Kolon polipleri, kolonda büyüyen hücre topluluklarıdır. Bu hücre toplulukları, boyut ve şekil olarak değişiklik gösterebilirler. Ayrıca iyi huylu olabildikleri gibi kanserli de olabilirler. Genellikle büyük boyutlardaki kolon polipleri, daha çok kansere dönüşme riski taşımaktadır. Bu nedenle kolon poliplerinin boyutu önemlidir (bakınız Polip nedir, kalın bağırsak polipleri nasıl tedavi edilmelidir?)
Polip için kanserli hale gelmiştir denilebilecek belirli bir boyut yoktur. Ancak çoğu uzman tarafından, çapı 1 santimetreye (cm) ulaşmış polip, kanser riski yüksek olarak kabul edilmektedir.
Kolon Poliplerinin Boyutları
Aşağıdaki görsel, kolon poliplerinin boyutunu ve bunun kanserle nasıl ilişkili olabileceğini göstermektedir:
Kolon Poliplerinin Boyutlarına Göre Sınıflandırılması
Uzmanlar, aşağıdaki faktörlere göre poliplerin boyutlarını sınıflandırır:
|
Kolon polipinin boyutu |
Çap |
Kanser Riski |
|
Çok küçük |
5 mm ve altı |
Kanser riski düşüktür. 2020 yılında yayınlanan bir makalede, tüm poliplerin %75'inin 5 mm ve altında olduğunu ve nadiren kolorektal kansere dönüştüğü belirtildi. |
|
Küçük |
6 - 9 mm arası |
Kanser riski düşüktür. 2017 yılında yapılan bir araştırma, 6.523 adet küçük polipte kanser gözlemlenmediğini bildirdi. |
|
Büyük |
1 cm ve fazlası |
Daha büyük kolon poliplerinde kanser riski daha yüksek olabilir. Uzmanlar 1 cm'den büyük polipleri "advanced" (ilerlemiş) olarak adlandırmaktadır. Poliplerin henüz küçük boyutlarda olduğu dönemlerde erken takip yapılmalıdır. |
Kolon Polip Türleri ve Kanser Riski
Kolon poliplerinin farklı tipleri vardır. Her bir tür kolon polipi farklı bir kanser riski taşıyabilir. Kolon poliplerinin çeşitleri ve kanser riskleri şu şekildedir:
|
Tanım |
Kanser Riski |
|
|
İnflamatuvar |
Enflamatuar polipler, inflamatuar bağırsak hastalığı (IBH) ile ortaya çıkabilir. |
İnflamatuar poliplerin kanserleşme olasılığı düşüktür, ancak IBH, kolorektal kanser riskini artırmaktadır. |
|
Hamartomatoz |
Hamartomatoz polipler, Peutz-Jeghers, Cowden sendromu veya juvenil polipoz gibi belirli genetik durumları olan kişilerde ortaya çıkabilir. |
Hamartomatoz poliplerin kanserleşme olasılığı düşüktür. Ancak, kişilerde polipoz sendromu varsa, bu polipler kolorektal kanser riski taşıyabilir. |
|
Hiperplastik |
Hiperplastik polipler yaygındır ve genellikle kolonun distal bölgesinde ortaya çıkarlar. |
Kolonun sağ tarafında bulunan hiperplastik polipler kanser riski taşıyabilirler. Eğer kalıtsal bir durumdan kaynaklanmıyorlarsa, kanser riski genellikle düşüktür. |
|
Adenom |
Adenomlar, kolon poliplerinin yaklaşık üçte ikisini oluşturmaktadır. |
Adenomlar, prekanserözdür (kanser öncülü). Yani kansere dönüşme riski yüksek olan poliplerdir. |
|
Sessil-serrate adenom ve Geleneksel-serrate adenom |
Sessil-serrate ve geleneksel-serrate poliplerin isimleri, kaba ve pürüzlü kenarlarından gelmektedir. |
Sessil-serrate ve geleneksel-serrate polipler, prekanserözdür. Yani kansere dönüşme riski yüksek olan poliplerdir. |
Kolon Polibi Tanısı Nasıl Konur?
Kolon poliplerinin tanısı genellikle bir endoskobik yöntem olan kolonoskopi ile konur. Kolonoskopi, kolon poliplerini teşhis etmenin en yaygın ve en doğru yoludur. Bu uygulama sırasında, bir doktor kolonunuzun içine ince, esnek bir tüp (kolonoskop) sokar. Kolonoskop'un ucunda bir kamera ve bir ışık bulunur. Bu, doktorun kolonunuzu ve rektumunuzu görsel olarak incelemesini sağlar. Eğer polip bulunursa, doktor genellikle aynı uygulama sırasında polipi alabilir (polipektomi). Alınan polip, patolojik inceleme için laboratuvara gönderilir.
Kolon Poliplerinin Şekilleri ve Büyümeleri
Kolon poliplerinin büyümeleri yavaştır. Küçük bir kolon polipinin oluşması yaklaşık on yılı alabilir.
Şekilleri ise düz veya çukur şeklinde olabilir. Ayrıca, sessil (sapsız) veya pedunküle (saplı) olarak iki farklı türde de büyüyebilirler:
- Sessil Polipler: Sapları olmayan ve kolon duvarına düz şekilde yapışan poliplerdir.
- Pedunküle Polipler: Mantar gibi dar bir sap üzerinde büyürler.
Bu polipler, kanserli olmayabildikleri gibi prekanseröz ya da kanserli de olabilirler.
Adenomların Şekilleri ve Büyümeleri
Kolon poliplerinin yaklaşık %66'sını oluşturan adenomlar, prekanserözdür. Adenomların büyümeleri ve şekilleri:
- Tübüler Büyüme: Tüp şeklinde büyüyen ve yarım inçten (yaklaşık olarak 1.27 cm’den) daha küçük olan adenomlardır.
- Villöz Adenom: Düzensiz, karnabahar benzeri bir desende büyüyen daha büyük adenomlardır.
- Tübülovillöz Adenom: Hem tübüler hem de villöz adenomların büyüme şekillerine sahip adenomlardır.
Poliplerin büyüme şekilleri, kişinin ne sıklık ile kolonoskopi kontrolleri yaptırması gerektiğini etkiyebilmektedir. Adenomların, kanserleşmesi, yaklaşık olarak 10 yıl sürebilmektedir. Ancak bu süre kişiden kişiye değişiklik gösterebildiği gibi, kalıtsal bir sendrom taşıyan kişilerde daha da kısalmaktadır.
Tespit Edilen Tüm Polipler Alınmalı mı?
Amerikan Gastrointestinal Endoskopi Derneği'ne (AGED) göre, genellikle tespit edilen tüm polipler çıkarılmalıdır.
Uzmanlar, genellikle kolonoskopi yaparken bu polipleri çıkarabilirler. Kolonoskopi taramasında prekanseröz tüm polipler çıkarılabilir. Böylelikle poliplerin, kansere dönüşme riskleri ortadan kaldırılabilmektedir. Herhangi çıkarılmayan bir polip ise kanamaya, bağırsak tıkanıklığına veya kanser oluşumuna neden olabilmektedir.
İlgili Konu: Tam çıkarılmayan kolon ve rektum polipleri sıklıkla tekrarlar
Koleraktal Kanser Riskine Yönelik Kolonoskopi Kontrolleri
Orta derecede kolorektal kanser riski taşıyan kişilerin, kolon polipleri için belirli periyotlarda kolonoskopi kontrollerine gitmeleri gerekmektedir:
- Kolorektal kanser taraması 45 yaşında başlar ve 75 yaşına kadar düzenli olarak devam eder.
- 75-85 yaşları arasındaki kişilerde taramalar, genel sağlık durumu gibi faktörlere bağlı olarak daha önceki taramalardan farklılık gösterebilir.
- 85 yaş ve üzeri kişilerde, kolorektal kanser taraması yapılmaz.
Kolorektal kanser riski yüksek olan kişilerin genellikle 45 yaşından önce kolonoskopi taramalarına başlamaları gerekmektedir. Ayrıca daha sık kontrollere gitmelidirler. Ancak kolonoskopiye başlama yaşı ve sıklığı yine de kişiden kişiye farklılık gösterdiği için bir uzmandan yardım almak en doğrusu olacaktır.
Kolondaki Poliplerin Neden Olduğu Belirtiler
Kolon polipleri herhangi bir belirtiye neden olmayabilir. Genellikle polipler, kolorektal kanser taraması esnasında teşhis edilirler. Bu yine de poliplerin hiçbir belirtiye sebep olmadıkları anlamına gelmez. Kolon polipleri eğer bir belirtiye sebep olursa, belirtiler şunları içerir:
- Makatta parlak veya koyu kırmızı renkte kanama
- Dışkıda kan
- Dışkıda mukus (sümük)
- Karın ağrısı
- Kabızlık
- İshal
- Demir eksikliği anemisi belirtileri veya bulguları
Kolon Polipleri Hakkında Sıkça Sorunlan Sorular
Hangi Boyutlardaki Kolon Polipleri Endişe Vericidir?
15,906 polip üzerinde, 2019 yılında yapılan bir çalışmada;
- 5 mm’den (milimetre) küçük poliplerde kansere rastlanmadı.
- 30 mm'den büyük poliplerde, poliplerin %4.3'ü kanserliydi.
Yapılan bu çalışmanın da gösterdiği gibi, 5mm’den küçük poliplerde kanser gelişme riski çok düşüktür.
Kanserli Polipler Genellikle Hangi Boyutlardadır?
Ulusal Kanser Enstitüsü'ne göre, kolon poliplerinin boyutuyla ilişkili olarak kolorektal kanser riski de artmaktadır. 2 cm'den büyük poliplerin %30 ila %50'si kanserlidir.
Özetle Polip Boyutlarının Kanser Riski Üzerindeki Etkisi
Kolon polipleri, boyutları, şekilleri ve büyüme şekillerine göre uzmanlar tarafından sınıflandırılmaktadır. Kolorektal kanser riski, kolon poliplerinin belli türlerine ve poliplerin boyutuna bağlı olarak artabilir. Ayrıca kolon polipleri, kansersiz olabildikleri gibi, prekanseröz veya kanserli de olabilirler. Herhangi bir belirtiye sebep olamayabilirler. Bu nedenle özellikle kolorektal kanser riski taşıyan kişiler başta olmak üzere düzenli kolonoskopilere gidilmeli ve taramalar yaptırılmalıdır. Ayrıca kanserli olmayan polipler bu taramalar esnasından uzmanlar tarafından çıkarılabilmektedir.
-İlgili Konu: Kalın bağırsak - kolorektal kanser için kolonoskopi ile tarama
