İnflamatuar Bağırsak Hastalığının, Erken Yaşta Başlayan Kolon-Rektum Kanserinde Rolü Var
Erken yaşta başlayan (50 yaş öncesi) kalın bağırsak kanserleri, onkolojinin önemli gündem maddelerinden biri haline geldi. Yeni bir araştırmaya göre, erken yaşta başlayan metastatik kolorektal (kalın bağırsak) kanser hastalarının %10 kadarı, teşhis edilmemiş inflamatuar bağırsak hastalığına (İBH) dayanmaktadır. Bu çalışma Ekim 2022’de AACR Special Conference: Colorectal Cancer toplantısında sunuldu.
İnflamatuar Barsak Hastalığı Nedir?
İnflamatuar barsak hastalığı (IBD), mide-bağırsak sisteminin kronik inflamasyonu ile karakterize edilen iki durum olan Crohn hastalığı ve ülseratif kolit için kullanılan bir terimdir. Uzun süreli inflamasyon, mide-bağırsak sisteminde hasara neden olur. Bu hastalıklara kısaca kolit de diyoruz.
Başlıca IBH Türleri Nelerdir?
| Chron hastalığı | Ülsaretif kolit | |
| Etkilenen anatomik bölge | Mide-bağırsak sisteminin herhangi bir bölümünü etkileyebilir (ağızdan anüse kadar). Çoğunlukla ince bağırsağı, yani kalın bağırsaktan önceki kısmı etkiler. | Kalın bağırsak (kolon) ve rektumda görülür. |
| Hasarlı alanlar | Hasarlı alanlar, sağlıklı doku alanlarının yanındaki yamalar halinde görünür. | Tüm kolon boyunca hasarlı alanlar görülür (yamalı yapıda değildir) - genellikle rektumdan başlar ve kalın bağırsağa doğru yayılır. |
| İltihaplanma özellikleri | Enflamasyon, mide-bağırsak duvarlarının çoklu katmanlarına ulaşabilir. | Enflamasyon, yalnızca kolonun astarının en iç tabakasında bulunur. |
NOT: Hiçbir özel yiyecek, diyet veya yaşam tarzı inflamatuar barsak hastalığına neden olmaz, önlemez veya tedavi etmez. Diyetiniz, yani beslenme tarzınız inflamatuar barsak hastalığına veya alevlenmeye neden olmaz. Bununla birlikte, beslenme tarzınızı, seçtiğiniz yemekleri-gıdaları değiştirmek, bu hastalığın alevlenme aşamalarında belirti ve bulguların azalmasına yardımcı olabilir. Bir kişi, kolitini tetikleyen gıdaları belirleyebilir ve onlardan uzak durmaya çalışabilir.
İBH Belirtileri Nelerdir?
- Uzun süreli ishal
- Karın ağrısı
- Rektal kanama/kanlı dışkı.
- Kilo kaybı
- Yorgunluk
İBH'ye Ne Sebep Olur?
- Bağışıklık sistemi, mide-bağırsak sistemin iltihaplanmasına neden olan bir virüs veya bakteri gibi çevresel tetikleyicilere yanlış yanıt verir.
- Genetik bir bileşen de var gibi görünüyor. Ailesinde İBH öyküsü olan birinin bu uygunsuz bağışıklık tepkisini geliştirmesi daha olasıdır.
IBD Nasıl Teşhis Edilir?
- Crohn hastalığı için yemek borusu ve mide endokskopisi; ülseratif kolit için kolonoskopi ve görüntüleme çalışmalarının bir kombinasyonu, örneğin:
- Kontrastlı bağırsak grafisi.
- Manyetik rezonans görüntüleme (MRG).
- Bilgisayarlı tomografi (BT).
- Dışkı örnekleri.
- Kan testleri.
İBH Nasıl Tedavi Edilir?
- IBD'yi tedavi etmek için kullanılan en yaygın ilaç türleri şunlardır:
- 5-aminosalisiklik asitler.
- İmmünomodülatörler.
- Kortikosteroidler.
- Biyolojik ajanlar.
- Gastrointestinal sistemin hasarlı kısımlarını çıkarmak için ameliyat yapılabilir.
İrritabl Bağırsak Sendromu (İBS) ve İnflamatuar Bağırsak Hastalığı (İBH) Farkları
İrritabl (huzursuz) bağırsak sendromu (İBS) ve inflamatuar bağırsak hastalığı (IBH) kulağa aynı gelebilir, ancak ikisi çok farklı durumlardır. Doğru teşhis her iki durumun tedavisi için esastır.
Her ikisi de sindirim sistemini etkileyen durumlardır ve yemek borusu, mide ve bağırsakları etkiler. İBS, bir grup belirti-şikayetten oluşan kronik bir sendromdur. Öte yandan İBH, bağırsakların kronik iltihaplanması anlamına gelir; İBS'de bu şekilde bir inflamasyon yoktur.
İBS, kronik karın ağrısı ve bağırsak alışkanlıklarındaki değişiklikleri (ishal ve kabızlık veya her ikisi arasında değişen) içerir. Belirtiler kişiden kişiye değişebilir ve genellikle zamanla değişerek yönetimi zorlaştırabilir.
İBS, İBH'ye dönüşmez veya bağırsaklarınızda bağırsak kanaması, diğer bağırsak hastalıkları veya kanser gibi kalıcı hasarlara neden olmaz. Ancak yaşam kalitenizi önemli ölçüde etkileyebilir.
Erken Başlangıçlı Kalın Bağırsak Kanseri ve Kolit İlişkisi
Son yıllarda, dünya genelinde, erken başlangıçlı (50 yaş öncesi tanı alan) kolorektal kanser vakalarında artış bildirilmektedir. Yazımızın konusu olan çalışma, erken başlangıçlı metastatik kolorektal kanser (mKRK) hastalarında, kolit ile ilişkili mKRK'nin daha kısa genel sağkalım ile de ilişkili olduğunu gösterdi. Çalışmanın sunucusu Houston, Texas Üniversitesi MD Anderson Kanser Merkezi’nden Dr. Oscar E. Villarreal’a göre hastalık gidişatı ve tedavi kararları için olası etkiler göz önüne alındığında, bu yüksek riskli hastaları tanımak önemlidir.
Dr. Villarreal, inflamatuar bağırsak hastalığı (İBH) olanların yüksek kolorektal kanser (KRK) riskine sahip olduğunu açıkladı. Bazı çalışmalar kolit ile ilişkili kolorektal kanserde hastalık gidişatının, sporadik (belli bir nedene bağlı olmayan) kolorektal kanserlerden daha kötü olduğunu göstermektedir, ancak az sayıda çalışma özellikle kanseri metastaz yapmış ve koliti olan hastalar üzerine odaklanmıştır.
Kolit ile ilişkili kolorektal kanserli hastalar, diğer kolorektal kanserli hastalardan daha genç olma eğiliminde olduğundan, bazı araştırmacılar erken başlangıçlı kolorektal kanserin artan sıklığının bir kısmının genç bireylerde tanınmayan kolitten kaynaklanabileceğini ileri sürdü.
Çalışmada Dr. Villarreal ve ekibinin amacı, erken başlangıçlı mKRK’si olan hastaların ne kadarının, daha önce teşhis edilmemiş İBH’ye sahip olabileceğini ve kolit ile ilişkili mKRK’sı olan hastalar ile sporadik (belli bir nedenen bağlı olmayan) mKRK’si olan hastalar arasındaki sağkalımın farklı olup olmadığını belirlemekti.
Çalışmaya, MD Anderson Kanser Merkezi’nde kayıtlı hastalar dahil edildi. Hastalardan 32’si kolit ile ilişkili mKRK’ye ve 397’si sporadik mKRK’ye sahipti. Çalışmanın doğrulama grubunda ise 269 kolit ile ilişkili ve 29.596 sporadik mKRK hasta yer almaktaydı.
Dr. Villarreal, çalışmada araştırmacıların, kalıtsal kanser ile ilgili potansiyel olarak kafa karıştırıcı değişkenleri en aza indirmek ve özellikle kolit ile ilişkili mKRK'ye odaklanmak istedikleri için mikrosatellit instabilitesi yüksek mKRK'li hastaları analizden çıkardığını söyledi.
Çalışmanın Detayları
Çalışma grubunda, erken başlangıçlı mKRK vakaları arasında, sporadik mKRK hastalarının iki katından fazla kolit ile ilişkili mKRK vardı. Doğrulama grubunda da oran bu şekildeydi.
Kolorektal kanserler çoğunlukla adenokanser histolojisindedir. Bununla birlikte araştırmacılar ayrıca taşlı yüzük hücreli ve müsinöz histolojilerin kolit ile ilişkili mKRK ve erken başlangıçlı mKRK ile ilişkili olduğunu buldular.
Araştırmacılar, taşlı yüzük hücreli ve müsinöz histolojilerin hem kolitle ilişkili mKRK hem de erken başlangıçlı mKRK ile ilişkili olduğundan, erken başlangıçlı mKRK’li hastalarda daha önce tanımlanmamış olan İBH oluşumunu tahmin etmek için bu histolojilerin kolit ile ilişkili mKRK için bir biyobelirteç olarak kullanabileceklerini önerdi.
Genç Hastalardaki Sağkalım Farkı
Ayrıca Dr. Villarreal ve ekip arkadaşları, kolit ile ilişkili mKRK hastalarının, sporadik mKRK hastalarından daha kısa sağkalıma sahip olduğunu da buldu.
- Doğrulama grubunda, kolit ile ilişkili mKRK hastaları için ortanca genel sağkalım, sporadik mKRK hastalarından önemli ölçüde daha kısaydı (sırasıyla 31 ay ve 39 ay).
- Erken başlangıçlı mKRK hastaları arasında, kolit ile ilişkili mKRK'si olanlar için ortanca genel sağkalım, sporadik mKRK hastalarından önemli ölçüde daha kısaydı (sırasıyla 26 ay ve 40 ay).
Erken başlangıçlı mKRK vakalarında ek faktörlerin (tümörün sağ-sol kolon olması, cinsiyet vb.) ortanca genel sağkalım üzerinde hiçbir etkisi olmamıştır. Geç başlangıçlı mKRK hastaları için, kolit ile ilişkili mKRK ve sporadik mKRK arasındaki ortanca sağkalım farkı, erken başlangıçlı gruptaki kadar büyük değildi. Ortanca genel sağkalım sırasıyla 35 ay ve 38 aydı.
Sonuç
Çalışmadan elde edilen verilere göre kolit ile ilişkili mKRK hastalarının kolitle ilişkili olmayan mKRK hastalarına göre önemli ölçüde daha kötü sonuçlara sahip olabileceği düşünülmektedir. Ayrıca, genç yaştaki kolit ile ilişkili mKRK hastaları, yine genç yaştaki sporadik mKRK hastalarıdan veya daha sonraki yıllarda mKRK geliştiren İBH hastalarından daha kısa bir genel sağkalıma sahiptir.
Daha iyi ve kesin sonuçlar için daha fazla araştırmaya ihtiyaç vardır. Ancak mevcut çalışma, erken başlangıçlı mKRK hastalarının yaklaşık %10’unun subklinik (belirti göstermemiş), tanınmayan bir kolite bağlı kanser oluşumu sürecine sahip olabileceği hipotezini destekliyor.
Taşlı yüzük hücreli ve müsinöz histolojisi hem kolite bağlı mKRK hem de erken başlangıçlı mKRK ile ilişkili olduğundan, bu yüksek riskli hasta grubunda hastalık gidişatını öngörmek ve tedavi kararlarını yönlendirmek için bu histolojik alt tipler bir biyobelirteç olarak kulanılabilir.
Villarreal OE, Zeineddine F, Chacko R, et al. Outcomes in colitis-associated metastatic colorectal cancer and intersection with early-onset and signet ring cell carcinoma. Presented at AACR Special Conference: Colorectal Cancer. October 1-4, 2022. Abstract PR005.
