İyi Huylu Prostat Büyümesi İlacı, Kanser Riskini Artırır mı?

Toplumda iyi huylu prostat büyümesi olarak bilinen benign prostat hiperplazisi (BPH), orta ve ileri yaş erkekler arasında yaygın bir sorundur ve yaşam kalitesini ciddi oranda azaltabilmektedir. Ultrason gibi tanı testlerine kolay erişim ve etkili ilaçların varlığı sayesinde BPH, kolay yönetilebilir ve hatta bazı ülkelerde aile hekimleri tarafından tedavisi verilen bir hastalık halini almıştır (BPH tedavisi detaylı).

Prostat kanseri, dünya çapında erkeklerde en sık görülen kanserler arasındadır ve tahmini olarak yılda 1 milyon 600 bin yeni vaka ve 366 bin ölüme neden olmaktadır. Örneğin ABD'de erkeklerin yüzde 11'ine yaşamları boyunca prostat kanseri teşhisi konmaktadır ve bu oran genellikle yaşla birlikte artıyor.

Prostat kanseri için beş yıllık hayatta kalma oranı yüzde 98 düzeyindedir. Milyonları etkileyen böylesine önemli bir hastalık söz konusu olduğunda, elbette nedenleri ve riskini artıran faktörler de merak edilmektedir. Prostat kanseri için bilinen risk faktörlerinden bazıları, aile öyküsü, BRCA2 mutasyonu taşıyıcılığı, ileri yaş, Batı diyetidir. Prostat kanseri riski için tartışmalı konulardan biri ise erkeklerde sık görülen iyi huylu prostat büyümesi ilaçları olan finasterid ve dutaseriddir.

Finasterid ve dutasterid, testosteron hormonunun, daha güçlü bir androjen (erkeklik hormonu) olan dihidrotestosterona dönüştürülmesini bloke ederek prostatın iyi huylu büyümesine bağlı şikayetleri azaltan 5a-redüktaz inhibitörleridir (5-ARI). Androjenler, on yıllardır prostat karsinojenezinin (kanser oluşumu) ana itici gücü olarak bilinmektedir. Daha önce yapılan iki büyük randomize kontrollü klinik araştırma, finasterid (PCPT) ve dutasterid (REDUCE) kullanımının, prostat kanseri riski üzerindeki etkisini araştırmak için gerçekleştirildi.

Her iki çalışma da, 5-ARI ile tedavi edilen erkeklerde biyopside prostat kanseri riskinin, plasebo alanlara kıyasla, sırasıyla % 25 ve % 23 azaldığını göstermişti. Bununla birlikte bu çalışmalarda, finasterid ve dutasterid ile yüksek dereceli (Gleason skoru 8 ila 10 olan) prostat kanser sıklığı sırasıyla % 0.7 ve % 0.5 artmıştı. Bu sonuçların ışığında, ABD Gıda ve İlaç İdaresi (FDA) 5-ARI kullanımının yüksek dereceli prostat kanseri riskini arttırma potansiyeli için 2011'de bir güvenlik uyarısı yayınladı. Bu tavsiye, bazı hekimlerin finasterid ve dutasteridden fayda görebilecek hastalara daha az reçete yazmalarına sebep oldu. Bununla birlikte, PCPT çalışmasının sonraki analizleri, finasteridin, prostatın küçülmesi ile yüksek dereceli prostat kanserinin tespit oranını arttırdığını ve böylece potansiyel bir fazla tanı önyargısı getirdiğini buldu. Ayrıca, PCPT'nin 18 yıllık takibinde gruplar arasında sağkalım oranları açısından istatistiksel olarak anlamlı bir fark yoktu.

Mevcut klinik uygulamada, çok sayıda erkek iyi huylu prostat büyümesi için finasterid ve dutasterid ile tedavi edilmektedir. İlacın yüksek kullanımı ve FDA güvenlik uyarısı nedeniyle, yukarıda açıklanan çelişkili sonuçları netleştirmek için daha fazla çalışmaya ihtiyaç vardı. Yazımızın konusu olan ve Kasım 2018'de Journal of the National Cancer Institute adlı dergide yayımlanan çalışma bu amaçla yapıldı. Bu analiz, düzenli 5-ARI kullanan erkekleri, prostat kanseri riski açısından değerlendiren ve çağdaş klinik pratiği temsil eden en büyük toplum temelli prospektif (geleceğe dönük) çalışmadır.

İLGİNİZİ ÇEKEBİLİR:

• Testosteron eksikliği belirtileri, tedavisi, andropoz ve prostat kanseri
• Testosteron takviyesi ile kanser hastasında yaşam kalitesini artırmak
• Erkeklerde andropozun farklı bir nedeni: kansere bağlı testosteron eksikliği

Çalışmanın Detayları

• Çalışmaya katılan tüm erkekler 40 yaş ve üzeri idi.
• Çalışma başında tüm katılımcıların en az bir serum prostat spesifik antijen (PSA) değeri biliniyordu.
• Çalışma İsveç'in başkenti ve en büyük şehri olan Stockholm'de 2007 ve 2015 yıllar arasında yapıldı.

Çalışmanın Sonuçları

• Değerlendirilen 333 bin erkeğin 23442'si (%7), çalışma periyodu olan 8 yılın herhangi bir döneminde, iyi huylu prostat büyümesi ilaçları olan 5-ARI almıştı.
• 5-ARI tedavisinin genel olarak prostat kanseri riskini azalttığı bulundu. İyi huylu prostat büyümesi ilacı kullanım süresinin artması, riski daha da azaltıyordu: 0.1-2 yıl arası kullananlarda %19; 2-4 yıl kullananlarda %61; 4-6 yıl kullananlarda %60 ve 6-8 yıl kullananlarda %69 risk azalması saptandı.
• Çalışmanın alt analizinde, 5-ARI kullanımının, Gleason sokuru 6 ve 7 olanlarda riski belirgin bir şekilde azaltırken, Gleason skoru yüksek (8-10) olanlarda riski etkilemediği bulundu.

Sonuç

İyi huylu prostat büyümesi ilaçları finasterid ve dutasterid ile tedavi, hem idrarla ilgili şikayetleri etkili bir şekilde azaltır hem de prostat kanseri riski açısından güvenlidir.

• Prostat kanseri risk sınıflaması nedir?