Kanserin 10 temel özelliğinden biri de bağışıklık sisteminden kaçmayı öğrenmesidir. Bağışıklık sistemi kontrol noktası inhibitörleri (baskılayıcı) ve aktivatörleri, bağışıklık sisteminin yönetiminden sorumlu moleküllerdir. 2018 Nobel Tıp Ödülü'nün de konusu olan bağışıklık sistemi kontrol noktası inhibitörleri, bağışıklık sisteminin kanseri tanımasını sağlayarak etkili bir tedavi olanağı sunmaktadır. Bu tip immünoterapi ilaçları, FDA tarafından pek çok kanser türünde kullanılmak üzere onaylanmıştır. Son zamanlarda, bağışıklık sistemi kontrol noktası aktivatörlerine yönelik araştırmalar da artmıştır. Bu bağlamda, Şubat 2019'da Cancer Research dergisinde yayımlanan çalışmada, geliştirilen SA-4-1BBL adlı rekombinant proteinin, T hücrelerin anti-kanser etkisini artırdığı keşfedildi. Aynı zamanda, bu molekülün diğer kanserlerin oluşumunu da engellediği görüldü. SA-4-1BBL, hem T hücre aktivasyonunu hem de kanserden korunma özellikleri sağlaması sebebiyle bir ilk özelliğini taşıyor.
Çalışma, ABD'de bulunan Lousville Üniversitesi'nde gerçekleştirildi. Türk Profesör Esma Yolcu ve ekibi, kanser immünoterapisi için geliştirdikleri molekülün aynı zamanda diğer kanser türlerinin gelişimine karşı koruyucu olduğunu da keşfetti.
Preklinik (laboratuvar ve hayvan) çalışmalarda;
• SA-4-1BBL adlı molekülün, fare kanser modellerinde kanser aşılarının etkinliğini artırdığı keşfedildi. Molekül, savaşçı CD8+ T hücreleri ve adaptif bağışıklık sistemini başarıyla aktif hale getirdiği görüldü.
• En ilgi çeken sonuç ise, bu molekül uygulanan farelerde, farelere kanser hücreleri enjekte edilse bile kanser geliştirmediği görüldü. Bu durum, molekülün kanser önleyici özelliğe sahip olabileceğini göstermektedir.
• Araştırmacılar molekülün bağışıklık sistemi takip sistemini aktif hale getirdiğini düşünmektedir. CD4+ hücreleri ve doğal öldürücü hücrelerin aktivasyonu ile kanser oluşumlarına karşı koruma sağlanmaktadır.
• Kanser immüne prevensiyon etkisinin 8 haftadan uzun sürdüğü görülmüştür.
Peki çalışma bize ifade ediyor?
• Önemle vurgulamak gerekir ki bu çalışma, preklinik bir çalışmadır. İnsanda klinik çalışmalarla etkinliği ve güvenliği kanıtlandıktan sonra klinikte kullanılabilecektir.
• Bağışıklık sistemi kontrol aktivatörleri, çeşitli kanser türlerinde klinik çalışmalarda denenmektedir. Henüz FDA'dan onay almış bir ilaç bulunmamaktadır. Bağışıklık sistemi aktıvatorlerinde en önemli nokta, T hücrelere pozitif sinyal göndererek etkili bir anti-kanser etki oluşturmasıdır.
• Geliştirilen bu molekül en önemli özelliklerinden biri de diğer kanserlerin meydana gelmesini engelleme potansiyeline sahip olmasıdır.
• Araştırmacılar, yüksek kanser riskine sahip veya prekanseröz (kanser öncülü) tümörlere sahip kişilerde bu molekülün immünoprevensiyon özelliğini test etmeyi planlamaktadır.
Yukarıdaki resimde, bağışıklık sistemi hücrelerinde SA-4-1BBL'in etkisi gösterilmektedir. SA-4-1BBL (yeşil renkli), bağışıklık sistemi hücresine (kırmızı) bağlanarak bağışıklık sistemini aktif hale getirmektedir.
Profesör Esma Yolcu hocamızı bu keşfi için tebrik ediyor ve başarılarının devamını diliyoruz.
