Kombu çayı nedir? İnanılmaz faydalı mı yoksa yeni bir aldatmaca mı?
Diğer isimleri:
• Çay mantarı
• Kombucha
• Hayat şampanyası
• Mançurya mantarı
• Kargasok çayı
• Spumante
• Tschambucco
Kombu (Kombucha) çayı nedir?
Ülkemizde kombu olarak bilinen kombucha, yarı geçirgen bir zar içinde yetişen mantar ve bakterilerin simbiyotik bir kültürüdür. Kombu çayı, şekerlendirilmiş siyah çay ile kombucha kültürünün 7-10 gün fermente edilmesiyle hazırlanır. Elde edilen çay hafifçe karbonatlanmış ve asidiktir. Kombu çayı, kafein, şeker ve B vitaminleri yönünden zengindir; bu içeriklerinden ötürü sağlık faydaları olduğu iddia edilmektedir. Kombucha'nın laboratuvar ortamında ve hayvanlarda antibiyotik ve antioksidan etkileri olduğu gösterilmiş ancak insanlarda çok az fayda görülmüştür.
Kombu çayının insanlarda kanseri veya AIDS'i tedavi ettiği gösterilmemiştir
Kombu çayının fermante hali ile ilişkili bulaşma nedeniyle ciddi yan etkiler bildirilmiştir (yazının devamında detaylı bulabilirsiniz). Çünkü fermantasyon işlemi nedeniyle, kombucha kolayca kontamine olabilir (kirlenebilir). Allerjik reaksiyonlar, sarılık, ciddi hastalıklar ve nadiren de olsa ölüm, evde yetiştirilen kombu çayının tüketimi ile ilişkilendirilmiştir. Ayrıca, mide asiditesine (pH seviyelerine) duyarlı ilaçların emilmesini de azaltabilir.
Kombu çayı, hangi tıbbi durumlar için denenmektedir?
• Aterosklerozu (damar sertleşmesini) tedavi etmek için
Bilimsel deliller bu iddiayı desteklemek için yeterli değildir.
• Kanseri tedavi etmek
Erken dönem hayvan çalışmaları, kombu çayının antioksidan etkileri ile kansere karşı kullanılabileceğini düşündürmüş, ancak insanlarda kanser tedavisi üzerine etkilerine yönelik çalışmalar eksiktir. Ayrıca günümüzde antioksidanların - özellikle takviye olarak alındığında - kanseri durdurmak yerine, tam tersi tetikleyebileceğine dair bilimsel çalışmalar vardır.
• Diyabet tedavisinde
İnsanlarda bu kullanımı destekleyen hiçbir bilimsel kanıt yoktur.
• AIDS'i tedavi etmek
Bu iddia bilimsel olarak araştırılmaya değer bulunmamıştır.
• Kan basıncını düşürmek için
İnsanlarda bu kullanımı destekleyen hiçbir bilimsel kanıt yoktur.
• Bağışıklık sistemini uyarmak için
Hayvan çalışmaları bağışıklığı uyarıcı aktiviteyi gösterir, ancak insanlarda bu kullanımı destekleyecek hiçbir kanıt yoktur.
Kombu çayı nasıl etki eder? Olası etki mekanizmaları
Kombu çayı hazırlanması sonucu biraz karbonatlı, asitli, yüksek kalorili ve fermente edilmiş bir içecek elde edilmiş olur. Bu içecek asitliği azaltılsa bile, çok sayıda patojenik mikroorganizmaya karşı antimikrobiyal aktivite göstermiştir. Bu, kombu çayının asetik asit ve büyük proteinler dışında da antimikrobiyal bileşikleri içerdiğini göstermektedir. Buna ek olarak, kombu çayında yüksek düzeyde B vitaminleri olduğu gösterilmiştir. B vitaminleri elbette vücudumuz için gerekli olan mikrobesinlerdir, bununla birlikte yüksek dozda alındığında - örneğin B6 ve B12 vitamini - akciğer kanseri riskini artırdığı, 2017 yılında sonuçları açıklanan bir çalışmada gösterilmiştir.
Kültür metodundan dolayı, kombuchanın diğer organizmalarla kirletilmesi kolaydır. Bu durum özellikle bağışıklık sistemi zayıf insanlar için tehlikeli olabilir (bir mantar olan Aspergillus ve bir bakteri türü şarbon etkeni basillus antraks ile bulaş bildirilmiştir). Kombu çayı için yeşil çay da denenmiştir, hatta fermantasyon sürecini daha iyi teşvik etmiştir, fakat olasılıkla tadı için siyah çay tercih edilmektedir.
Kombu çayı alınmaması gereken durumlar
• İmmünsupresif durum: Çeşitli hastalıkların veya kullanılan ilaçların (örneğin organ nakli nedeni ile immünsupresfi ilaç kullanımı) etkisi ile bağışıklık sisteminiz zayıfladı ise, bulaş olmuş (kontamine) kombu içecekleri enfeksiyonlara neden olabilir.
• Mide pH seviyelerine duyarlı ilaçları kullanıyorsanız: Kombucha bu ilaçların emilimini azaltabilir.
Kombu yan etkileri ile bilimsel literatüre geçen vakalar:
• Topikal (cilt üzeri) kullanımı: Hijyenik olmayan koşullarda yetiştirilen kombu kültürünü şifa amacıyla deriye uygulayan 20 kişide şarbon görülmüştür.
• Çay olarak tüketimi: Şiddetli hastalık ve ölüm, seramik kaplarda pişirilmesi sonucu kurşun zehirlenmesi, alerjik reaksiyonlar, sarılık ve mide bulantısı, kusma, baş ve boyun ağrısı, karaciğer fonksiyonlarında bozulma, mantar enfeksiyonları, akciğer zarları arasında sıvı birikmesi (plevral efüzyonlar), kalp zarları arasında sıvı birikmesi (tamponad ile perikardiyal efüzyon) ve kas inflamasyonu (miyozit) vakaları bildirilmiştir.
Sonuç olarak kombu çayı, fermente, şekerli ve asidik bir içecektir. Fermente bir ürün olması nedeniyle probiyotik özellikleri ile pazarlanan bu içeceğin, şimdiye kadar herhangi bir hastalığa şifa olduğu gösterilmemiştir. Ayrıca kombuchanın ciddi sağlık riskleri olduğu bilinmeli ve herkese önerilmemelidir.
- Probiyotik nedir? Yoğurt, kolon kanserinden korunma ve bağırsak mikrobiyatası için faydalı mıdır?
1. Mayser P, Fromme S, Leitzmann C, Grunder K.
The yeast spectrum of the ’tea fungus Kombucha’.
Mycoses 1995.
2. Perron AD, Patterson JA, Yanofsky NN.
Kombucha “mushroom” hepatotoxicity.
Ann. Emerg. Med 1995.
3. Greenwalt CJ, Steinkraus KH, Ledford RA.
Kombucha, the fermented tea: microbiology, composition, and claimed health effects.
J Food Prot. 2000.
4. Majchrowicz M.
Kombucha: a dubious “cure”.
GMHC. Treat. Issues 1995.
5. Dipti P, Yogesh B, Kain AK, Pauline T, Anju B, Sairam M et al.
Lead induced oxidative stress: beneficial effects of Kombucha tea.
Biomed. Environ. Sci. 2003.
6. Pauline T, Dipti P, Anju B, Kavimani S, Sharma SK, Kain AK et al.
Studies on toxicity, anti-stress and hepato-protective properties of Kombucha tea.
Biomed. Environ. Sci. 2001.
7. Vijayaraghavan R, Singh M, Rao PV, et al.
Subacute (90 days) oral toxicity studies of Kombucha tea.
Biomed. Environ. Sci. 2000.
8. Ernst E.
Kombucha: a systematic review of the clinical evidence.
Forsch. Komplementarmed. Klass. Naturheilkd. 2003.
9. Centers for Disease Control and Prevention.
Unexplained severe illness possibly associated with consumption of Kombucha tea—Iowa, 1995.
JAMA 1996.
10. Sadjadi J.
Cutaneous anthrax associated with the Kombucha “mushroom” in Iran.
JAMA 1998.
11. Srinivasan R, Smolinske S, Greenbaum D.
Probable gastrointestinal toxicity of Kombucha tea: is this beverage healthy or harmful?
J Gen.Intern Med 1997;12:643-4.
12. Kombucha—toxicity alert.
Crit Path. AIDS Proj. 1994.
13. Sreeramulu G, Zhu Y, Knol W.
Kombucha fermentation and its antimicrobial activity.
J Agric. Food Chem. 2000.
14. Gamundi R,.Valdivia M.
The Kombucha mushroom: two different opinions.
Sidahora. 1995.
15. Phan TG, Estell J, Duggin G, Beer I, Smith D, Ferson MJ.
Lead poisoning from drinking Kombucha tea brewed in a ceramic pot.
Med J Aust. 1998.
16. SungHee Kole A, Jones HD, Christensen R, et al.
A case of Kombucha tea toxicity.
J Intensive Care Med. 2009.
17. Murugesan GS, Sathishkumar M, Jayabalan R, et al.
Hepatoprotective and curative properties of Kombucha tea against carbon tetrachloride-induced toxicity.
J Microbiol Biotechnol. 2009.
18. Bhattacharya S, Gachhui R, Sil PC.
Hepatoprotective properties of kombucha tea against TBHP-induced oxidative stress via suppression of mitochondria dependent apoptosis.
Pathophysiology. 2011.
19. Aloulou A, Hamden K, Elloumi D, et al.
Hypoglycemic and antilipidemic properties of kombucha tea in alloxan-induced diabetic rats.
BMC Complement Altern Med. 2012.
20. Derk CT, Sandorfi N, Curtis MT.
A case of anti-Jo1 myositis with pleural effusions and pericardial tamponade developing after exposure to a fermented Kombucha beverage.
Clin Rheumatol. 2004.
