Radyoterapi, Kanser Aşısı Etkisi Yaratabilir Mi?

2017 San Antonio Meme Kanseri Sempozyumu’nda sunulan bir çalışmaya göre, radyoterapi ile tümörlü bölgenin ışınlanması, tümör DNA parçalarının kanserli hücre içinde birikmesine yol açarak, bir nevi kanser aşısı etkisi oluşturmakta.

Kanser Aşısı Nedir, Nasıl Çalışır?

2 türlü kanser aşısı vardır: koruyucu ve tedavi edici.

Koruyucu kanser aşıları, on yıllardır başarılı bir şekilde uygulanmakta ve geliştirildikleri mikroplara karşı oldukça başarılı koruma sağlamaktadır. Örneğin, hepatit-B virüsüne karşı geliştirilen HBV aşısı karaciğer kanseri, human papilloma virüsüne karşı geliştirilen HPV aşısı ise rahim ağzı kanserine karşı oldukça etkili koruma sağlamaktadır.

Tedavi edici (terapötik) kanser aşılarının etkili çeşitleri ise kanser tıbbında daha yenidir ve şimdiye kadar kanser tedavisinde onaylı sadece 2 kanser aşısı bulunmaktadır; prostat kanseri tedavisi için sipuleucel-T (Provenge) ve cilt kanseri malign melanom tedavisinde talimogene laherparepvec (Lmlygic). Bu aşıların, onay aldıkları kanser türleri için tam şifa (kür) vaadleri yoktur; bu açıdan, kanseri tedavi edici aşıların koruyucu aşılar kadar etkili olmadıklarını söylemek mümkündür. Çünkü bir kanseri oluşmadan önlemek, oluştuktan sonra tedavi etmekten daha kolaydır! Ayrıca hala popüler olmaya devam eden Küba kanser aşıları ise, anlamlı bir şekilde etkili olduklarını gösteremedikleri için, şimdiye kadar herhangi bir kanser türünde kullanım onay almamışlardır.

• Küba’nın kendi resmi verileri ile Küba'da kanser gerçeği

Tedavi edici kanser aşılarının amacı, tümörün bağışıklık (immün) sistemi tarafından fark edilmesi sağlamak ve bağışıklık sistemini tümöre karşı aktive etmektir. Vücudumuzda kanser oluşmasının sebebi, bağışıklık sisteminin zayıflamasıdan ziyede, tümörlerin gelişim sürecinde bağışıklık sisteminden gizlenecekleri mekanizmaları geliştirmeleridir. Kanser, immünoterapiler gibi, yapılan müdahalerle bağışıklık sistemi tarafından fark edilir hale gelirse daha kolay tedavi edilir. Kanser aşıları, immünoterapilerin sadece bir çeşididir (bakınız aşağıdaki grafik).

Radyoterapi, Nasıl Kanser Aşısı Gibi Çalışır?

Radyoterapi ile kanser hücrelerinin ölümü tetiklenirken, kanser hücrelerine ait DNA parçaları ve diğer hücre elemanları, savunma sistemi hücrelerimizden T hücrelerini tümör ortamına çekebilir veya aktifleştirebilir. Normalde tümör mikroçevresinde uyku halinde veya tümör ile uyumlu bir şekilde bulunan savunma sistemi hücrelerimiz, radyoterapinin etkisi ile tekrar vücudumuzun lehine çalışmaya başlayabilir.

Hücre kültürü, fare modelleri ve insan hastalarla yürütülen erken klinik çalışmalardan elde edilen bulgularda;

• artan radyasyon dozlarına maruz kalan kanser hücrelerinde, tümör DNA'sının çift sarmallı fragmanları sitoplazmada biriktiği,
• hatalı DNA parçalarının, DNA tamir sistemi üyesi olan eksonükleaz 1 (Trex 1) enzimini aktifleştirdiği,
• bu durumun interferon beta (INFb) üzerinden immün sistemi tetiklediği görüldü.

Bu haliyle radyoterapi, in situ kanser aşısı gibi etki etmekte ve bu durum "abscopal immünojenite" olarak da adlandırılmaktadır.

Bu bulular üzerine çalışma ekibi, 4. evre küçük hücreli olmayan akciğer kanseri tedavisi için yeni nesil immünoterapi ilacı ipilimumab (Yervoy) ve radyoterapinin kombine edildiği klinik bir çalışma başlattı.

Bu yaklaşımın en işe yarayacağı kanser türleri ve tedavi sıralamasını belirlemek için ek araştırmalar da yapılmaktadır.