Favipiravir nedir?
Favipiravir (Avigan), Japonya'da ve Çin'de influenza (mevsimsel grip) tedavisi için onaylı olan fakat yeni koronavirüs hastalığı COVID-19 için deneysel olarak kullanılan bir ilaçtır. Favipiravir, viral RNA polimeraz inhibitör sınıfından bir anti-viral ilaçtır ve bir "prodrug"tır; yani insan vücudunda aktif formuna dönüşür.
Favipiraviri geliştiren Japon Fujifilm Toyama Chemical, klinik denemeleri takiben Çinli uzmanlar tarafından takdir edildi.
Çin'de gerçekleştirilen bir klinik araştırmaların erken sonuçları, favipiravirin COVID-19 tedavisi için ılımlı bir antiviral etkisi olduğunu düşündürmektedir (kaynak 1).
Favipiravir ülkemizde kimlere öneriliyor?
T. C. Sağlık Bakanlığı tarafından hazırlanan COVID-19 Erişkin Hasta Yönetimi ve Tedavisi Rehberine göre favipiravir;
- "Ayaktan İzlenecek Asemptomatik Kesin COVID-19 Olgularında Tedavi Önerileri" içinde yer almaktadır; ancak ayaktan izlenen hastalarda ilk seçenek önerilmediğini görüyoruz, burda ilk seçenek daha çok Plaquenil tercih edilmektedir.
- "Ayaktan İzlenecek Komplike Olmayan veya Hafif-Orta Pnömonisi Olan Olası/Kesin COVID-19 Olgularında Tedavi Önerileri" içinde de favipiravir yer almaktadır.
- Ve tabii ki COVID-19 nedeni ile hastanede yatan hastaların tedavisinde de kullanılmaktadır.
Favipiravir etken maddesi ülkemizde, Convolyn (Santa Farma), Favicovir (Atabay), Favimol (Neutec), Favira (Novelfarma), Loqular (World Medicine), Raviran (Koçak Farma) kutu adları ile üretilmektedir.
COVID-19 tedavisi için favipiravir çalışmaları
Japon basında 13 Mart'ta yapılan bir açıklamada, Çinli tıbbi yetkililerin, Japonlar'ın yeni grip (influenza) vakalarını tedavi etmek için kullandıkları bir ilacın, koronavirüs hastalarında etkili olduğunu ifade ettikleri duyuruldu.
Çin Bilim ve Teknoloji Bakanlığından bir yetkili Zhang Xinmin, Fujifilm'in bir yan kuruluşu tarafından geliştirilen favipiravirin Wuhan ve Shenzhen'de 340 hastayı kapsayan klinik çalışmalarda dikkate değer sonuçlar ürettiğini söyledi.
Yapılan açıklamada favipiravir kullanan hastaların, koronavirüs test sonuçları pozitif olduktan ortanca 4 gün sonra virüs için negative döndüğünü, ilaçla tedavi edilmeyenler içinse bu sürenin ortanca 11 gün olduğu bildirildi.
Ek olarak, çekilen radyolojik filmler, favipiravir ile tedavi edilen hastaların yaklaşık %91'inde, bu ilacı kullanmadan takip edilenlerin ise %62'sinde akciğerde iyileşme görüldüğünü bildirdi.
2014 yılında, Avigan olarak da bilinen ilacı geliştiren Fujifilm Toyama Chemical, iddialar hakkında yorum yapmayı reddetti (Avigan, favipiravirin Japonya'daki kutu adı).
Firmanın hisseleri 18 Mart günü Zhang'ın yorumlarının ardından yükseldi ve sabahı %14.7 artışla 5.207 yen seviyesinden kapadı.
Japonya'daki doktorlar, ilacın hafif ila orta şiddette semptomları (belirtileri) olan koronavirüs hastalarında faydalı olabileceğini öngörüyorlar.
Ancak bir Japon sağlık bakanlığı kaynağı, ilacın daha şiddetli semptomları olan kişilerde etkili olmadığını öne sürdü. Mainichi Shimbun, "Avigan'ı 70 ila 80 kişiye verdik, ancak virüs zaten çoğaldığında o kadar iyi çalışmıyor gibi görünüyor" dedi. Aslıda bu, solunum yolunu etkileyen viral hastalıklarda yaygın olarak kullanılan antivirallerin (oseltamivir gibi) bilinen bir özelliğidir, ne kadar erken dönemde alınırsa o kadar etkilidirler.
Aynı sınırlamalar, eklenen kaynak HIV ilacı olarak geliştirilen antiretroviral sınıfından ilaçlar olan lopinavir ve ritonavirin bir kombinasyonunu kullanan koronavirüs hastalarını içeren çalışmalarda da tespit edilmiştir.
2016 yılında Japon Hükümeti, Gine'deki Ebola virüsü salgınına karşı acil yardım olarak favipiravir sağlamıştı.
Favipiravir, başlangıçta grip (influenza) tedavisi için geliştirildiği için COVID-19 hastalarında tam ölçekli kullanım için devlet onayına ihtiyaç duyacaktır.
Amerika Enfeksiyon Hastalıkları Derneği Kılavuzu, favipiravir hakkında ne diyor?
4 Eylül'de son versiyonu yayımlanan Amerika Enfeksiyon Hastalıkları Derneği (Infectious Diseases Society of America, IDSA) Kılavuzu'nun COVID-19 tedavisinde favipiravir kullanımına dair bölümü şu şekilde:
COVID-19'daki potansiyel rolü açısından, favipiravir in vitro ortamda SARS-CoV-2'ye karşı aktivite göstermektedir. Bununla birlikte, SARS-CoV-2'yi baskılamak etmek için in vivo (vücutta) olarak yeterli ilaç seviyelerine ulaşılıp ulaşılamayacağı belirsizdir. COVID-19'lu kişilerde bu ilaçla küçük klinik denemeler yapılmıştır. Çin'deki randomize olmayan, açık etiketli bir çalışmada, favipiravir, lopinavir / ritonavire göre daha kısa viral klirens süresi ve göğüs görüntülemede daha fazla gelişme ile ilişkilendirilmiştir. Bununla birlikte, çalışma küçük olduğundan ve randomize olmadığından, favipiravirin COVID-19 tedavisinde etkili olduğu sonucuna varmak mümkün olmamıştır. Randomize, açık etiketli bir çalışma, favipiraviri, COVID-19 olan kişilerde Rusya ve Çin'de onaylanmış bir antiviral olan umifenovir ile karşılaştırmıştır. Yedinci gündeki klinik iyileşme oranı iki grup arasında önemli ölçüde farklı değildi. Kritik hastalığı olmayan alt grup insanlarda favipiravirin bir etkisi olduğu görülmüştür, ancak daha fazla veriye ihtiyaç vardır. Yine Çin'de yürütülen keşif niteliğinde bir klinik çalışma, COVID-19 ile hastanede yatan 30 yetişkini bir baloxavir marboxil, favipiravir veya kontrol grubuna randomize etti. Favipiravirin (veya baloksivirin) viral klirens üzerinde belirgin bir etkisi yoktu. COVID-19 tedavisi için favipiraviri değerlendiren devam eden klinik araştırmalar vardır (kaynak 3).
Favicovir kullanım şekli ve dozu nasıldır?
- 1. gün: sabah 1600 mg (8 tablet) ve akşam 1600 mg (8 tablet) olmak üzere günde iki kez
- 2-5. günler: sabah 600 mg (3 tablet) ve akşam 600 mg (3 tablet) olmak üzere günde iki kez verilir.
Kullanım süresi 5 gündür. Ağız vakalarda 10 güne kadar çıkabilir.
Oral yoldan kullanım içindir. Aç veya tok karnına alınır.
Dikkat: Hayvan çalışmalarında erken embriyonik ölümler ve teratojenisite gözlenmesi sebebiyle gebe ya da gebelik şüphesi olan kadınlarda favipiravir kullanılmamalıdır. Favipiravir sperm içerisinde dağılır. Bu tıbbi ürün erkek hastalara uygulanırken tedavi sırasında ve tedavi sonlanımından sonraki 7 gün süresince en etkili kontrasepsiyon metodunun (erkekler kondom kullanmalıdır) kullanılması ve tüm riskler konusunda hasta bilgilendirilmelidir. Ayrıca gebe kadınlar ile cinsel ilişkiye girilmemesi konusunda hasta bilgilendirilmelidir
Favicovir yan etkileri nelerdir?
Favipiravir klinik çalışmalarda onaylanmış doz ile verilmemiştir. Japonya’da klinik çalışmalarda ve global faz III çalışmada (onaylanmış dozdan daha düşük doz düzeylerinde yürütülen çalışmalar) güvenlilik değerlendirmesinde 501 hastadan 100’ünde (%19,96) advers reaksiyonlar gözlendi. Major advers reaksiyonlar, 24 hastada (%4,79) gözlenen kan ürik asit düzeylerinde artış, 24 hastada (%4,79) diare, 9 hastada (%1,80) gözlenen nötrofil düzeylerinde azalma, 9 hastada (%1,80) gözlenen AST (GOT) düzeylerinde artış, 8 hastada (%1,60) gözlenen ALT (GPT) düzeylerinde artıştır.
Not: Yeni koronavirüse karşı favipiravirin profilaktik (koruyucu) bir etkisi olmadığını, sadece tedaviden denenen ajanlardan biri olduğunu hatırlatalım.
İLGİLİ KONULAR
