Kombu çayı nedir? İnanılmaz faydalı mı yoksa yeni bir aldatmaca mı?

Diğer isimleri:

• Çay mantarı

• Kombucha

• Hayat şampanyası

• Mançurya mantarı

• Kargasok çayı

• Spumante

• Tschambucco

Kombu (Kombucha) çayı nedir?

Ülkemizde kombu olarak bilinen kombucha, yarı geçirgen bir zar içinde yetişen mantar ve bakterilerin simbiyotik bir kültürüdür. Kombu çayı, şekerlendirilmiş siyah çay ile kombucha kültürünün 7-10 gün fermente edilmesiyle hazırlanır. Elde edilen çay hafifçe karbonatlanmış ve asidiktir. Kombu çayı, kafein, şeker ve B vitaminleri yönünden zengindir; bu içeriklerinden ötürü sağlık faydaları olduğu iddia edilmektedir. Kombucha'nın laboratuvar ortamında ve hayvanlarda antibiyotik ve antioksidan etkileri olduğu gösterilmiş ancak insanlarda çok az fayda görülmüştür.

Kombu çayının insanlarda kanseri veya AIDS'i tedavi ettiği gösterilmemiştir

Kombu çayının fermante hali ile ilişkili bulaşma nedeniyle ciddi yan etkiler bildirilmiştir (yazının devamında detaylı bulabilirsiniz). Çünkü fermantasyon işlemi nedeniyle, kombucha kolayca kontamine olabilir (kirlenebilir). Allerjik reaksiyonlar, sarılık, ciddi hastalıklar ve nadiren de olsa ölüm, evde yetiştirilen kombu çayının tüketimi ile ilişkilendirilmiştir. Ayrıca, mide asiditesine (pH seviyelerine) duyarlı ilaçların emilmesini de azaltabilir.

Kombu çayı, hangi tıbbi durumlar için denenmektedir?

• Aterosklerozu (damar sertleşmesini) tedavi etmek için

Bilimsel deliller bu iddiayı desteklemek için yeterli değildir.

• Kanseri tedavi etmek

Erken dönem hayvan çalışmaları, kombu çayının antioksidan etkileri ile kansere karşı kullanılabileceğini düşündürmüş, ancak insanlarda kanser tedavisi üzerine etkilerine yönelik çalışmalar eksiktir. Ayrıca günümüzde antioksidanların - özellikle takviye olarak alındığında - kanseri durdurmak yerine, tam tersi tetikleyebileceğine dair bilimsel çalışmalar vardır.

• Diyabet tedavisinde

İnsanlarda bu kullanımı destekleyen hiçbir bilimsel kanıt yoktur.

• AIDS'i tedavi etmek

Bu iddia bilimsel olarak araştırılmaya değer bulunmamıştır.

• Kan basıncını düşürmek için

İnsanlarda bu kullanımı destekleyen hiçbir bilimsel kanıt yoktur.

• Bağışıklık sistemini uyarmak için

Hayvan çalışmaları bağışıklığı uyarıcı aktiviteyi gösterir, ancak insanlarda bu kullanımı destekleyecek hiçbir kanıt yoktur.

Kombu çayı nasıl etki eder? Olası etki mekanizmaları

Kombu çayı hazırlanması sonucu biraz karbonatlı, asitli, yüksek kalorili ve fermente edilmiş bir içecek elde edilmiş olur. Bu içecek asitliği azaltılsa bile, çok sayıda patojenik mikroorganizmaya karşı antimikrobiyal aktivite göstermiştir. Bu, kombu çayının asetik asit ve büyük proteinler dışında da antimikrobiyal bileşikleri içerdiğini göstermektedir. Buna ek olarak, kombu çayında yüksek düzeyde B vitaminleri olduğu gösterilmiştir. B vitaminleri elbette vücudumuz için gerekli olan mikrobesinlerdir, bununla birlikte yüksek dozda alındığında - örneğin B6 ve B12 vitamini - akciğer kanseri riskini artırdığı, 2017 yılında sonuçları açıklanan bir çalışmada gösterilmiştir.

Kültür metodundan dolayı, kombuchanın diğer organizmalarla kirletilmesi kolaydır. Bu durum özellikle bağışıklık sistemi zayıf insanlar için tehlikeli olabilir (bir mantar olan Aspergillus ve bir bakteri türü şarbon etkeni basillus antraks ile bulaş bildirilmiştir). Kombu çayı için yeşil çay da denenmiştir, hatta fermantasyon sürecini daha iyi teşvik etmiştir, fakat olasılıkla tadı için siyah çay tercih edilmektedir.

Kombu çayı alınmaması gereken durumlar

• İmmünsupresif durum: Çeşitli hastalıkların veya kullanılan ilaçların (örneğin organ nakli nedeni ile immünsupresfi ilaç kullanımı) etkisi ile bağışıklık sisteminiz zayıfladı ise, bulaş olmuş (kontamine) kombu içecekleri enfeksiyonlara neden olabilir.

• Mide pH seviyelerine duyarlı ilaçları kullanıyorsanız: Kombucha bu ilaçların emilimini azaltabilir.

Kombu yan etkileri ile bilimsel literatüre geçen vakalar:

• Topikal (cilt üzeri) kullanımı: Hijyenik olmayan koşullarda yetiştirilen kombu kültürünü şifa amacıyla deriye uygulayan 20 kişide şarbon görülmüştür.

• Çay olarak tüketimi: Şiddetli hastalık ve ölüm, seramik kaplarda pişirilmesi sonucu kurşun zehirlenmesi, alerjik reaksiyonlar, sarılık ve mide bulantısı, kusma, baş ve boyun ağrısı, karaciğer fonksiyonlarında bozulma, mantar enfeksiyonları, akciğer zarları arasında sıvı birikmesi (plevral efüzyonlar), kalp zarları arasında sıvı birikmesi (tamponad ile perikardiyal efüzyon) ve kas inflamasyonu (miyozit) vakaları bildirilmiştir.

Sonuç olarak kombu çayı, fermente, şekerli ve asidik bir içecektir. Fermente bir ürün olması nedeniyle probiyotik özellikleri ile pazarlanan bu içeceğin, şimdiye kadar herhangi bir hastalığa şifa olduğu gösterilmemiştir. Ayrıca kombuchanın ciddi sağlık riskleri olduğu bilinmeli ve herkese önerilmemelidir.

- Probiyotik nedir? Yoğurt, kolon kanserinden korunma ve bağırsak mikrobiyatası için faydalı mıdır?