21. yüzyılın en büyük buluşlarından biri olarak gösterilen CRISPR/CAS9 genetik teknolojisi, tartışmalı bir şekilde insan embriyolarında gen düzenleme amaçlı kullanılmaya başlanmıştı. Şuana kadar Çin bu alana en çok yoğunlaşan ülke konumundaydı. Son yayımlanan çalışmaya göre, Amerika’da bir grup bilim insanı da crispr tekniği ile insan embriyolarının genetiğini değiştirmeyi başardı. Bu çalışma Amerika’da embriyolar üzerinde crispr ile gerçekleştirilen ilk deney olma özelliğini taşıyor.

CRISPR/CAS9 tekniği ile insan genomu üzerinde herhangi bir noktada gen düzenleme yapılabilmektedir. Bu teknoloji, teorikte hasarlı bir geni çıkarıp yerine sağlıklı geni yerleştirme potansiyeli taşımaktadır. Bu amaçla dünyanın pek çok ülkesinde araştırma merkezleri yoğun olarak çalışmaktadır. 2015’te Çin’de bir grup bilim insanı, genetik yapısında ciddi problemler olan bir insan embriyosunda crisprı kullanarak değişiklikler yapmayı başardı fakat genetiği değiştirilen embryo insana nakledilmedi. Şu ana kadar yayınlanmış 3 çalışma ile Çin bu konuda liderliği sürdürüyor. Her geçen gün yayımlanan çalışmalar, pek çok ülkenin crispr deneylerini artırmalarını sağlamıştır.

Genetik alanındaki her bir yeni teknoloji, insanlık için heyecan verici sonuçlar ortaya koyarken birtakım endişeleri de beraberinde getiriyor.

CRISPR ile Embriyoda Gen Düzenlemede ne Gibi Endişeler Var?

  • “Germ line mühendislik” olarak da bilinen sperm, yumurta ve embriyolarda genetik düzenlemeler oldukça tartışmalıdır. Çünkü bu hücrelerde yapılan değişiklikler yavru döllere geçebilir. Bu sebeple pek çok bilim otoritesine göre, crisprın embriyolarda genetik değişiliklerde kullanılması oldukça risklidir ve etik değildir.
  • Amerika Ulusal Bilim Akademisi geçen yıl yaptığı açıklamada; embriyoda genetik değişikliklerin ancak genetik hastalıkların tedavisi için kullanılabileceğini vurgulamıştır. Amerikan İstihbarat Ofisi ise, crispr teknolojisinin kolay kullanabilir olduğunu ve kitle imha silahı olarak kullanılabileceğini belirterek, potansiyel tehditleri rapor etmiştir.
  • Crispr halen “laboratuvar ortamında” araştırmaları süren bir tekniktir. Bu tekniğin en önemli risklerinden biri de DNA’yı hedeflenmiş bölgelerin dışında kesme ihtimalinin olmasıdır. Bu durum hedef dışı mutasyonların ortaya çıkmasına neden olabilir.
  • Bir başka korku ise, embriyoda genetik düzenlemelerin dizayn edilmiş bebekleri meydana getirebileceğidir. Germ hücrelerinde genetik düzenlemeler ile istenilen genetik yapıda embriyolar üretilebilir.

CRISPR/CAS9 hastalıkların tedavisinde büyük umut vaat etmektedir. Tüm bunların yanında kolaylıkla insanlığa tehdit olarak kullanılabilecek bir teknolojidir. Bilimde her zaman insanlığın refahını hedef almalı ve potansiyel tehditlere karşı önlemler almalıyız.