2019’un aralık ayında hepimizin hayatı Covid-19 Pandemisi ile değişti. Etkili Covid-19 aşıları yaygın bir şekilde kullanıma girene kadar tedirginliğimiz giderek tırmandı ve bu hastalığa bağlı milyonlarca yaşam kaybı oldu (5 Ağustos 2022 itibarı ile resmi yaşam kaybı 6,4 milyondur). Fakat aşıların sayesinde ve koronavirüsün farklı alt türlerinin pandemide baskın hale gelmesi ile artık durum daha kontrol edilebilir ve daha az endişe verici bir halde. Bununla birlikte pandemi içinde enfeksiyonun daha hızlı yayıldığı dalgalar yaşanmaya devam ediyor.

Bazı kişiler, SARS-CoV-2 virüsünün yol açtığı Covid-19 enfeksiyonuna karşı daha duyarlı ve savunmasızdır. Kanser hastaları da bu gruptadır. Bununla birlikte günümüzde kanser hastalarının büyük çoğunluğu en az 4 doz koronavirüs aşısı almıştır ve hastalığa yakalansalar bile hafif geçirmektedirler. Yine de hastalarımızın aklında, başta hangi ilaçları kullanmaları gerektiği konusu olmakla birlikte, çok sayıda soru işareti bulunmaktadır. Yazının devamında bu sorulara cevaplar bulacaksınız.

Covid-19’a Yakalandığımı Düşünüyorum, Ne Yapmalıyım?

Covid-19'unuz olabileceğini düşünüyorsanız, virüs için test yaptırmalısınız. Eğer hızlı test yaptırmış ve sonuç pozitif ise doğrulayıcı PCR testi yaptırın.

Aşılanmış olsanız bile yine de Covid-19’a yakalanabileceğinizi, ancak bu riskin düşük olduğunu ve hastalığın hafif olma olasılığının daha yüksek olduğunu unutmamak önemlidir.

Ateş ve solunum sistemi belirtileri yaşamaya başlarsanız, onkoloji ekibinizi arayın veya Covid-19 testi için bir sağlık merkezine başvurun. Ateşiniz, Parol gibi basit ağrı kesicilerle kontrol alınmazsa veya daha önemlisi solunum sıkıntısı çekiyorsanız veya yeni başlayan bilinç bulanıklığı yaşıyorsanız, tedavi gördüğünüz hastanenin aciline başvurmanızı öneririz.

Covid-19’a Yakalandığım Kesinleşti, Ne Yapmalıyım?

Covid-19 tanısı almış bir kanser hastası iseniz, evde kalmalı ve kendinizi en az 5 gün boyunca izole etmelisiniz. Hemen hastaneye gitmenize gerek yok, fakat onkoloji ekibinize haber verin. Yakın bir tarihte tedaviniz veya kontrolünüz varsa, 1 hafta-10 gün kadar ertelenebilir, bu ertelemeden dolayı endişe duymayın. Hap şeklinde akıllı kanser ilacı, oral kemoterapi veya hormonal tedavi alıyorsanız, test sonucunuz negatifleşene kadar ara verin.

Hasta olduğunuzda evde kalmak, bu ve grip gibi diğer solunum yolu virüslerinin diğer insanlara bulaşmasını önlemenin en iyi yoludur. Biriyle yaşıyorsanız, virüsü sizinle yaşayan diğer insanlara bulaştırma riskini azaltmak için mümkünse kendinizi evin bir bölümünde karantinaya almalısınız.

Covid-19 Tanısı Alan Kanser Hastaları Hangi İlaçları Kullanabilir?

Tüm kanser hastalarının koronavirüse karşı tam aşılanmalarını ve ek dozları da yaptırmalarını öneriyoruz. Ülkemiz için söyleyecek olursak, hastalarımızın 4 doz BioNTech (mRNA aşısı) yaptırmış olmasını öneriyoruz.

Aşılarını olduğu halde bir kanser hastası Covid-19’a yakalanırsa dinlenmesini, kendini evinde izole etmesini ve parasetamol (örneğin Parol) tarzı ağrı kesicileri / ateş düşürücüleri düzenli olarak (2-3 gün) almasını öneriyoruz. Bunun yanında Covid-19 tedavisi için onaylı az sayıda ilaç bulunmaktadır. Onaylı olup ülkemizde bulunan ve 18 yaş üstü kanser hastalarının kullanabileceği ilaç, molnupiravir etken maddeli Covinavir hapıdır. Bu ilacın dağıtım yetkisi Sağlık Bakanlığımızdadır ve filyasyon ekibi tarafından size önerilirse kullanmanızı tavsiye ederiz. Covinavir’in kullanım dozu ve süresi 2x800 mg/gün olacak şekilde 5 gündür.

NOT: Normal karaciğer fonksiyon testlerine sahip hastalar, parasetamol etken maddeli ilaçları günde 4 defaya kadar 2'şer adet alabilir.

Covid-19’a yakalanan kanser hastalarımıza, dinlenme, basit ağrı kesici-ateş düşürücüler ve Bakanlık tarafından verilirse Covinavir dışında rutin önerimiz bulunmamaktadır.

Ayrıca Covid-19'un evde tedavisi için,

  • Konvelesan (iyileşen hasta) serum, kortizon ve favipiravir gibi tedavileri destekleyecek yeterli veri yoktur.
  • Sıtma ilacı hidroksiklorokin, tek başına veya başka ilaçlarla kombinasyon halinde COVID-19 tedavisi için önerilmez.
  • Ivermektin, COVID-19 tedavisi olarak kullanılmamalıdır.

Bir steroid/kortizon ilacı olan deksametazon, hastanede yatması gerekecek kadar ciddi COVID-19'lu hastalarda faydalı olabilir. Yapılan araştırmalar, deksametazonun oksijen tedavisine ihtiyaç duyan veya solunum cihazına bağlı olan kişilerde hayat kurtarmaya yardımcı olabileceğini buldu.

Çok sayıda bilimsel araştırma, Covid-19 tedavisinde C vitamini, D vitamini veya diğer takviyelerin ek katkısı olmadığını göstermiştir. Evde tedavi gören Covid-19 hastalarının aspirin almanın ek katkısını gösteren bir çalışma bulunmamaktadır.

İLGİLİ KONULAR:

Hangi Durumlarda Hastaneye Başvurmalı?

Öksürükte artış, genel durumda bozulma, nefes darlığı veya bilinç bulanıklığı yaşarsa bir hastamız, mutlaka tedavi gördüğü hastanenin acil servisine başvurmalı.

COVID-19 Geçirmişsem Kanser Tedavisine Devam Edebilecek miyim?

Onkoloji ekibiniz, kanser tedavilerine yeniden başlamadan önce negatif bir COVID-19 testi sonucu görmek isteyecektir. Bununla birlikte, COVID-19'lu bazı hastaların test sonucu, belirtilerden kurtulduktan sonra bile pozitif kalmaya devam ediyor. Bu durumda endişelenmeyin ve 2-3 gün arayla tekrar test verin.

İş ve sosyal hayatınıza dönerken de aynı kurallar geçerlidir. COVID-19'a karşı aşı olmak en güvenli yaklaşımdır. Aşı olmadıysanız, kalabalık ortamlardan, fiziksel mesafeden mümkün olduğunca kaçının ve her zaman maske takın.

Son olarak, grip mevsiminde grip aşısı olduğunuzdan emin olun. Bu, sizi ve çevrenizdekileri korumaya yardımcı olabilir.