormal derece yüksek CA-125 seviyesi olmadan da yumurtalık kanserinin varlığı söz konusu olabilmektedir. Endometrium kanseri olan kişilerde çok yüksek CA-125 seviyeleri kanserin rahim dışına yayıldığını gösterebilmektedir.

Ayrıca CA-125 seviyelerine bakılarak kanser tedavisinin ne kadar işe yaradığı da değerlendirilebilir. CA-125 seviyelerinin düşürülmesi tedavinin işe yaradığını ifade etmektedir. Bu durum normal CA-125 seviyeleri ile karşılaştırılarak değerlendirilmektedir.

Tanı almış bir kanser hastası iseniz, örneğin bir over kanseri hastası, ana tedavi sonrası CA-125'in gördüğü en düşük değer, sizin "bazal değeriniz" olur. Sizin için normalden sapmalar, bazal CA-125 değerine göre hesaplanır.

Özetle CA-125 Testi

CA-125 testi, kan dolaşımındaki CA-125 protein miktarını ölçen bir kan testidir. Yüksek CA-125 seviyeleri, rahim fibroidleri, endometriozis ve yumurtalık kanseri gibi bazı kanserler dahil olmak üzere belirli sağlık koşullarını gösterebilmektedir. Menstrüasyon ve hamilelik de ayrıca yüksek CA-125 seviyelerine neden olabilmektedir.

Yumurtalık kanserinden şüphe duyulduğunda CA-125 testi kullanabilirler. Fakat şikayeti olmayan kişilerde erken tanı amaçlı tarama testi olarak yanlış yönlendiricidir ve kullanılmamalıdır. Test, ayrıca yumurtalık veya endometriyal kanser tedavisinin etkinliğini izlemek için de kullanabilirler.

CA-125 testinden anormal sonuçlar elde edilmişse, doktorlar altta yatan nedeni kontrol etmek ve gerekli tedaviyi önermek için başka testler de isteyebilir.