Tıbbi onkologların yaşadığı ikilemlerden biri, birine kemoterapi vermenin gerekip gerekmediğine karar vermektir. İleri evre kansere sahip bir hastada ne zaman kemoterapi gibi kanser tedavileri kesilip palyatif bakıma geçilmeli? Açıkçası onkolojide çalışan doktorlar bu konuda hastadan ve hasta yakınlarından ciddi şekilde bir baskı hisseder ve onkoloji eğitiminde bu konu özellikle ele alınmalıdır. Peki, "kemoterapi mi palyatif bakım mı" sorusuna sezgisel yaklaşım dışında daha güçlü kanıt temelli cevaplar sağlayacak herhangi bir aracımız var mı?

Bu konuda dikkat çekici bir çalışma Lindsay Renfro ve arkadaşları tarafından 2017 yılında Journal Of Clinical Oncology adlı dergide yayımlandı. Bu araştırmacılar, ileri evre kolorektal kanserli hastalarımızın hangilerinin erken ölüm için en fazla risk altında olduğunu öngören bir araç geliştirdi. Bu, büyük bir işbirlikçi deneme grubu olan ARCAD'ın emrinde neredeyse 23.000 hastanın bulunduğu bir veritabanına sahip. Teşhis veya onkoloji kliniğine başvurduktan sonraki 90 gün içinde ölüm riski taşıyan hastaları tanımlayacak bir algoritma geliştirmek için hangi faktörlerin kullanılacağını belirlemek için çok değişkenli lojistik regresyon modelini kullandılar.

Faktörlerin yaş, metastaz sayısı, genel performans durumu, vücut kitle indeksi (VKİ ne kadar düşükse, ölüm olasılığı o kadar yüksektir) ve BRAF durumunu içermesi şaşırtıcı değildir. Yüksek nötrofil sayımı, hemoglobin ve trombosit sayımı gibi diğer faktörler de inflamatuvar bir tablo ortaya çıkarabilir; yüksek düzeylerde bilirubin (sarılık) da riski artıran faktörlere dahildir.

İlgili konular:

Örneğin, en az 70 veya 80'lerin başında ileri evre kolon kanserli bir erkek hasta, genel performans skoru 2, ayrıca çok sayıda metastaz bölgesi, BRAF-mutant tümörü, yüksek bir nötrofil sayımı ve trombositepenisi olsun. Bu hastanın değişkenleri bu yeni araçla hesaplandığında, 90 gün içerisinde yaşamını kaybetme olasılığı yaklaşık % 50 civarında çıkmaktadır.

Böyle bir sonuçtan sonra, hastanın düşkün genel durumu ve olası tedavi yan etkilerine rağmen, o hastaya yoğun kemoterapi sunmalı mıyız? Tam tedavi şansı olmayan böyle bir durumda kemoterapiden yararlanma ihtimalinin göreceli olarak küçük olduğunu hasta ve yakınına uygun bir şekilde açıklayıp hastayı, sıkıntılarını hafifletmeyi amaçlayan palyatif bakıma yönlendirmek daha iyi bir seçenek olarak durmaktadır.