Sporda-futbolda ani kalp ölümü nedir? Nedenleri nelerdir?

29 yaşındaki Danimarkalı futbolcu Christian Eriksen'in, 12 Haziran 2021 akşamı Finlandiya ile oynanan Avrupa Kupası maçının 42. dakikasında aniden bayılması üzerine, "sporda ani kalp durması" hakkında tıbbi bilgileri özetledik.  

Sporda ani kardiyak ölüm nedir?

Rekabetçi sporcularda sporla ilişkili ölümlerin önde gelen nedeni ani kalp durmasıdır.

Bununla birlikte, sporcularda ani kalp durmasının kesin sıklığını ve nedenlerini belirlemeye yönelik çalışmalar önemli farklılıklar göstermiştir. Bu konudaki erken dönem çalışmalar, ani kardiyak ölüm vakalarının üçte birinde hipertrofik kardiyomiyopati dediğimiz kalp kasında kalınlaşma ile giden bir durumun sorumlu olabileceğini düşündürmektedir. Bununla birlikte kalbin elektriksel (ritimle ilgili) sorunları ve kalıtsal kalp hastalıkları, sporcularda görülen ani kalp durmasının bir diğer yaygın nedenidir.

Sporcularda ani kalp durmasının sıklığı nedir?

Araştırmalar, sporda ani kalp durmasının sıklığının yıllık her 50 bin sporcuda bir olduğunu düşündürmektedir.

Yapılan bir çalışma, spor aktiviteleri sırasında ani kalp durması yaşayan genç sporcuların %52.3 kadarının yapılan müdahalelerle sağkaldığını raporlamaktadır. Yine aynı araştırma, bu durumun erkek sporcularda daha sık yaşandığına (%83.7) vurgu yapmaktadır.

Sporda ani kalp durması hakkında bilinmesi gerekenler

• Egzersiz genel olarak sağlığı geliştirici olsa da, kardiyak rahatsızlıkları olan az sayıda kişi için ani kardiyak ölüm riskinin artmasıyla ilişkilidir.

• Ani kardiyak ölüm riski ve nedenleri farklı spor türlerine göre değişir. Erkek cinsiyet, siyah ırk ve futbol-basketbol gibi sporlar, bir sporcuyu daha yüksek risk altına sokar. Daha genç sporcularda (<35 yaş) ani kardiyak ölüm genellikle kalıtsal kalp rahatsızlıklarından kaynaklanırken, daha yaşlı sporcularda (>35 yaş) en sık aterosklerotik koroner arter hastalığına bağlıdır.

• Atletlerde ani kardiyak ölümü önlemeye yönelik en iyi strateji ve spor hayatına başlama öncesi taramada elektrokardiyogramın (EKG) rolü konusunda önemli tartışmalar devam etmektedir. Belirli bir sporcu grubu için optimal değerlendirme, yapılacak sporun riskine ve mevcut uzman kaynaklarına bağlıdır.

Sporcularda ani kalp durmasının nedenleri

Sporcularda ani kardiyak ölümün en yaygın nedenleri şunlardır:

35 yaşın altındaki sporcularda;

• Hipertrofik kardiyomiyopatinin eşlik ettiği kalıtsal kalp rahatsızlıkları ve
• Anormal anatomideki koroner arter

35 yaşından büyük sporcularda;

• Bu vakaların çoğu edinilmiş aterosklerotik koroner arter hastalığına sahiptir (yani kalbi besleyen damarların zamanla daralması)

Sporcuda ani kalp durmasının belirtileri nelerdir?

Bu kişilerde altta yatan kalp rahatsızlıkları önceden herhangi bir belirti vermeyebilir ve ilk olarak ani kalp durması ile ortaya çıkabilir.

Ani kalp durmasına sahip sporcuların yaklaşık %30'unun göğüs ağrısı, nefes darlığı, performans düşüşü, çarpıntı, bayılma gibi belirtileri olduğu bildirilmiştir.

Spor hekimliği ve kardiyoloji doktorlarından oluşan kalifiye bir ekip tarafından bu tür eforla ilgili belirtilerin değerlendirilmesi, sporcuların tıbbi bakımının ve ani kalp durmasının önlenmesinin önemli bir yönüdür.